Σάββατο, Ιανουαρίου 15, 2022
posted by Librofilo at Σάββατο, Ιανουαρίου 15, 2022 | Permalink
Απώλειες (Yudith Schalansky - Κατάλογος απολεσθέντων)

 

«Το παρόν δεν είναι παρά μια μελλοντική εκδοχή του παρελθόντος.»
 
Σε μια συνέντευξή της η Γερμανίδα συγγραφέας Judith Schalansky (1980, Greifswald) γεννημένη στην πρώην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, αναφέρει ότι η παιδική της ηλικία ήταν πλημμυρισμένη από άτλαντες, χάρτες εγκυκλοπαίδειες και πολλά πολλά βιβλία, που την χρησιμότητα (και αναγκαιότητά τους) την συνειδητοποίησε όταν ενηλικιώθηκε. Αυτή η παιδική εμπειρία αποτυπώνεται με χαρακτηριστικό τρόπο, στο εξαιρετικό «ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΠΟΛΕΣΘΕΝΤΩΝ» («Verzeichnis eineger Verluste»), μια (τυπικά) συλλογή διηγημάτων, με κοινό άξονα που μπορεί να τη δει κάποιος και ως χαλαρό μυθιστόρημα ▪ ένα βραβευμένο βιβλίο που κυκλοφόρησε το 2018 και εκδόθηκε πολύ πρόσφατα στη χώρα μας, σε μια υπέροχη έκδοση από τους «Αντίποδες» (340 σελίδες), σε μετάφραση Γιάννη Καλιφατίδη.
 

«Το δίχως άλλο, είναι δυσάρεστο να ξεχνάμε τα πάντα. Όμως, πιο δυσάρεστο είναι να μην ξεχνάμε τίποτε. Όπως και να το κάνουμε, κάθε νέα γνώση γεννιέται από τη λήθη. Αν όλα απομνημονεύονται αδιακρίτως, όπως στα ηλεκτρονικά μέσα αποθήκευσης δεδομένων, χάνουν τη σημασία τους και καταντούν μια άναρχη συσσώρευση άχρηστων πληροφοριών.»
 
Μια σειρά από παράδοξες αφηγήσεις συνθέτουν τις 12 ιστορίες του βιβλίου, που συνδέονται με μια υποδόρια διασύνδεση σε μια πολύ σαγηνευτική αφήγηση που θυμίζει τις ιστορίες του Χ.Λ.Μπόρχες αλλά και το ύφος του W.G.Sebald. Με έναν αφοπλιστικό και ταυτόχρονα ιδιαίτερα σαγηνευτικό εισαγωγικό σημείωμα, όπου η συγγραφέας αναφέρει αντικείμενα που χάθηκαν (από αρχαιότητες που ανατινάχθηκαν στη Συρία μέχρι την κλοπή του κρανίου του σκηνοθέτη Φ.Μουρνάου) ή που βρέθηκαν (από ένα άγνωστο μυθιστόρημα του Γουόλτ Γουίτμαν, μέχρι τα κουφάρια των Terror και Erebus στην Αρκτική) στον κόσμο, κατά τη διάρκεια συγγραφής του βιβλίου της, και έναν θαυμάσιο φιλοσοφικό πρόλογο (που χρήσιμο είναι να διαβαστεί ξανά με την ολοκλήρωση της ανάγνωσης στο βιβλίο) όπου παρατίθεται σε μερικές σελίδες δοκιμιακού ύφους, το τι ακριβώς είναι το βιβλίο, περνάμε στις 12 ιστορίες.
 
Μια ατόλη στον Ειρηνικό που εξαφανίστηκε από τους Χάρτες, μια παγκόσμια θρησκεία που χάθηκε, μια βουβή ταινία που καταστράφηκε, ένας έρωτας που τελείωσε, ένας πίνακας που καταστράφηκε, μια μονομαχία μεταξύ άγριων ζώων που δεν υπάρχουν πλέον, μια ντίβα του Χόλιγουντ (η Γκρέτα Γκάρμπο), που έχασε τη νεότητα της και περιφέρεται στους δρόμους της Νέας Υόρκης, η ποίηση της Σαπφούς που σώθηκαν μόνο κάποια αποσπάσματα, ένας πίνακας που κάηκε, ένας άνδρας που δημιουργεί ένα αρχείο με οτιδήποτε έχει χαθεί στο φεγγάρι,
 
Κάθε ιστορία ξεκινάει με ένα είδος εγγραφής σε ένα κατάλογο, κάτι χαμένου στο παρελθόν, και μετά προχωράει σε μια περιγραφή είτε από κάποιον ερευνητή-αφηγητή, είτε από έναν αφηγηματικό συνειρμό. Οι περιγραφές κάποιες φορές αποκτούν ποιητική/λυρική υφή – κυρίως όταν ο αφηγητής περιπλανιέται στη φύση ή όταν σκαλίζει αρχεία, ενώ το κλίμα παραμένει μελαγχολικό και στοχαστικό καθ’ όλη τη διάρκεια του βιβλίου.
 
«Τα σωζόμενα σαπφικά ποιήματα και αποσπάσματα, σύντομα, ασύνδετα και διαμελισμένα, δεν ξεπερνούν συνολικά τους εξακόσιους στίχους. Σύμφωνα με υπολογισμούς από το έργο της Σαπφούς μάς έχει παραδοθεί σχεδόν το επτά τοις εκατό. Σύμφωνα με άλλους υπολογισμούς, σχεδόν το επτά τοις εκατό όλων των γυναικών έλκονται αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο από γυναίκες, αν και κανένα υπολογιστικό μοντέλο δεν πρόκειται να αποδείξει ποτέ αν υπάρχει εδώ κάποιος συσχετισμός.»
 
Η Σαλάνσκυ θεωρεί ότι μπορούμε να δούμε το σύμπαν ως ένα απέραντο αρχείο, ένα σύμπαν που αποσυντίθεται και καταστρέφεται διαρκώς. Για να κατανοήσουμε το παρόν και το μέλλον λέει, πρέπει να γνωρίζουμε το παρελθόν μας. Το παρελθόν όμως, η ιστορία, δεν είναι κάτι ακίνητο, είναι κάτι που διαρκώς ερευνάται, αμφισβητείται, ανακαλύπτονται πράγματα γι’ αυτό, χαμένα ντοκουμέντα που ανατρέπουν δεδομένα, διαφορετικές προσεγγίσεις κι ερμηνείες. Κάθε κτίριο είναι ένα ερείπιο του μέλλοντος, κάθε τι που δημιουργείται είναι προορισμένο κάποια στιγμή είτε να καταστραφεί, είτε να περιπέσει σε αχρηστία. Οι ζωντανοί ψάχνουν τους νεκρούς και την χαμένη μνήμη – διότι η μνήμη πονάει και οι άνθρωποι την θάβουν μαζί με τις ενοχές και τον πόνο
 
Ο «Κατάλογος απολεσθέντων», είναι ένα βιβλίο που μιλάει για απώλειες. Απώλειες ανθρώπων, ζώων, αντικειμένων, γεωγραφικών τόπων, σπιτιών, απώλειες της νιότης και της ομορφιάς, απώλειες του έρωτα. Η Σαλάνσκυ με ποιητική πρόζα χωρίς περιττούς λυρισμούς, σε μια μελαγχολική ατμόσφαιρα που διαπερνάει τις σελίδες του βιβλίου της, μιλάει για την ρευστότητα της ανθρώπινης ιστορίας, την μνήμη, τις αναμνήσεις και την λησμονιά. Μιλάει για το τι θα γινόταν αν αυτά που χάθηκαν ή καταστράφηκαν, είχαν διαφορετική μοίρα, για τα παιχνίδια της τύχης και την αυτοκαταστροφικότητα της ανθρώπινης φύσης.
 
«…το σύμπαν διαστέλλεται και διογκώνεται, αναγκάζει τους γαλαξίες να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο, λες και θέλει να ξεφύγει από τις θεωρίες που πασχίζουν να το συλλάβουν. Και μόνο η σκέψη αυτής της φυγής, της ανεξέλεγκτης διόγκωσης στο αεικίνητο κενό, μοιάζει πιο τρομακτική από την ιδέα της συρρίκνωσης, της συστολής του σύμπαντος σ’ εκείνο το πρωταρχικό τρωτό σημείο απ’ όπου άρχισαν όλα, όταν όλη η δύναμη και η μάζα, όλος ο χρόνος και ο χώρος ενυπήρχαν συγχωνευμένοι, πρώτα σε μια κουκκίδα, ύστερα σε ένα σβόλο θαμμένο ζωντανό: μια έκρηξη, ένας διαστελλόμενος χώρος, μια μάζα διάπυρη και συμπιεσμένη, που διογκώνεται, ψύχεται, ώσπου σχηματίζονται από αυτήν τα άτομα, και το φως διαχωρίζεται από την ύλη για να δημιουργηθεί ο ορατός κόσμος – όσο εξωπραγματικό κι αν ακούγεται: ήλιοι, μοριακά νέφη, αστρική σκόνη, κοσμικά παράσιτα. Κάθε ερώτημα για την αρχή του κόσμου είναι και ένα ερώτημα για το τέλος του. Ποιος ξέρει αν όλα θα διογκωθούν και θα επιταχυνθούν ή αν μια μέρα θα αντιστραφούν και θα συρρικνωθούν ξανά, παγιδευμένα σε βρόχους που δεν γνωρίζουν ούτε γέννηση ούτε αποσύνθεση; Πόσα δεν ξέρουμε! Το μόνο βέβαιο είναι ότι το τέλος του κόσμου θα έρθει, πιθανώς προσωρινά, αλλά δεν παύει να είναι ό,τι πιο φρικτό μπορεί να βάλει ο νους του ανθρώπου. Ο ήλιος θα διογκωθεί καταπίνοντας τον Ερμή και την Αφροδίτη, προτού σκεπάσει σαν κόκκινος γίγαντας ολόκληρο τον ουρανό πάνω από τη Γη. Και από την ανελέητη θερμότητα θα εξατμιστεί όλο το νερό των ωκεανών, τα πετρώματα θα λιώσουν, ο γήινος φλοιός θα σκιστεί σε χίλια κομμάτια και το μάγμα θα ξεχυθεί με ορμή από τα σπλάχνα της Γης, προτού ένα πολικό ψύχος σαρώσει τα πάντα και σημάνει το τέλος του χρόνου.»


Ενδελεχής έρευνα, έμφαση στις λεπτομέρειες παρατηρεί κανείς στο βιβλίο αλλά εκείνο που πρώτιστα σαγηνεύει είναι, ο εξαιρετικός αφηγηματικός ρυθμός, η μουσικότητα, το τρυφερό και διεισδυτικό βλέμμα. Στοιχεία που συνθέτουν το λογοτεχνικό ύφος της 40χρονης συγγραφέως που κάθε βιβλίο της βραβεύεται, ενώ σπουδαιότερο έργο της θεωρείται το «Ο ΑΤΛΑΣ ΤΩΝ ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΩΝ ΝΗΣΙΩΝ» του 2009, που έχει αποσπάσει αρκετά βραβεία και θα μεταφραστεί σύντομα στα ελληνικά. Το λογοτεχνικό της ύφος θυμίζει (όπως γράφω παραπάνω) έντονα Μπόρχες και Ζέμπαλντ (κυρίως τον δεύτερο), και όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι έχουμε μπροστά μας, μια συγγραφέα που γνωρίζει καλά, πώς να αφηγηθεί μια ιστορία χρησιμοποιώντας την ειρωνεία και το χιούμορ και μετατρέποντας με άνεση, το παρελθόν σε παρόν.
 
Θραύσματα μνήμης, θραύσματα ζωής σε αυτό το ιδιόρρυθμο αλλά τόσο σαγηνευτικό ανάγνωσμα. Ο «Κατάλογος απολεσθέντων» δεν είναι ένα βιβλίο της μιας ανάγνωσης. Ο προσεκτικός αναγνώστης αφού αφεθεί στον υπέροχο αφηγηματικό ρυθμό της συγγραφέως, θα διαπιστώσει ότι μέσα από την αναζήτηση των χαμένων πραγμάτων, ουσιαστικά ανακαλύπτουμε ξανά (και διαρκώς) τον εαυτό μας, κι ότι η λήθη περιλαμβάνει την τραγωδία εντός της. Σπουδαίο βιβλίο που κεντρίζει συνεχώς τον αναγνώστη του, δίνοντας του, πολύ υλικό για βαθύτερη σκέψη.
 
Βαθμολογία 86 / 100


 
 



1 Comments:


At 5/3/22 18:32, Blogger dakottahjael

seiko titanium-arts.com - Titanium Art - TITanium Art
Shop seiko titanium iphone case titanium-arts.com. We ship polished titanium within two hours microtouch titanium trim as seen on tv of check-in. titanium bars SEGA Mega Drive infiniti pro rainbow titanium flat iron Ultimate Collection (Mega Drive Ultimate Collection) (Video Game) (Sega

 

Δημοσίευση σχολίου

~ back home