Πέμπτη, Μαΐου 14, 2015
posted by Librofilo at Πέμπτη, Μαΐου 14, 2015 | Permalink
Γυναίκα με ποδήλατο
Ο πανεπιστημιακός και συγγραφέας Νικόλας Σεβαστάκης (Καρλόβασι, Σάμου 1964), με το σημαντικό και πολυεπίπεδο έργο στο φιλοσοφικό δοκίμιο και στην πολιτική θεωρία, μεταφέρει την ευαισθησία και τον βαθύ ανθρωπισμό του δοκιμιακού του λόγου στην λογοτεχνία ομολογουμένως εξαιρετικά αλλά και λυρικότατα, με την θαυμάσια συλλογή διηγημάτων του «ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΠΟΔΗΛΑΤΟ» (Εκδ.Πόλις, σελ228), φθάνοντας σε μια μεγαλύτερη μερίδα αναγνωστών που αγνοούσαν το πολυποίκιλο συγγραφικό του έργο.


32 διηγήματα απαρτίζουν την συλλογή αυτή, τα περισσότερα μικρής φόρμας, όπου διακρίνεται μια νοσταλγική διάθεση και ένας εξομολογητικός τόνος στο ύφος. Σάμος, Αθήνα, Λυών, Θεσσαλονίκη, οι τόποι μεταμορφώνονται σ’αυτήν την περιπλάνηση στον χώρο και στον χρόνο, το νησί των παιδικών και εφηβικών χρόνων με τα παιχνίδια, τις πλάκες, τις φάρσες, τις μικροπαραβιάσεις της καθημερινότητας και την παρατήρηση των διάφορων τύπων, στο αστικό σκηνικό με τον πολύ κόσμο, τις τράπεζες, τα λεωφορεία, τα μπαρ.

Ο υπαρξιακός τόνος είναι εμφανής και διαπερνάει την συλλογή από το πρώτο έως το τελευταίο διήγημα. Άνθρωποι κουρασμένοι, ηττημένοι, απογοητευμένοι με την διεισδυτική ματιά του συγγραφέα να στέκεται στις λεπτές αποχρώσεις, στα βλέμματα, στις σιωπές. Η μουσικότητα της γραφής είναι ευδιάκριτη όπως και η ποιητικότητα με μια αβεβαιότητα, μια αδιόρατη αίσθηση ανολοκλήρωτου των ιστοριών, όπου το ερώτημα αφήνεται να αιωρείται – ένα παιχνίδι με τον αναγνώστη που μπορεί να συνεχίσει εκείνος την ιστορία, να δώσει τον υποκειμενικό του τόνο σ’αυτήν, μια εφαρμογή του λεχθέντος από τον Μπόρχες, ότι «ο αναγνώστης γράφει την ιστορία».

«Στο μικρό βασίλειο των φανατικών της ανάγνωσης κινούνται, ως γνωστό, δυο κατηγορίες ανθρώπων: οι ψυχαναγκαστικοί και οι αδηφάγοι. Οι πρώτοι κατατρύχονται διαρκώς από την αγωνία μη φανούν ασυνεπείς, μην παρατήσουν τον αγώνα στη μέση. Οι άλλοι, αντίθετα, πέφτουν με τα μούτρα σε πολλά διαβάσματα αναστατώνοντας το μυαλό τους με διαφορετικά φίλτρα και μυρουδιές, ενώ σκορπίζουν γύρω τους αποφάγια και συχνά ολόκληρα πιάτα ανέγγιχτα. Οι πρώτοι υπακούν σε όλη τους τη ζωή στην επιθυμία της μητέρας να τρώνε όλο το φαγητό τους, ακόμα και όταν αισθάνονται πια χορτασμένοι και αηδιασμένοι. Οι δεύτεροι ζουν με τη σπατάλη και τρέχουν από βιβλίο σε βιβλίο χωρίς υπομονή, χωρίς τάξη και συνοχή.»
Αναγνώστης ένα πρωί στο κέντρο της πόλης»)

Η βιβλιοφιλία και η μουσική είναι παρούσες σχεδόν σε όλα τα διηγήματα, ενώ στην υπέροχη ιστορία «Η μουσική της αναχώρησης», ο συνδυασμός και των δύο ανωτέρω στοιχείων καθορίζει αυτό το διήγημα-διαμάντι, όπου ο Ζέμπαλντ συναντάει τον Γιαν Γκαρμπάρεκ και το Άουσβιτς τους Chills, ενώ σε ένα άλλο εξαίσιο διήγημα, την «Γυναίκα με ποδήλατο» (το ομώνυμο της συλλογής αυτής), η γυναίκα που διασχίζει την μικρή πόλη του νησιού με το ποδήλατό της, αδιάφορη στα βλέμματα των συμπολιτών της, να ερωτεύεται και να απογοητεύεται, μια ιστορία με το άρωμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής που φέρνει στο νου συνειρμούς κινηματογραφικούς.

Διηγήματα σουρεαλιστικά, νοσταλγικά, τρυφερά, κάποια φανερά αυτοβιογραφικά, άλλα με μυθοπλασία, βαθιά φιλοσοφικά, σε όλα υπάρχει η αίσθηση της μελαγχολίας και της επίδρασης του χρόνου. Αν ήταν μυθιστόρημα, θα λέγαμε ότι είναι ένα καθαρό «μυθιστόρημα μαθητείας».

«Έλληνας μικροαστός διανοούμενος με ροπή στην μελαγχολική αδηφαγία» αυτοχαρακτηρίζεται ο συγγραφέας σε μια πρόταση κάποιας από τις ιστορίες του. Η ειρωνεία και ο αυτοσαρκασμός υπάρχουν έντονα στη συλλογή αυτή, που σ’αφήνει με μια ωραία γεύση στο στόμα. Πυκνότητα στη γραφή, και, λεπτότητα αισθημάτων, χαρακτηρίζουν τη "Γυναίκα με το ποδήλατο" αλλά πρώτιστα, η ανάγνωση των διηγημάτων απαιτεί την εγρήγορση του αναγνώστη, την συμμετοχή του αλλά και την καθαρότητα του πνεύματός του. Η συλλογή διηγημάτων του Σεβαστάκη, στοχαστική και πνευματώδης είναι ένα άψογο λογοτεχνικό στολίδι και συνάμα ένα υπέροχο ταξίδι των αισθήσεων.


«Ήταν ευτυχισμένος όταν έβρισκε την ευκαιρία να επαναλάβει κάτι μέχρι να το κατακτήσει· πιο σωστά, μέχρι να το εγκαταλείψει προσωρινά για να το ξανασυναντήσει σε έναν άλλο, μακρινότερο καιρό, σε μια διαφορετική ηλικία. Για πολλούς ανθρώπους η ευτυχία βρίσκεται στα κρεσέντο, στο ασυνεχές μεταξύ διαφορετικών εμπειριών και στην ικανότητα ταχύρρυθμης λήθης. Σε μια τέτοια περίπτωση η επανάληψη ενός πράγματος λογαριάζεται αρχή της φθοράς, της μουντής στασιμότητας. Για κείνον ωστόσο ήταν – όχι πάντα, αλλά αρκετά συχνά – πηγή μιας έντονης απόλαυσης ξεδιπλωμένης κάτω από το χελωνίσιο καύκαλο της ρουτίνας. Η επανάληψη αποκάλυπτε έτσι την κρυμμένη ανθηρή και γευστική της πλευρά. Το να ξεγελάει μια ρουτίνα – όχι να του την καταστρέφουν οι άλλοι – αυτή ήταν η δική του αίσθηση ελευθερίας.»
(«Το ίδιο, ξανά και ξανά»)




 



7 Comments:


At 14/5/15 22:59, Blogger ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΥΛΟΥ

Τα διηγήματα αυτά ανανεώνουν τη λογοτεχνική αφήγηση; Φέρνουν κάτι καινούργιο στη θεματική απόδοση της έμπνευσης; Βλέπουμε κάτι διαφορετικό στον γλωσσικό κήπο τους που θα μας εκπλήξει και θα μας συγκινήσει; Επιβεβαιώνεται η ασφάλεια της γνώσης μας όταν τελειώσουμε την ανάγνωση ή τίθεται σε αμφισβήτηση ο πληθωρισμός της αναγνωστικής μας επάρκειας;

 

At 16/5/15 17:31, Anonymous Ανώνυμος

Έχει κανείς την εντύπωση διαβάζοντας αυτά τα διηγήματα ότι ο συγγραφέας τους είναι ικανός να δώσει πολλά περισσότερα στον αναγνώστη, αλλά για κάποιον λόγο δεν φανερώνει παρά μόνο "σημειώσεις του περιθωρίου". Αυτή η αίσθηση επιτάθηκε όταν διάβασα τις καταπληκτικές συνεντεύξεις του.Σαν να διαθέτει μια ωριμότητα που τουλάχιστον σε αυτό το έργο του επιλέγει να αφήσει αχρησιμοποίητη.

 

At 17/5/15 14:53, Blogger Librofilo

Αγαπητέ μου φίλε "Άνθρωπε χωρίς ιδιότητες", είναι πολύ υποκειμενική η κάθε ανάγνωση. Προσωπικά βάζω πάνω απ'όλα την απόλαυση της γλώσσας, δεν πολυψάχνω αν "ανανεώνει" κάποιος την λογοτεχνική αφήγηση (μου είναι παντελώς αδιάφορο αυτό), δεν πιστεύω ότι μπορεί να έρθει κάτι καινούργιο στην "θεματική απόδοση" (παρά μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις), βλέπω πολλά πράγματα στον "γλωσσικό κήπο" (τι έκφραση!!) που με συγκινούν και ο "πληθωρισμός της αναγνωστικής μου επάρκειας" τίθεται πάντα σε αμφισβήτηση σε μαγικά κείμενα όπως αυτό του Σεβαστάκη...Λεπτομέρειες στο ποστ μου, εκεί γράφω ότι βίωσα με την ανάγνωση των ιστοριών του.

 

At 17/5/15 14:55, Blogger Librofilo

@vivliokokkygia> Βλέπω "ωριμότητα" στη γραφή του, πολύ δουλειά από πίσω που δεν φαίνεται σε πρώτο επίπεδο, και ψάξιμο.

 

At 22/5/15 19:22, Blogger Sue G.

@ vivliokokkygia - Οι συνεντεύξεις είναι εντελώς διαφορετικό είδος κειμένου -προφορικός λόγος που αποδελτιώνεται για να καταγραφεί ως άρθρο- και συνήθως ο συγγραφέας μιλά εκεί περιφερειακά για τα λογοτεχνικά κείμενά του. Στην περίπτωση του Σεβαστάκη έχουμε και το γεγονός ότι αρθρογραφεί πολιτικά - ελπίζω να μην μπερδεύετε τα δύο είδη (λογοτεχνία και πολιτική αρθρογραφία). Κατά τ' άλλα, νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε για την ποιότητα των γραπτών του Ν.Σ. :-))

 

At 28/5/15 08:54, Anonymous Ανώνυμος

@Sue, η λογοτεχνία μάλλον θα πρέπει να κρίνεται αυτόνομα, δίχως άλλες περγαμηνές του συγγραφέα. Ωστόσο ο λογοτέχνης είναι ένα πολιτικό-κοινωνικό ον και η λογοτεχνία πράξη πολιτική. Ασφαλώς δεν εννοώ τα στρατευμένα κείμενα. Σε αυτά τα πλαίσια το πώς μιλά ένας συγγραφέας είναι μια μικρή ένδειξη, όχι για τις πολιτικές του ιδέες-που είναι σχετικά αδιάφορες- αλλά για το στίγμα του, που προιδεάζει σε κάποιο βαθμό για το βάθος ή μη βάθος της σκέψης του. Κατανοώ τους φόβους σας για ανθρώπους που ταυτίζουν τη λογοτεχνία με τη στενή πολιτική πράξη, αλλά ίσως χρειάζονται περισσότερα στοιχεία από το μικρό σχόλιο κάποιου σε ένα μπλογκ για να εκφράσετε αυτές σας τις ανησυχίες. :-))

 

At 1/6/15 20:55, Blogger Sue G.

Η κατά Σοπενάουερ κάλυψη της σύγχυσης ιδεών μοιάζει ιδανική για να ανακαλύπτει κάποιος ανησυχίες και φόβους στο πιο πάνω σχόλιό μου. Δεν υπάρχουν όμως, σας βεβαιώ αγαπητέ/ή vivliokokkygia. Την άποψή μου σχετικά με την ύπαρξη της πολιτικής στην λογοτεχνία του Σεβαστάκη, διότι στα συγκεκριμένα κείμενα αναφερθήκατε στο πρώτο σας σχόλιο το οποίο και "απάντησα" και γι' αυτά γίνεται λόγος εδώ, την έχω εκφράσει ήδη γραπτώς κι αρκετά εκτενώς. Ελπίζω να σας καλύπτει. :-)

 

Δημοσίευση σχολίου

~ back home