Παρασκευή, Οκτωβρίου 19, 2018
posted by Librofilo at Παρασκευή, Οκτωβρίου 19, 2018 | Permalink
"Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα"

Είναι μερικά βιβλία που τα αρχίζεις χαλαρά, περισσότερο από περιέργεια γιατί έχεις ακούσει/διαβάσει καλά λόγια από φίλους, και με τις πρώτες σελίδες σε περιμένει μια ευχάριστη έκπληξη, καθώς διαπιστώνεις ότι σε «τραβάνε μέσα τους» αφήνοντας στην άκρη ότι άλλο διάβαζες ή είχες σε αναμονή να κάνεις. Το μυθιστόρημα του Αμερικανού συγγραφέα και πρώην επενδυτικού συμβούλου Amor Towles (Βοστώνη 1964), με τον χαρακτηριστικό τίτλο «ΕΝΑΣ ΤΖΕΝΤΛΕΜΑΝ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ» («A gentleman in Moscow») – (εκδ. Διόπτρα (ωραία) μετάφρ. Ρ. Γεωργιάδου, σελ. 662), είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός τέτοιου βιβλίου, που σε εκπλήσσει συνεχώς. Ένα ευφυέστατο και πολύ σαγηνευτικό "page-turner" μυθιστόρημα, γραμμένο με πολύ στυλ, πρωτότυπο και με ακριβείς δόσεις δράματος και συγκίνησης, σάτιρας και ελαφρότητας.



«21 Ιουνίου 1922
Εμφάνιση του κόμη Αλεξάντερ Ίλιτς Ροστόφ ενώπιον της έκτακτης επιτροπής του Λαϊκού Κομισαριάτου Εσωτερικών Υποθέσεων.
(…)
Ιγκνάτοφ: Αλεξάντρ Ίλιτς Ροστόφ, παίρνοντας σοβαρά υπόψη την κατάθεσή σου, το μόνο που μπορούμε να συμπεράνουμε είναι ότι το οξυδερκές πνεύμα που έγραψε το ποίημα με τίτλο «Που είναι τώρα;» υπέκυψε αμετάκλητα στη διαφθορά της τάξης του – και τώρα αποτελεί απειλή για τις ίδιες τις ιδέες που υποστήριζε κάποτε. Βάσει αυτού, η πρώτη μας αντίδραση θα ήταν να σε παίρναμε από αυτή την αίθουσα και να σε στήναμε στον τοίχο. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι στις ανώτερες βαθμίδες του Κόμματος που σε συμπεριλαμβάνουν στους ήρωες του προεπαναστατικού αγώνα. Κατά συνέπεια, γνώμη της επιτροπής είναι ότι θα πρέπει να επιστρέψεις στο ξενοδοχείο, στο οποίο έχεις τόσο μεγάλη αδυναμία. Όμως μην αυταπατάσαι:
Σε περίπτωση που τολμήσεις να πατήσεις το πόδι σου έξω από το Μετροπόλ άλλη φορά, θα εκτελεστείς επιτόπου.»

Ο κόμης Ροστόφ τον Ιούνιο του 1922 θα διαβεί τις πόρτες του αγαπημένου του ξενοδοχείου, του εμβληματικού Μετροπόλ της Μόσχας για να εκτίσει μια ιδιότυπη ποινή, τον εγκλεισμό του σε ένα «χρυσό κλουβί», μια φυλακή που δεν είναι φυλακή. Θα περάσει εκεί μέσα 32 χρόνια, μια ολόκληρη ζωή, τρεις γεμάτες δεκαετίες όπου ο κόσμος γύρω του θα αλλάξει δραματικά.
Όταν ο Ροστόφ επιστρέφει από το δικαστήριο, στο ξενοδοχείο, για να μείνει πλέον μόνιμα, υποχρεώνεται να μετακομίσει από την πολυτελή σουίτα που διέμενε τα τελευταία τέσσερα χρόνια σε μια σοφίτα ελάχιστων τετραγωνικών στην άκρη του κτιρίου, υποχρεώνεται επίσης να αφήσει τα έπιπλα και τα οικογενειακά κειμήλια που κατείχε, εκτός από μερικά της αρεσκείας του, – θα κρατήσει βιβλία, ένα σερβίτσιο και την φωτογραφία της νεκρής αδελφής του και μια μικρή περιουσία σε χρυσές λίρες που διέθετε, και τώρα, την κρύβει επιμελώς σε ένα σημείο του γραφείου του.

Στο πρόσωπο ενός μικρού κοριτσιού, της Νίνας, που περνάει πολλές ώρες μέσα στο ξενοδοχείο καθώς ο πατέρας της, ένας ανώτερος κρατικός υπάλληλος, έχει αποσπαστεί στην Μόσχα, ο Ροστόφ θα βρει ένα νόημα στην ιδιότυπη καθημερινότητά του. Η Νίνα είναι πανέξυπνη και διάολος, καθώς τρυπώνει παντού, φτιάχνει κλειδιά πασπαρτού για κάθε δωμάτιο, εισβάλλει σε συνεδριάσεις στις μεγάλες αίθουσες, συνεχώς τριγυρίζει. Παρέα της ο Ροστόφ που όχι μόνο συμμετέχει στο παιχνίδι, αλλά την διδάσκει καλούς τρόπους, της μαθαίνει πράγματα που δεν θα ακούσει ποτέ. Η Νίνα όμως δεν μείνει για πολύ στο ξενοδοχείο και η ζωή του Ροστόφ θα κυλήσει πάλι στην μονοτονία.



Μπορεί τα πρώτα χρόνια του εγκλεισμού του, να βλέπει ότι το Μετροπόλ διατηρεί τις παραδόσεις του, τα καλά ρεστωράν του διατηρούν ένα ανώτερο επίπεδο, τα μαγαζιά παραμένουν αριστοκρατικά, αλλά σύντομα και με την άνοδο του Στάλιν στην εξουσία, όλα αυτά σιγά σιγά αλλάζουν. Οι σερβιτόροι τού φέρονται με αναίδεια, το φαγητό δεν είναι πια το ίδιο, οι εντολές για να μη σερβίρουν πια τα εκλεκτά κρασιά της κάβας, παρά μόνο λευκό και κόκκινο, θα τον αποτελειώσουν. Ο Ροστόφ βλέποντας το αδιέξοδο και ότι τα χειρότερα έρχονται, θα φλερτάρει με την αυτοκτονία, κάποια στιγμή θα έρθει κοντά σε αυτή την απόφαση, οι μυρωδιές από ένα μελίσσι που διατηρεί ένας πομάκος στην ταράτσα του ξενοδοχείου και του φέρνουν αναμνήσεις από το αγρόκτημα της οικογένειας, θα τον κρατήσουν στη ζωή, αλλά ως πότε;

Ο Ροστόφ ακόμα κι όταν θα υποχρεωθεί να εργαστεί στο ξενοδοχείο και πιο συγκεκριμένα στο ρεστωράν που κάποτε παράγγελνε τα πιο ακριβά κρασιά και εδέσματα - το Σταλινικό καθεστώς δεν καταλαβαίνει από προνόμια -, θα φροντίσει να ξεχωρίσει, είναι ο μόνος από τους σερβιτόρους που ξέρει κάποια πράγματα, θα γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της λειτουργίας του. Θα συνάψει και μια ερωτική σχέση με μια διάσημη και πανέμορφη ηθοποιό την Άννα Ουρμπάνοβα όποτε εκείνη έρχεται στην Μόσχα, την οποία θα γοητεύσει με τους αριστοκρατικούς του τρόπους, αλλά την στροφή στη ζωή του, και το αληθινό νόημα για να ζήσει, θα του την δώσει, η κόρη της Νίνας το 1938 όταν η παλιά μικρή του φίλη θα διασχίσει το λόμπι μαζί την πεντάχρονη κόρη της Σοφία, και θα την παραδώσει στα χέρια του εμβρόντητου και πανικοβλημένου Ροστόφ. Η Νίνα θέλει να πάει να ψάξει τον πατέρα της που είναι έγκλειστος σε γκουλάγκ στα βάθη της Σιβηρίας, γνωρίζει ότι ενδέχεται να μην επιστρέψει ποτέ πίσω, οπότε αφήνει την μικρή της κόρη στα καλύτερα (όπως θεωρεί) χέρια. Ο Ροστόφ εκτός από έγκλειστος εχθρός του καθεστώτος, θα γίνει και κηδεμόνας…

«Όταν κάποιος αντιμετωπίζει ένα σοβαρό εμπόδιο στην πορεία μιας αξιοζήλευτης ζωής, διαθέτει μια σειρά επιλογών. Μπορεί ντροπιασμένος να προσπαθήσει να κρύψει κάθε ένδειξη αυτής της αλλαγής στις συνθήκες της ζωής του. Έτσι, ο έμπορος που ρισκάρει και χάνει τις αποταμιεύσεις του, θα διατηρήσει τα φίνα κοστούμια του μέχρι να κουρελιαστούν και θα λέει ανέκδοτα από τις αίθουσες των ιδιωτικών λεσχών όπου από καιρό δεν είναι πια μέλος. Άλλος, σε κατάσταση μεμψιμοιρίας, μπορεί να αποτραβηχτεί από τον κόσμο όπου είχε την ευλογία να ζει. Ο σύζυγος που υπέφερε καιρό και τελικά διασύρθηκε εξαιτίας της συζύγου του μπορεί να εγκαταλείψει το σπίτι του με αντάλλαγμα κάποιο μικρό, σκοτεινό διαμέρισμα στην άλλη άκρη της πόλης. Μπορεί τέλος, σαν τον κόμη και την Άννα, να προσχωρήσει απλώς στη Συνομοσπονδία των Ταπεινωμένων.
Όπως οι Ελευθεροτέκτονες, έτσι και η Συνομοσπονδία των Ταπεινωμένων είναι μια κλειστή αδελφότητα της οποίας τα μέλη ζουν χωρίς εξωτερικά σημάδια, αλλά αναγνωρίζονται μεταξύ τους με μια ματιά. Επειδή έχουν εκπέσει πρόσφατα από τον Παράδεισο, όσοι ανήκουν στη Συνομοσπονδία έχουν ακόμα κάποιες προοπτικές. Γνωρίζοντας ότι η ομορφιά, η επιρροή, η φήμη και τα προνόμια είναι δανεικά και δεν απονέμονται ισόβια, δεν εντυπωσιάζονται εύκολα. Δεν βιάζονται ούτε να ζηλέψουν ούτε να ενοχληθούν. Ασφαλώς δεν χτενίζουν τις εφημερίδες ψάχνοντας για αναφορές στο όνομά τους. Προσπαθούν ακόμα να ζουν μέσα στους κύκλους των ομοίων τους, αλλά αντιμετωπίζουν τις εκδηλώσεις λατρείας με επιφύλαξη, τις φιλοδοξίες με συμπάθεια και τη συγκατάβαση χαμογελώντας από μέσα τους.
Όσο η ηθοποιός έβαζε κι άλλη βότκα, ο κόμης χάζευε το δωμάτιο.
"Τι κάνουν τα σκυλιά;" ρώτησε.
"Καλύτερα από μένα".
"Στα σκυλιά, λοιπόν", είπε και ύψωσε το ποτήρι του.
"Ναι", συμφώνησε εκείνη χαμογελώντας. "Στα σκυλιά". »



Το μυθιστόρημα διατρέχει μια μεγάλη περίοδο της Ρωσικής (και όχι μόνο) ιστορίας, τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια, τον θάνατο του Λένιν, την άνοδο του Στάλιν, το καθεστώς που γινόταν όλο και πιο απάνθρωπο, την γραφειοκρατία, τις διώξεις και τις εκτελέσεις, τον Β παγκόσμιο πόλεμο, την περίοδο του Ψυχρού πολέμου. Η ζωή του κόμη Ροστόφ αλλά και η λειτουργία του Μετροπόλ θα επηρεάζονται ανάλογα με το κλίμα της εποχής, ενώ και η πελατεία θα αλλάζει, περισσότεροι κρατικοί αξιωματούχοι θα διαμένουν εκεί, όλο και κάτι θα συμβαίνει στη ζωή του Ροστόφ που παρά τον εγκλεισμό και την μονοτονία μόνο βαρετή δεν θα είναι.

Το ξενοδοχείο Μετροπόλ αναδεικνύεται σε ισότιμο πρωταγωνιστή του βιβλίου, μαζί βέβαια, με τον κόμη Ροστόφ, αυτόν τον ελκυστικό παλιομοδίτη τζέντλεμαν (με την ακριβή σημασία της λέξης), τον "ταπεινωμένο" αλλά ποτέ νικημένο, της ιστορίας. Οι περιγραφές των αιθουσών, των δωματίων, των εστιατορίων είναι θαυμάσιες και αφοπλίζουν όλους εμάς που λατρεύουμε τα ωραία και πολυτελή ξενοδοχεία. Το χορταστικό βιβλίο του Towles είναι όμως, γεμάτο από αναφορές στην Ρώσικη κουλτούρα, το θέατρο, την μουσική, την λογοτεχνία. Ωραίες παράγραφοι, λεπτοδουλεμένη γλώσσα, εξαιρετικό στυλ που θυμίζει Φ.Σ.Φιτζέραλντ, Τρ. Καπότε, Τομ Γουλφ με αυτόν τον υπέροχο κοσμοπολιτισμό και την "ελαφρότητα" στην ατμόσφαιρα και τους διαλόγους που όμως κάτω από την επιφάνεια κρύβουν πολύ βάθος.

Το "Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα" είναι ένα βιβλίο που είναι προορισμένο να μεταφερθεί στην μεγάλη ή την μικρή οθόνη, καθώς παρουσιάζει όλα τα στοιχεία που προϋποθέτουν μια μεγάλη κινηματογραφική ή τηλεοπτική επιτυχία. Παρά την υπερβολή στις λεπτομέρειες και την κάποια φλυαρία, είναι χορταστικό και συγκινητικό, ένα βιβλίο που μιλάει για την ήττα και την παρακμή, την πίστη στην ζωή και στον άνθρωπο, τη αφοσίωση και την ευγένεια, τα ωραία αισθήματα και την αξιοπρέπεια, την ακεραιότητα και την ανθρωπιά, το αίσθημα της τιμής και την ομορφιά των ωραίων πραγμάτων που εμπλουτίζουν τη ζωή μας. Μόλις το δεύτερο βιβλίο του συγγραφέα, αποτελεί μια ασφαλή επιλογή για το ιδανικό page-turner μυθιστόρημα, που δεν προσποιείται κάτι ανώτερο από αυτό που είναι.

Υ.Γ. Το βιβλίο θα μεταφερθεί τελικά στην τηλεόραση ως μίνι σειρά με πρωταγωνιστή τον σπουδαίο Κένεθ Μπράνα και σκηνοθέτη τον Τομ Χάρπερ. Αναμένομεν!

Βαθμολογία 80 / 100









 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home