Τετάρτη, Ιανουαρίου 11, 2017
posted by Librofilo at Τετάρτη, Ιανουαρίου 11, 2017 | Permalink
Ο Κάφκα στην ακτή
Ένας έφηβος που το σκάει από το σπίτι για να βρει τον εαυτό του, ένας ηλικιωμένος χαμηλής νοημοσύνης που έχει την ικανότητα να συνομιλεί με τις γάτες και να προκαλεί φυσικά φαινόμενα, μια γάτα που ακούει όπερα, ένας δολοφόνος γατών που ακούει στο όνομα Τζόνι Γουόκερ, μια υπέροχη γυναίκα που έχει ένα βασανισμένο παρελθόν, ένας νεαρός που αποδεικνύεται κοπέλα εγκλωβισμένη σε λάθος σώμα, ένας νταβατζής που έχει τη μορφή του συνταγματάρχη Σάντερς των KFC, μια εκπάγλου καλλονής πόρνη που απαγγέλει Μπερξόν, μια μαγική πέτρα που είναι και το κλειδί ενός άλυτου μυστηρίου, ένας (καρτουνίστικος) νεαρός οδηγός φορτηγού που ζει μια περίεργη περιπέτεια, μια εκπληκτική βιβλιοθήκη και ένα δάσος που κρύβει μυστικά. 
Όλα αυτά συμπλέουν και εναλλάσσονται στο μυθιστορηματικό σύμπαν που πλάθει (όχι πάντα με την ίδια επιτυχία) ο σπουδαίος Ιάπωνας συγγραφέας Χαρούκι Μουρακάμι (Κιότο,1949), στο μυθιστόρημά του “Ο ΚΑΦΚΑ ΣΤΗΝ ΑΚΤΗ” (“Kafka on the shore”), (Εκδ. Ψυχογιός, ωραία μετάφρ. (από τα Αγγλικά) Α.Μαντόγλου, σελ.716).

"Είναι όλα θέμα φαντασίας. Η ευθύνη μας αρχίζει μαζί με την ικανότητά μας να φανταζόμαστε. Όπως είπε και ο Γέιτς: στα όνειρα αρχίζει η ευθύνη. Αν το αντιστρέψεις, θα μπορούσες να πεις ότι αν δεν υπάρχει η ικανότητα της φαντασίας, δεν υπάρχει ευθύνη."

Το μυθιστόρημα είναι ίσως το πιο αλλόκοτο στην (μεγάλη) βιβλιογραφία του συγγραφέα. Ουσιαστικά κινείται σε δύο άξονες και με τα κεφάλαια να εναλλάσσονται από τον ένα στον άλλο με τους δύο ήρωες/πρωταγωνιστές της ιστορίας να κινούνται σε παράλληλες διαδρομές.
Ο "Κάφκα στην ακτή" στο μυθιστόρημα του Μουρακάμι, είναι ένα παλιό ποπ τραγούδι, είναι κι ένας πίνακας που έχει ιδιαίτερη σημασία, Κάφκα έχει επιλέξει να τον φωνάζουν κι ο 15άχρονος ήρωας του βιβλίου που φεύγει από το σπίτι του την ημέρα των γενεθλίων του. Ζούσε με έναν καταπιεστικό καλλιτέχνη πατέρα και χωρίς μητέρα, η οποία τους είχε εγκαταλείψει παίρνοντας μαζί της την μεγαλύτερη αδερφή του. Ο Κάφκα αισθάνεται συνεχώς ένα κενό στη ζωή του, ενώ, από τις δυο τους, δεν έχει καμία ανάμνηση, έχει δε μια ισχυρή πεποίθηση ότι θα υλοποιηθεί η "κατάρα" που εκστόμισε ο πατέρας-τέρας του, σε ανύποπτο χρόνο, ότι εκείνος (ο Κάφκα) θα συνευρεθεί ερωτικά και με την μία και με την άλλη. Ο Κάφκα (ο οποίος ως μονήρες παιδί "συνομιλεί" με έναν φανταστικό χαρακτήρα, μια εσωτερική φωνή που έχει πλάσει και τον αποκαλεί "Κρόου"), μετά από μια μακριά διαδρομή προς το Νότο, θα καταλήξει σε μια μικρή πόλη όπου οι συμπτώσεις θα τον φέρουν σε μια ιδιωτική βιβλιοθήκη. Εκεί θα συναντήσει έναν εκλεπτυσμένο και μορφωμένο νεαρό, μερικά χρόνια μεγαλύτερό του, τον Όσιμα που αποδεικνύεται ότι είναι ένα κορίτσι που ντύνεται και κινείται σαν αγόρι, ενώ η υπεύθυνη της βιβλιοθήκης είναι η αινιγματική και ιδιαίτερα ελκυστική 50άρα μις Σαέκι που έζησε μια ερωτική ιστορία στο παρελθόν, η οποία της έχει σημαδέψει τη ζωή. Στην βιβλιοθήκη ο Κάφκα φαίνεται να έχει βρει το ιδανικό μέρος γι' αυτόν και η πρόταση να εργαστεί εκεί, δείχνει να του λύνει πολλά προβλήματα.

Ο έτερος ήρωας του μυθιστορήματος, είναι ο γηραιός κύριος Νακάτα, ο οποίος ως παιδί, κατά την διάρκεια του πολέμου, είχε μια τραγική εμπειρία. Η δασκάλα τους είχε πάει εκδρομή στο δάσος και καθώς σταμάτησαν να ξεκουραστούν σε κάποιο ξέφωτο, όλα τα παιδιά λιποθύμησαν ξαφνικά μπροστά στα εμβρόντητα μάτια της δασκάλας τους. Όλα σηκώθηκαν μετά από λίγη ώρα, με κενό στη μνήμη τους αλλά χωρίς να παρουσιάζουν εμφανή σημεία κάποιας ασθένειας. Μόνο ο Νακάτα έπεσε σε κώμα, από το οποίο συνήλθε μετά από αρκετές εβδομάδες, χωρίς όμως να είναι πλέον το πανέξυπνο αγοράκι που ήταν πριν. Για την ακρίβεια ο εγκέφαλός του ήταν τελείως άδειος και δεν μπόρεσε ποτέ να επανέλθει παραμένοντας ένα άτομο λίγο αργό νοητικά, αφελές και με αντιδράσεις παιδικές. Η οικογένειά του τον απομόνωσε και ζούσε με ένα πενιχρό επίδομα, το οποίο όμως του ήταν αρκετό καθώς δεν είχε ανάγκες. Για να συμπληρώσει το εισόδημά του, έβρισκε χαμένες γάτες στην γειτονιά, καθώς είχε την μοναδική ικανότητα να επικοινωνεί μαζί τους και να μιλάει την γλώσσα τους. Ψάχνοντας μια γάτα, θα συναντήσει έναν περίεργο τύπο, που αυτοαποκαλείται Τζόνι Γουόκερ και ο οποίος σκοτώνει γάτες και κρατάει τα κεφάλια τους στο ψυγείο, "συλλέγει τις ψυχές τους" όπως λέει για να φτιάξει ένα είδος αυλού! Μετά από μια επίδειξη της κτηνωδίας του, θα ζητήσει από τον Νακάτα να τον σκοτώσει - δίνοντάς του και το μαχαίρι - για να τον απαλλάξει επιτέλους από τη ζωή του και ο τελείως φρικαρισμένος ηλικιωμένος θα το κάνει, έχοντας έρθει στα όριά του. Κάτω από την επίδραση αυτού του ισχυρού σοκ, ο Νακάτα νιώθει την ανάγκη να φύγει μακριά. Κατευθύνεται κι εκείνος προς το Νότο για να βρει μια θαυματουργή πέτρα χωρίς να ξέρει πως και που. Θα φθάσει στην ίδια πόλη που είναι κι ο νεαρός Κάφκα, που κατά σύμπτωση γειτονεύει με το δάσος όπου μικρός είχε χάσει τις αισθήσεις του.

"Μερικές φορές το πεπρωμένο είναι σαν μια μικρή αμμοθύελλα που αλλάζει συνεχώς κατεύθυνση. Κι εσύ μπορεί να αλλάξεις κατεύθυνση, αλλά η αμμοθύελλα σε κυνηγάει. Στρίβεις ξανά, η αμμοθύελλα όμως σε ακολουθεί και συνεχίζεις ακατάπαυστα, σαν να χορεύεις ένα δυσοίωνο χρό με τον θάνατο, λίγο πριν ξημερώσει. Γιατί; Επειδή αυτή η αμμοθύελλα δεν ήρθε από κάπου μακριά, δεν είναι κάτι που δεν έχει καμία σχέση μ' εσένα.
Αυτή η αμμοθύελλα είναι εσύ. Βρίσκεται μέσα σου. Έτσι, δεν έχεις παρά να της παραδοθείς, να μπεις μέσα της, να κλείσεις τα μάτια σου και να βουλώσεις τα αυτιά σου, για να μη περάσει μέσα σου η άμμος, και βήμα βήμα να τη διασχίσεις. Δεν υπάρχει ήλιος εκεί, ούτε φεγγάρι, ούτε πυξίδα, καμία αίσθηση του χρόνου. Μόνο η υπέροχη λευκή άμμος που στροβιλίζεται και υψώνεται ψηλά στον ουρανό σαν σκόνη από κονιορτοποιημένα οστά. Μια τέτοια αμμοθύελλα πρέπει να φανταστείς."

Η μοίρα παίζει ιδιαίτερο ρόλο στις ενέργειες των δύο ηρώων. Μπορεί να μη συναντιούνται κατά τη διάρκεια του βιβλίου, αλλά οι ζωές τους ακολουθούν παράλληλες διαδρομές. Το υπερφυσικό πλαίσιο διατρέχει το μυθιστόρημα που όσο παράλογο και αλλόκοτο κι αν γίνεται σε ορισμένες στιγμές, προσφέρει αναγνωστική απόλαυση, δείγμα της μεγάλης ικανότητας του Μουρακάμι στην αφήγηση και στην δημιουργία ατμόσφαιρας μέσα στην οποία βυθίζεσαι ακολουθώντας τις παράξενες (το λιγότερο) περιπέτειες των ηρώων του.

Επηρεασμένος ιδιαίτερα από τον Σάλιντζερ, τον οποίον έχει μεταφράσει στα Ιαπωνικά, ο Μουρακάμι προσπαθεί να πλάσει έναν άλλον, διαφορετικό Χόλντεν Κόνφιλντ ("The catcher in the rye"), και κάποιες στιγμές το καταφέρνει, αν και προσωπικά προτιμώ ως ήρωα τον (πολλές φορές σπαρακτικό) Νακάτα που όσο περίεργη και αν φαίνεται αρχικά η ιστορία του, μυθοπλαστικά εξελίσσεται περισσότερο από τον νεαρό Κάφκα. Βεβαίως η αρχαία τραγωδία (Σοφοκλής) και μυθολογία (μέσα από τις ιστορίες του Ηρόδοτου) και πιο συγκεκριμένα η ιστορία του Οιδίποδα διαπερνάει την ραχοκοκαλιά του βιβλίου. Ο συγγραφέας προσπαθεί να φτιάξει κάτι αντίστοιχο σε πιο μοντέρνα μορφή μόνο που χάνεται μέσα στις παραδοξότητες της ιστορίας του και στο μεταφυσικό πλαίσιο που νιώθεις ότι τον γοητεύει τόσο πολύ ώστε να δίνει μεγαλύτερη βάση στη δομή των ιστοριών που αφηγείται παρά στη ζωντάνια των χαρακτήρων/ηρώων του ή στην πειστικότητα των διαλόγων του που σε ορισμένα σημεία του βιβλίου είναι ιδιαίτερα αφελείς ζημιώνοντας το γενικό σύνολο.

Μπορεί ο ήρωας να αυτοαποκαλείται Κάφκα, αλλά ο τεράστιος Τσεχογερμανός συγγραφέας είναι ουσιαστικά απών από τα δρώμενα (για όποιον αναρωτιέται). Περισσότερο εμφανή βρήκα την λογοτεχνική παρουσία του Λιούις Κάρολ, αν και όπως σε όλα τα βιβλία του Ιάπωνα συγγραφέα βλέπουμε στοιχεία από την ποπ κουλτούρα της χώρας του όπως εκφράζεται μέσα από τα μάνγκα, αλλά και την μεγάλη δυτική επίδραση σε συγγραφείς που αναφέρονται, μουσικές που ακούγονται.

Γοητευτικό και ακαταμάχητο page-turner βέβαια, αλλά ουσιαστικά αδιέξοδο και άνισο θεματολογικά, σε μπερδεύει και σε κουράζει από τη μια, σε ελκύει και σε θαμπώνει από την άλλη, γεμάτο από πανέμορφες εικόνες, ωραίο χιούμορ και εξαιρετική ατμόσφαιρα. Ένα άνισο βιβλίο που έχει εκπληκτικές στιγμές, σελίδες αλλά και αρκετές που δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Είναι ουσιαστικά ένα νεανικό μυθιστόρημα (ιδιαίτερα δημοφιλές παγκοσμίως, στους φανατικούς του συγγραφέα), που απολαμβάνεις να διαβάζεις αν αφεθείς στον περίεργο και ιδιόμορφο κόσμο του χαρισματικού Ιάπωνα δημιουργού. Συνιστώ σε όποιον αποπειραθεί την ανάγνωσή του, όταν το ολοκληρώσει, να ξαναδιαβάσει την εισαγωγή, όπου εκεί βρίσκεται το κλειδί της όλης ιστορίας.





 



2 Comments:


At 12/1/17 17:11, Blogger Rosa Mund

Συμφωνώ μαζί σας.

Άνισο βιβλίο. Θα 'πρεπε να του λείπουν πολλές σελίδες φλυαρίας.
Και για μένα ο πιο ενδιαφέρων τύπος ήταν ο Νακάτα.
Ωστόσο, ο Μουρακάμι είναι παραμυθάς. Από τα 6 βιβλία του που έχω διαβάσει, το "Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου" μου θύμισε με κάποιο τρόπο Καζαμπλάνκα και πολύ το χάρηκα. Το δε Κουρδιστό πουλί ήταν υπέροχο.

 

At 13/1/17 14:54, Blogger Librofilo

Ευχαριστώ για το σχόλιο. Το "Κουρδιστό πουλί" το αγαπάω και το θεωρώ πολύ σημαντικό μυθιστόρημα, αλλά και κάποια από τα άλλα του μου άρεσαν πολύ, κυρίως το "Σπούτνικ αγαπημένη" και το "Νορβηγικό Δάσος". Όπως το βλέπω δύσκολα θα ξαναδιαβάσω βιβλίο του, δεν με "γεμίζει" πια, ίσως μεγάλωσα.

 

Δημοσίευση σχολίου

~ back home