Σάββατο, Νοεμβρίου 13, 2021
posted by Librofilo at Σάββατο, Νοεμβρίου 13, 2021 | Permalink
Η Αν πέρα από τον Σαίξπηρ ("Άμνετ")

 

Ας ξεκινήσουμε με τα γεγονότα. Ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ στα 18 του, παντρεύτηκε την μεγαλύτερη του Αν Χαθαγουέι (που ήταν τότε περίπου 25 ετών), γόνο εύπορης αγροτικής οικογένειας. Όταν παντρεύτηκαν, εκείνος ήταν καθηγητής Λατινικών και βοηθούσε τον πατέρα του, που έφτιαχνε γάντια, εκείνη ασχολείτο με τις αγροτικές εργασίες. Εκείνη έμεινε έγκυος πριν τον γάμο και μετά από έξι μήνες γέννησε την πρώτη κόρη της, την Σουζάνα. Μετά από μια διετία, γεννήθηκαν τα δίδυμα, ο Άμνετ και η Τζούντιθ. Ο Άμνετ όμως πέθανε το 1596, στην ηλικία των 11 ετών από άγνωστο λόγο.
 
Παίρνοντας αφορμή από τον θάνατο του μοναδικού γιου του Σαίξπηρ, η πολύ καλή Βορειοιρλανδή συγγραφέας Maggie O’Farell (1972,Coleraine Northern Ireland), εμπνεύσθηκε από το γεγονός αυτό, για να γράψει το «ΑΜΝΕΤ» («Hamnet»), ένα έξοχο μυθιστόρημα 382 σελίδων, που βραβεύτηκε την προηγούμενη χρονιά με το Women’s Prize for Fiction και κυκλοφόρησε στη χώρα μας από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε ρέουσα μετάφραση του Αύγουστου Κορτώ.


Το όνομα «Άμνετ» που ο Σαίξπηρ και η σύζυγός του βάφτισαν τον γιο τους, όπως και της δίδυμης αδελφής του Τζούντιθ, δόθηκαν προς τιμή των δυο φίλων του ζευγαριού, του Άμνετ και της Τζούντιθ Σάντλερ. Μετά από τρία χρόνια από τον θάνατο του γιου του, ο Σαίξπηρ έγραψε μια από τις πιο φημισμένες τραγωδίες του, την οποία ονόμασε «Άμλετ», έργο που τον καθιέρωσε οριστικά. Το όνομα «Άμνετ», όπως αναφέρει ο μελετητής του μεγάλου δραματουργού και σπουδαίος δοκιμιογράφος Stephen Greenblatt, στο άρθρο του «The death of Hamnet and the Making of Hamlet», και το όνομα «Άμλετ», είναι μορφές του ίδιου ονόματος όπως αναφέρουν τα ληξιαρχικά έγγραφα του Στράτφορντ της εποχής. Το ερώτημα λοιπόν είναι, γιατί ο Σαίξπηρ έδωσε το όνομα του γιου του σε ένα θεατρικό έργο, που εμπνεύστηκε από έναν αρχαίο Σαξωνικό μύθο;
 
Μπορεί ο τίτλος του βιβλίου να είναι το όνομα του πρόωρα χαμένου παιδιού, μπορεί επίσης ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ να είναι το κύριο πρόσωπο ενδιαφέροντος στην ιστορία, αλλά η ευφυής συγγραφέας στέκεται στον χαρακτήρα και την προσωπικότητα της γυναίκας που είναι γνωστή ως Αν Χαθαγουέι αλλά σε έγγραφα της εποχής (όπως στην διαθήκη του πατέρα της) ονομάζεται Άγκνες – κι εδώ όπως στην περίπτωση του Άμνετ/Άμλετ, έχουμε μια παραφθορά του ίδιου ονόματος Αν/Άγκνες. Η Άγκνες λοιπόν, είναι ουσιαστικά η ηρωίδα του μυθιστορήματος, αποτελεί τον κεντρικό χαρακτήρα γύρω από τον οποίον περιστρέφεται η πλοκή του βιβλίου.
 
«Στα μέρη τούτα έλεγαν παλιά μια ιστορία για μια κοπέλα που ζούσε στις παρυφές ενός δάσους.
Οι άνθρωποι αντάλλασσαν τα λόγια αυτά αναμεταξύ τους: «Έχεις ακουστά την κοπέλα που ζούσε στην άκρη του δάσους;» όπως κάθονταν τη νύχτα γύρω απ’ τη φωτιά, την ώρα που ζύμωναν, ή έξαιναν μαλλί για κλώσιμο. Τέτοιες ιστορίες, βέβαια, κάνουν τη νύχτα να κυλάει πιο εύκολα, πραΰνουν ένα δύστροπο παιδί, σε κάνουν να ξεχνάς τις έγνοιες σου.
Στην άκρη του δάσους, μια κοπέλα.»
 
Η σκιά του θανάτου του Άμνετ, ακολουθεί τον αναγνώστη σε όλο το μυθιστόρημα, που ξεκινάει με τον μικρό να φροντίζει την άρρωστη δίδυμη αδελφή του, που παρουσιάζει συμπτώματα πανώλης, και πανικόβλητος να διασχίζει το Στράτφορντ αναζητώντας πρώτα την μητέρα του και μετά έναν γιατρό.
Η Ο’Φάρελ μετατοπίζει το βάρος της ιστορίας όμως αργά, πιάνοντας το νήμα από την αρχή. Την γνωριμία της Άγκνες με τον Σαίξπηρ (που ποτέ δεν κατονομάζεται στο βιβλίο, απλά αναφέρεται ως «ο καθηγητής των Λατινικών», ο «σύζυγος», ο «πατέρας»), πόσο εντυπωσιάζεται εκείνος από αυτή την αγρότισσα με την τρομερή φήμη στη πόλη, ότι είναι ατίθαση, ότι είναι περίεργη, και στην οποία τρέχουν οι κάτοικοι των γύρω περιοχών για να γιατρευτούν από τα μαντζούνια της. Μεταξύ τους υπάρχει μια ακαταμάχητη έλξη, στην οποία δεν μπορούν να αντισταθούν, η εκκεντρικότητα και η άγρια ομορφιά της, αιχμαλωτίζουν τον ρομαντικό Σαίξπηρ. Σύντομα η Άγκνες, διαπιστώνοντας ότι η μητέρα της δεν επιθυμεί αυτή την ένωση (ο πατέρας του σπουδαίου βάρδου, είχε χρεοκοπήσει και της χρωστούσε χρήματα) θα πάρει την κατάσταση στα χέρια της, και θα μείνει έγκυος, φέρνοντας τις δύο οικογένειες προ τετελεσμένου γεγονότος.
 
Η Άγκνες, δεν θα αργήσει να διαπιστώσει ότι ο γάμος με τον Σαίξπηρ, δεν πρόκειται να ευδοκιμήσει όσο εκείνος, είναι εγκλωβισμένος στο επαρχιακό και στενό περιβάλλον της μικρής πόλης, και όσο ζουν σε ένα μικρό σπίτι δίπλα στους γονείς του. Πείθει τον σύζυγό της να πάει στο Λονδίνο, ως αντιπρόσωπος της βιοτεχνίας γαντιών του πατέρα του, αλλά ουσιαστικά γνωρίζοντας ότι εκείνος, που γράφει συνεχώς στο δωμάτιό του, χωρίς κανένας να γνωρίζει τι ακριβώς, θα ακολουθήσει τα όνειρά του. Ο Σαίξπηρ από την ώρα που φεύγει από το σπίτι του Στράτφορντ, θα είναι απών. Η Άγκνες θα γεννήσει τα δίδυμα ουσιαστικά μόνη, θα βιώσει το δράμα του χαμού του Άμνετ, όπου ο Σαίξπηρ δεν θα προλάβει ούτε να της παρασταθεί. Ο γάμος τους, παρά την οικονομική άνθηση, που γνωρίζει η οικογένεια, καθώς ο Σαίξπηρ έχει ήδη γίνει διάσημος και πλούσιος, θα δοκιμαστεί.


« «Πως λέγεται», ρωτάει η Τζούντιθ τη μητέρα της, «αυτός που ήταν δίδυμος αλλά δεν είναι πια;»
Η μάνα της που βυθίζει ένα λυγισμένο, διπλό φιτίλι σε ζεσταμένο στέαρ, μένει ακίνητη μα δε γυρίζει το κεφάλι.
«Αν είσαι γυναίκα», εξακολουθεί η Τζούντιθ, «και πεθαίνει ο άντρας σου, λέγεσαι «χήρα». Κι αν πεθάνουν οι γονείς του, το παιδί γίνεται «ορφανό». Αλλά πως λέγεται αυτό που είμαι εγώ;»
«Δεν ξέρω» λέει η μητέρα της.
Η Τζούντιθ παρατηρεί το υγρό που στάζει απ’ τις άκρες των φιτιλιών, και πέφτει στη γαβάθα.
«Μπορεί να μην υπάρχει λέξη», λέει διστακτικά.
«Μπορεί να μην υπάρχει», λέει η μητέρα της.»
 
Η Ο’Φάρελ, έχοντας την Άγκνες στο κέντρο της ιστορίας, απογειώνει το μυθιστόρημά της. Η σύζυγος του Σαίξπηρ περιγράφεται ως μια γυναίκα δυναμική και στιβαρή, σοφή και ταυτόχρονα αφελής, με άπειρες ιατρικές γνώσεις γύρω από τα βότανα που της μετέφερε η πρόωρα χαμένη μητέρα της, με γνώσεις για το δάσος, για τα ζώα, τα έντομα. Η συγγραφέας τής δίνει μια σύγχρονη διάσταση, ως μια γυναίκα που πρέπει να φροντίσει για όλους και για όλα, με τον σύζυγο διαρκώς απόντα, να ανέρχεται επαγγελματικά και να «φέρνει χρήματα» στο σπίτι. Η Άγκνες δεν έχει ιδέα για το πόσο σπουδαίος θεωρείται ο Σαίξπηρ, εκείνη βλέπει, έναν άνθρωπο που αποξενώνεται σιγά-σιγά από το οικογενειακό περιβάλλον και από εκείνη και που κουβαλάει έντονα τις ενοχές του, έναν σύζυγο που ήταν απών από το νεκροκρέβατο του γιου του. Οι εκπληκτικές τελευταίες σελίδες του βιβλίου, που η Άγκνες θα ταξιδέψει στο Λονδίνο και θα δει το «Άμλετ», επιτέλους κατανοώντας το βαθύτερο είναι του συζύγου της, θα μετατρέψουν την κατάσταση εντός της.


Είναι εξαιρετικό το όγδοο μυθιστόρημα της πολυβραβευμένης Ό’Φάρελ. Ο σπαραγμός, η θλίψη, η οδύνη μεταφέρονται με τόση ζωντάνια, που διαπερνούν τον αναγνώστη. Η συγγραφέας πήρε ένα γνωστό ιστορικό γεγονός και το μετέτρεψε σε ένα μοντέρνο και γεμάτο δυναμισμό μυθιστόρημα, πήρε μια γυναίκα που βρίσκεται στο περιθώριο και στη σκιά του διάσημου συζύγου της και την μετέτρεψε σε ηρωίδα ολκής. Το μεγάλο όμως πλεονέκτημα του βιβλίου, πέραν της ηρωίδας, είναι η ατμόσφαιρα που δημιουργεί η συγγραφέας. Ο κόσμος του τέλους του 16 αιώνα, περιγράφεται τόσο έντονα και τόσο ζωντανά, που νομίζεις ότι βλέπεις έναν ωραίο πίνακα, ενώ το κεφάλαιο με την μεταφορά της πανώλης από λιμάνι σε λιμάνι, είναι τόσο ευφυές που ξαφνιάζει.
 
Το «Άμνετ», είναι ένα υπέροχο μυθιστόρημα, για τον ρόλο της γυναίκας την εποχή εκείνη, για την απώλεια και τον θάνατο, το πένθος και τον σπαραγμό, την δημιουργία και την έμπνευση, τον έρωτα και τις σχέσεις. Το βιβλίο που ξεκίνησε να γράφει η Ο’Φάρελ πριν από τριάντα χρόνια, το παράτησε και ευτυχώς το ξεκίνησε ξανά, για να το διαβάσουμε την εποχή του κορονοϊού, που άνθρωποι πεθαίνουν αβοήθητοι δίπλα μας, καθιστώντας το, εξαιρετικά επίκαιρο και στις μέρες μας. Θέλει μεγάλη συγγραφική αυτοπεποίθηση να γράψεις ένα βιβλίο, όπου ένας από τους ήρωες είναι ο αν όχι ο μεγαλύτερος, ένας από τους επιδραστικότερους συγγραφείς όλων των εποχών και να μη τον βάλεις στο κέντρο του, αλλά η Ιρλανδή συγγραφέας το κατάφερε και μάλιστα ιδανικά!

Υ.Γ. Το κείμενο δημοσιεύεται και στο Βιβλιοδρόμιο των Νέων, της 13/11/21
 
Βαθμολογία 84 / 100


 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home