Κυριακή, Οκτωβρίου 14, 2012
posted by Librofilo at Κυριακή, Οκτωβρίου 14, 2012 | Permalink
Ο Έμπορος ναυαγίων


Νομίζω ότι το έχω ξαναγράψει, είναι μεγάλη η απόλαυση να ξαναγυρίζουμε στους κλασσικούς. Να διαβάζουμε (ή να ξαναδιαβάζουμε) κάποιο μυθιστόρημα τους, για να παίρνουμε (τις αναγκαίες) ανάσες με την ποιότητα της γραφής τους, το ύφος τους, την μεθυστική πλοκή των έργων τους. Ομολογώ ότι αγνοούσα το μυθιστόρημα που είχε γράψει ένας εκ των αγαπημένων μου συγγραφέων (από τα παιδικά μου χρόνια), ο έξοχος Σκωτσέζος Robert Louis Stevenson (1850-1894) μαζί με τον θετό γιό του Samuel Lloyd Osbourne (1868-1947), το οποίο εκδόθηκε πρόσφατα στη χώρα μας με τίτλο «Ο ΕΜΠΟΡΟΣ ΝΑΥΑΓΙΩΝ» («The Wrecker»1892), (Εκδ. Εκάτη, μετάφρ. Δ.Στυλιανίδου, σελ.446), - το τελευταίο από τα τρία βιβλία που έγραψε μαζί αυτό το ιδιότυπο συγγραφικό δίδυμο (ουσιαστικά «πατέρα και γιού», αφού ο Σάμιουελ ήταν 12 χρονών όταν ο Στήβενσον παντρεύτηκε την μητέρα του Φάνι το 1880).

Το μυθιστόρημα είναι μια χορταστική ναυτική περιπέτεια που ξεκινάει από την Πολυνησία εκτυλίσσεται μεταξύ της Χαβάης, του Σαν Φραντσίσκο, του Παρισιού και του Εδιμβούργου με έντονη δράση και πλοκή που περιστρέφεται γύρω από το φαινόμενο του λαθρεμπορίου, τις οικονομικές κομπίνες (εις τους αιώνας, των αιώνων…), τα χρηματιστηριακά παιχνίδια και το ανελέητο κυνήγι του χρήματος.

Ο Λάουντον Ντοντ, αμερικανός σκωτσέζικης καταγωγής από μια μικρή πόλη είναι ένας ονειροπόλος νεαρός, ο οποίος δεν ενθουσιάζεται με τις εμπορικές συναλλαγές και τις οικονομικές σπουδές στις οποίες τον κατευθύνει ο τζογαδόρος πατέρας του και πηγαίνει στο Παρίσι να σπουδάσει γλυπτική και άλλες τέχνες. Εκεί μεταξύ άλλων γνωρίζεται με έναν καπάτσο συνομήλικό συμπατριώτη του, τον Πίνκερτον που προσπαθεί μονίμως να «πιάσει την καλή» και σύντομα θεωρεί ότι βρήκε μια χρυσοφόρα ευκαιρία πίσω στις Η.Π.Α… Ο Ντοντ συνεχίζει στο Παρίσι αλλά ο θάνατος του πατέρα του και η χρεωκοπία της οικογένειάς του τον ωθούν προς το σκωτσέζικο κομμάτι της φαμίλιας, στο Εδιμβούργο όπου ζητάει μια μικρή βοήθεια ώστε να γυρίσει πίσω στην πατρίδα του. Για καλή του τύχη, ο παππούς του (πατέρας της μητέρας του ήδη από καιρό πεθαμένης) τον συμπαθεί, του προσφέρει ένα αρκετά μεγάλο ποσό και εκείνος γυρίζει πίσω.
Συνεργάζεται με τον Πίνκερτον σε διάφορες δουλειές που άλλες αποδίδουν και άλλες όχι, ώσπου ο πανούργος φίλος του, του μιλάει για μια πολύ προσοδοφόρα αλλά βρώμικη δουλειά. Να αγοράσουν («χτυπώντας το») σε κάποιον πλειστηριασμό (που θα έχουν από πριν «κανονίσει» χάριν των γνωριμιών τους), το ναυάγιο ενός σχετικά καινούργιου πλοίου που έχει προσαράξει σε ένα ερημονήσι στον ειρηνικό ωκεανό, αρκετές ώρες από την Χαβάη, και να πάρουν το φορτίο και οτιδήποτε άλλο μπορεί να έχει αξία εκεί μέσα.

Ο πλειστηριασμός όμως δεν είναι καθόλου εύκολος, διότι παρουσιάζεται ως διεκδικητής του ναυαγίου, ένας σκοτεινός δικηγόρος που εμφανώς παίρνει εντολές από κάποιον μυστηριώδη τύπο και ανεβάζει την τιμή σε μεγάλη ύψη. Ο Ντοντ και ο Πίνκερτον ανταγωνίζονται με τον δικηγόρο και καταλήγουν να κερδίσουν τη μάχη αλλά με τεράστιο τίμημα. Δανείζονται κακήν-κακώς τα χρήματα και τότε συνειδητοποιούν ότι κάτι πολύτιμο πρέπει να κρύβεται στα αμπάρια του ναυαγίου, το πιθανότερο να είναι όπιο, που μετέφερε το πλοίο από την Σανγκάη στο Σαν Φρανσίσκο. Σύντομα διαπιστώνουν ότι μέχρι να βρουν το πλήρωμα για να πάνε στο ερημονήσι και να αδειάσουν το ναυαγισμένο πλοίο, οι ανταγωνιστές τους (αυτοί που έδιναν τις εντολές στον δικηγόρο) έχουν ήδη ξεκινήσει το ταξίδι τους προς τα εκεί. Η συνέχεια της ιστορίας είναι δραματική και με πολλές ανατροπές αφού τα πράγματα αποδεικνύεται ότι δεν είναι όπως νόμιζαν οι δύο φίλοι και συνεργάτες. Το «ναυάγιο» δεν ήταν ακριβώς ναυάγιο, το «εμπόρευμα» δεν ήταν ακριβώς αυτό που περίμεναν να βρουν. Το ναυάγιο έκρυβε μια τρομερή και μακάβρια ιστορία που θα αλλάξει τη ζωή όλων των εμπλεκομένων.

Εμπνευσμένο από ένα «πλοίο-φάντασμα», το «Μαίρη Σελέστ» που βρέθηκε το 1872 στον Ατλαντικό και γραμμένο ουσιαστικά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της οικογένειας Στήβενσον προς τις Νότιες θάλασσες, ο «Έμπορος Ναυαγίων» (στον οποίο βασίστηκε ένα επεισόδιο της πολύ επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς γουέστερν της δεκαετίας του ’50, «Maverick»), είναι ένα περιπετειώδες και αρκετά περιπεπλεγμένο μυθιστόρημα ουσιαστικά μαθητείας και ενηλικίωσης, που όμως πολλές φορές μπερδεύει τον αναγνώστη αφού η ιστορία δεν είναι τόσο ξεκάθαρη – σαν την περιβάλλει μια ομίχλη – ενώ σίγουρα παρουσιάζει προβλήματα δομής λόγω της συνεργασίας των δύο συγγραφέων.

Η ιστορία όμως είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, η δράση σε καθηλώνει και οι χαρακτήρες των ηρώων, ο Ντοντ και ο Πίνκερτον, τόσο ζωντανοί και ανθρώπινοι, σε συνδιασμό με την φινέτσα της αφήγησης που παραβλέπεις τα πολλά ερωτηματικά που δημιουργούνται μετά την αποκάλυψη (;) του μυστηρίου και το κάπως απίθανο τέλος. Μπορεί να μη φτάνει στο ύψος των μεγάλων αριστουργημάτων του Στήβενσον (Δρ Τζέκυλ & Κος Χάϊντ, Η Νήσος των θησαυρών, Κατριόνα και άλλα) αλλά δεν παύει να είναι ένα εξαιρετικό δείγμα γραφής του μεγάλου αυτού συγγραφέα και μια ανάσα ποιότητας που υπερβαίνει εποχές και πρόσκαιρες λογοτεχνικές μόδες και best-sellers.