Τρίτη, Αυγούστου 03, 2021
posted by Librofilo at Τρίτη, Αυγούστου 03, 2021 | Permalink
Knowing Dr Pozzi ("Άνδρας με κόκκινο μανδύα")
Ο
σπουδαίος Βρετανός συγγραφέας Julian Barnes (1946, Λέστερ), είναι γνωστός για την αγάπη
του προς την Γαλλική κουλτούρα («Francophile» όπως αυτοαποκαλείται),
και ως τέκνο δυο καθηγητών Γαλλικών, είναι ένας άνθρωπος που του αρέσει να
ασχολείται μ’ αυτήν. Ένα από τα πιο σημαντικά (από τα πολλά ωραία) βιβλία του,
είναι «Ο παπαγάλος του Φλωμπέρ» μια (τελείως «Francophile»)
διαφορετική βιογραφία του Φλωμπέρ που κυκλοφόρησε την δεκαετία του 80. Σχεδόν
τριάντα χρόνια αργότερα, ο Barnes επανέρχεται στην
Γαλλία, αυτή τη φορά του τέλους του 19ου αιώνα, μέχρι τις πρώτες
δεκαετίες του 20ου, με ένα έξοχο λογοτεχνικό υβρίδιο, το «ΑΝΔΡΑΣ ΜΕ
ΚΟΚΚΙΝΟ ΜΑΝΔΥΑ» («The Man in the Red Coat») – (εκδ. Μεταίχμιο, (απολαυστική) μετάφραση Κατ.
Σχινά, σελ.321), που είναι ταυτόχρονα κι ένα από τα πιο ωραία βιβλία του.
Η μυθιστορηματική βιογραφία (διότι ουσιαστικά εκεί ανήκει αν θέλουμε να αποπειραθούμε μια κατηγοριοποίηση) που έγραψε ο μοναδικός στυλίστας Barnes, περιστρέφεται γύρω από την προσωπικότητα του γυναικολόγου γιατρού, δρ Σαμιέλ Ζαν Πότσι, ο οποίος απεικονίζεται σε έναν από τους διασημότερους πίνακες («Dr Pozzi at Home»), του εξαιρετικού Αμερικανού ζωγράφου Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ το 1881 (που βρίσκεται στο Hammer museum του Λος Άντζελες). Την εποχή εκείνη ο Πότσι είναι 35 ετών, στην ακμή της αδιαμφισβήτητης γοητείας του. Ο πίνακας προκάλεσε την προσοχή (μέχρι τώρα) για το βαθύ κόκκινο (άλικο) του μανδύα – περισσότερο μιας ρομπ ντε σαμπρ, δεν μπορεί όμως να αγνοήσει κανείς τη δύναμη των χεριών του άνδρα, δάχτυλα πιανίστα θα έλεγε κάποιος, που όμως ήταν τα δάχτυλα ενός χειρουργού γυναικολόγου.
«Τα βιβλία αλλάζουν μέσα στον χρόνο – ή τουλάχιστον αλλάζει ο τρόπος που τα διαβάζουμε. Οι συλλέκτες των πρώτων εκδόσεων αρέσκονται μερικές φορές να φαντάζονται πως βρίσκονται στην εποχή που πρωτοτυπώθηκε το βιβλίο το οποίο κρατούν στα χέρια τους, πως μυρίζουν το μελάνι και την κόλλα της βιβλιοδεσίας, προτού κάποιος δημοσιεύσει κριτικές και απόψεις για το περιεχόμενό του, προτού κυκλοφορήσουν οποιεσδήποτε idees recues, ικανές να εμποδίσουν τον αθώο αναγνώστη να ανταποκριθεί, αγνά και αμόλυντα, στο περιεχόμενό τους.»
Ο Πότσι βρίσκεται στο επίκεντρο του βιβλίου, είναι ως άλλος «Ζέλινγκ» (ο κινηματογραφικός ήρωας του Γούντι Άλλεν) κυριολεκτικά παντού. Στα μεγάλα σαλόνια, στα θέατρα, σε μυστικά ραντεβού με ωραίες κυρίες διάσημες ή άσημες, που κάποια στιγμή εκτός από το κρεβάτι του, θα περάσουν κι από το ιατρείο του, πάντα προσηνής και ευχάριστος. Είναι όμως και στην πρώτη γραμμή της επιστήμης του, από το να βοηθάει τους φίλους του και να βγάζει τις σφαίρες στις αναρίθμητες μονομαχίες για σοβαρούς ή ασήμαντους λόγους, στην Βουλώνη, έως να πρωτοπορεί στον τομέα της γυναικολογίας και της χειρουργικής, όπου η φήμη του ήταν παγκόσμια.
«Ένας δανδής έχει ανάγκη τα μάτια των άλλων, όπως ακριβώς και ένας σπουδαίος ομιλητής έχει ανάγκη τα αυτιά των άλλων.»
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις όμως, της διαρκούς κίνησης, και της επαγγελματικής και προσωπικής ανόδου, κάτι αφήνεις πίσω σου. Και αυτό για τον ("αηδιαστικά ωραίο" όπως είχε πει μια αριστοκράτισσα) Πότσι ήταν η οικογένεια. Απομακρυσμένος από την σύζυγό του, από νωρίς, ο ήρωας του βιβλίου, παραμέλησε τα παιδιά του, όπως μαθαίνουμε από τα ημερολόγια της κόρης του – που έτρεφε απεριόριστο θαυμασμό γι’ αυτόν. Ο Πότσι που του είχε δοθεί το παρατσούκλι στα κουτσομπολιά των σαλονιών «L’ amour medicine» ("δόκτωρ Έρωτας"), διατηρούσε για χρόνια μια ερωτική σχέση με μια παντρεμένη Αυστριακή αριστοκράτισσα εβραϊκής καταγωγής, η μόνη σύντροφος που τον έκανε ευτυχισμένο.
Ο Μπαρνς όμως δεν στέκεται μόνο στον Πότσι – για την ακρίβεια, οι σελίδες που αναφέρεται σ’ αυτόν δεν ξεπερνάνε το μισό του βιβλίου. Περιγράφοντας μια περίοδο περίπου 40 χρόνων – έως το τέλος του Α παγκοσμίου πολέμου και τον τραγικό θάνατο του Πότσι -, αυτού που αποκαλούμε μπελ-επόκ, από το βιβλίο περνάνε γνωστά και λιγότερο γνωστά ονόματα της Γαλλικής κουλτούρας. Από συγγραφείς (Όσκαρ Ουάιλντ, Ουισμάν, Προυστ, Χένρι Τζέιμς, Φλωμπέρ, Κολέτ και άλλοι), έως καλλιτέχνες (Σάρα Μπερνάρ – ερωμένη του Πότσι για λίγο αλλά φανατική θαυμάστριά του για πάντα -, Σάρτζεντ, Ροντέν, Ντεγκά και άλλοι), και από σκηνές των σαλονιών έως επεισόδια της καθημερινότητας.
Ο Μπαρνς όμως περιγράφει εκτός από τους χορούς και τις δεξιώσεις και την φαινομενική «υπερκοσμικότητα» και μια εποχή παρακμής και διολίσθησης προς την ξενοφοβία και τις αυταρχικές μεθόδους, κυρίως με το ξέσπασμα της υπόθεσης Ντρέιφους, που λειτούργησε ως καταλύτης, προαναγγέλλοντας την καταστροφή που έμελλε να έρθει λίγα χρόνια αργότερα με τον παράλογο Α παγκόσμιο πόλεμο. Το κλίμα που κυριάρχησε από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Γαλλία, χρησιμεύει στον Μπαρνς για να κάνει μια γέφυρα με το Αγγλικό Brexit – γεγονός που τον συγκλόνισε -, και να κλείσει το βιβλίο, στηλιτεύοντας τον κάθε λογής εθνικισμό και απομονωτισμό.
« «Ο σοβινισμός είναι μια μορφή άγνοιας». Έγραψα αυτό το βιβλίο ένα περίπου χρόνο πριν από την παραπλανημένη, μαζοχιστική αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το απόφθεγμα του δρα Πότσι ερχόταν συχνά στο νου μου, ενόσω η αγγλική πολιτική ελίτ, ανίκανη να φανταστεί τον εαυτό της ως κομμάτι του ευρωπαϊκού πνεύματος (ή απρόθυμη, ή πολύ ηλίθια για να το κάνει, συμπεριφερόταν κατ’ επανάληψη λες και αυτό που ήθελε η ίδια και αυτό που επρόκειτο να συμβεί ήταν πιθανό να είναι το ίδιο πράγμα.»
Ο Julian Barnes είναι ένας τόσο χαρισματικός συγγραφέας, από αυτούς που σου δίνουν την αίσθηση ότι μπορούν να γράψουν για τα πάντα και να σε συναρπάσουν. Με τον «ΑΝΔΡΑ ΜΕ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΜΑΝΔΥΑ», το 24 βιβλίο του, ο Μπαρνς επιτυγχάνει να διατηρήσει αμείωτο το ενδιαφέρον, σε ένα βιβλίο που αποτελεί λογοτεχνικό μάθημα δομής και σαγήνης του αναγνώστη που παρακολουθεί ένα ταξίδι ευρυμάθειας, ανοιχτού πνεύματος, ζωντάνιας στην αφήγηση, παιχνιδιάρικο, ευφυές αλλά και ιδιαίτερα ουσιαστικό και καίριο στην αντιστοίχισή του με το σήμερα.
Βαθμολογία 87 / 100
0 Comments:
Δημοσίευση σχολίου