Τρίτη, Μαρτίου 10, 2015
posted by Librofilo at Τρίτη, Μαρτίου 10, 2015 | Permalink
Έρωτας και προδοσία
Είναι
μάλλον αδύνατο να βρεις στην παγκόσμια λογοτεχνία, μυθιστορηματικούς ήρωες τόσο
αντιπαθείς και σιχαμερούς, σαν τον Πωλ-Ζαν Υσσόν, αφηγητή του έξοχου
επιστολικού μυθιστορήματος «ΚΥΡΙΕ ΔΙΟΙΚΗΤΑ» («Monsieur le Commandant»), (Εκδ. Πόλις, μετάφρ. Ε.Κορομηλά,
σελ.295), του Γάλλου συγγραφέα,(και κομίστα, φωτογράφου, σκηνοθέτη και εικαστικού) Romain Slocombe (Παρίσι, 1953). Σ’αυτήν την ιστορία δοσιλογισμού και προδοσίας
κατά την διάρκεια της Ναζιστικής κατοχής στην Γαλλία, είναι η προσωπικότητα του
κεντρικού χαρακτήρα που την δονεί και την μετατρέπει σε ένα συναρπαστικό
ανάγνωσμα που διαβάζεται με μια ανάσα. Υπάρχουν πολλοί «γοητευτικοί» κακοί στην
λογοτεχνία και στον κινηματογράφο, υπάρχουν κατά συρροήν δολοφόνοι που σε ένα
μυθιστορηματικό πλαίσιο αφήνουν μια νότα ανθρωπιάς και ενδεχομένως συγχώρεσης,
αλλά αυτόν τον Υσσόν, τον βαθύτατα ερωτευμένο αντιδραστικό, δεν μπορείς να τον
χωνέψεις με τίποτα.
Όλο
το μυθιστόρημα είναι μια επιστολή. Μια επιστολή που γράφεται μια ημέρα στη μέση
του πολέμου, τον Σεπτέμβρη του 1942 στην κατεχόμενη Γαλλία από τον βραβευμένο
ακαδημαϊκό και συγγραφέα Πωλ-Ζαν Υσσόν προς τον Στούρμπαννφυρερ Χ.Σέλλενχαμερ
της Kreiskommandantur. Η επιστολή είναι μια εξομολόγηση, μια
εξιστόρηση των πεπραγμένων και της διαδρομής του γράφοντος, μια παράκληση και
μια καταγγελία που καθώς εξελίσσεται το μυθιστόρημα αντιλαμβανόμαστε με φρίκη
τι περιλαμβάνει.
Ο
Υσσόν είναι ένας πλούσιος άνθρωπος που διαμένει στην έπαυλη "Νέμεσις"
μιας μικρής επαρχιακής κωμόπολης της Νορμανδίας. Ιδιαίτερα επιτυχημένος και
αναγνωρισμένος συγγραφέας, βαθιά συντηρητικός και φιλοβασιλικός, αντισημίτης
και τραυματίας πολέμου από τον Α παγκόσμιο πόλεμο, είναι ένας άνθρωπος κύρους
και αίγλης. Στις παρέες του συμπεριλαμβάνονται διάφορες "εκλεκτές"
μορφές της Γαλλικής διανόησης της εποχής, όπως οι Σελίν, Ζιρωντού, Μονταντόν
και άλλοι, όλοι, (άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο) συνεργάτες των δυνάμεων
κατοχής. Ο Υσσόν πιστεύει ότι οι ελευθερίες που κατακτήθηκαν από την Γαλλική
επανάσταση, την Γαλλική Δημοκρατία και την πρόσφατη διακυβέρνηση του Λαϊκού
κόμματος υπό τον Λ.Μπλουμ, αποτελούν "όνειδος" και απόδειξη της
ηθικής φθοράς του Γαλλικού έθνους που έχει διαβρωθεί από τους Εβραίους, τους
Μπολσεβίκους και τους Μασόνους, οι οποίοι βρίσκονται παντού.
Υποστηρίζει
σθεναρά την κυβέρνηση του Στρατάρχη Πεταίν, η οποία συνεργάζεται με τους
κατακτητές της χώρας και γράφει πύρινα άρθρα στον τοπικό τύπο και όχι μόνο. Ο
σατανάς όμως έχει μπει μέσα στο ίδιο του το σπίτι και τον δοκιμάζει σκληρά. Ο
γιός του, Ολιβιέ ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την πανέμορφη Γερμανίδα ηθοποιό
Ίλσε, η οποία λόγω της Εβραϊκής της καταγωγής, καταζητείται στην Γερμανία (όπου
θεωρείται εξαφανισμένη) και σε ανύποπτο χρόνο (αρκετά πριν τον πόλεμο) έχει
πάρει την Γαλλική υπηκοότητα. Ο Υσσόν ερωτεύεται σφόδρα την Ίλσε - και καθώς ο
γιός του συμμετέχει στον αντιστασιακό αγώνα από το Λονδίνο όπου έχει καταφύγει,
αποκηρυγμένος πλέον από τον πατέρα του - κάνει σχέδια για να την κατακτήσει.
Την φιλοξενεί μαζί με την εγγονή του σπίτι του, την προστατεύει, ο έρωτάς του
είναι εμμονικός, τον έχει κατακυριεύσει η σεξουαλική επιθυμία και το μοιραίο
δεν αργεί να έρθει, αλλά όταν η κατάσταση εκτραχύνεται και οι παρακρατικές
ομάδες που ασκούν τρομοκρατία στην Γαλλική ύπαιθρο προσπαθώντας να εντοπίσουν
εβραίους φυγάδες, αρχίζουν να τον ενοχλούν, θα πρέπει να πάρει θέση και να
επιλέξει.
Έρωτας
και προδοσία, φυλετικό μίσος και συγκάληψη, αγάπη για την πατρίδα και
δοσιλογισμός, το βιβλίο κινείται συνεχώς στο όριο και ο συγγραφέας φροντίζει να
ισορροπεί μεταξύ τραγωδίας και ηρωισμού, φρίκης και γοητείας, ερωτικού πάθους
και μίσους, ανάγκης για επιβίωση και αντίστασης.
"Η
μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού δεν συμπαθούσε τους Εβραίους, αλλά τους
ανεχόταν μέχρι τώρα. Οι Γάλλοι έμποροι, κυρίως, ήθελαν να ξεφορτωθούν τους
γιαχούντηδες λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού που τους έκαναν. Και, με επιστολές
προς τον Ιατρικό Σύλλογο, πολλοί γιατροί έδιναν τα όχι και πολύ καθολικά
ονόματα συναδέλφων τους, αναθέτοντας στον Σύλλογο να ζητήσει από την Γκεστάπο
να ελέγξει τα χαρτιά ορισμένων αλλοδαπών· η τελευταία επιλήφθηκε αμέσως του θέματος.
Μπορώ να πω ότι τα μέτρα κατά των Εβραίων, που έλαβαν οι Γερμανικές αρχές και η
κυβέρνησή μου, δεν προκάλεσαν διαμαρτυρίες μεταξύ του μεγαλύτερου τμήματος του
πληθυσμού - εκφράστηκαν μόνο κάποια παράπονα από μέρους ορισμένων υπερβολικά
φιλάνθρωπων ατόμων, που έβρισκαν τα άρθρα μας στον Τύπο υπέρ το δέον
ρεβανσιστικά και συνεπώς ικανά να προκαλέσουν ακρότητες, όπως οι επιθέσεις κατά
συναγωγών, κλπ. Παρ' όλα αυτά, όταν ο Πωλ Ρις έγραφε στην Au Pilori: " Ο Εβραίος
δεν είναι άνθρωπος. Είναι ένα ζώο που ζέχνει. Εξολοθρεύουμε τις ψείρες.
Καταπολεμούμε τις επιδημίες. Αγωνιζόμαστε κατά των επιθέσεων των μικροβίων.
Αμυνόμαστε κατά της αρρώστιας, κατά του θανάτου - επομένως κατά των
Εβραίων", ε, λοιπόν, μπορώ να σας διαβεβαιώσω, κύριε Διοικητά, ότι στη
μεγάλη τους πλειονότητα οι Γάλλοι, βαθιά μέσα τους, πίστευαν το ίδιο!"
Ο
Σλοκόμπ μπήγει βαθιά το δάχτυλο στην πληγή. Σε ένα θέμα ιδιαίτερα δυσάρεστο για
τους Γάλλους, αναμειγνύει μυθοπλασία με πραγματικότητα με εξαιρετική ικανότητα,
σε σημείο να μη μπορείς να διακρίνεις την διαφορά - στην αρχή πιστεύεις ότι διαβάζεις ένα πραγματικό ντοκουμέντο από εκείνη την εποχή. Αυτή η επιστολή,
"μνημείο" μίσους και κυνικότητας, πηγαίνει πολύ παραπέρα από μια απλή
ιστορία γύρω από τα εγκλήματα που διαπράχτηκαν στον Β Παγκόσμιο πόλεμο, είναι
ίσως από τις ελάχιστες φορές που βλέπουμε την φρίκη καταπρόσωπα και χωρίς
φτιασίδια.Με ειρωνικό στυλ να διατρέχει την επιστολή/μυθιστόρημα, ο αναγνώστης
εντυπωσιάζεται από την αμεσότητα και την ζωντάνια των περιγραφών/εικόνων της
μεγάλης φυγής, των βομβαρδισμών, των βασανιστηρίων.
Το
μυθιστόρημα αποτελεί ένα λεπτομερές και καίριο πορτρέτο των ανθρώπων που
επέβαλαν τον Πεταίν στην εξουσία και συνέβαλαν σε μια από τις πιο μαύρες
σελίδες του Γαλλικού έθνους. Μέσα από την επιστολή του Υσσόν, διακρίνουμε την
ιδεολογία των ανθρώπων που μάχονταν την Δημοκρατία όλα τα χρόνια, τις δεκαετίες
πριν τον Χίτλερ, τον φανατισμένο αντισημιτισμό που κυριάρχησε στα υψηλά
κλιμάκια (ας μη λησμονούμε την υπόθεση Ντρέιφους δεκαετίες πριν τον Β παγκόσμιο
πόλεμο), τον δοσιλογισμό που υπήρξε έντονος. Ο Σλοκόμπ γράφει ένα βιβλίο πολύ
ανώτερο και διεισδυτικότερο από τις "Ευμενίδες" του Λίτελ, (άλλο ένα μυθιστόρημα με αντιπαθή
ήρωα) και είναι πιο καίριος από τον αλησμόνητο "Λακόμπ Λισιέν", τηνέξοχη ταινία του Λουί Μαλ. Το τολμηρό βιβλίο του Σλοκόμπ, που την ανάγνωσή του
μόνο απολαυστική δεν μπορείς να την πείς, είναι συγκλονιστικό, είναι πάντα
επικαιρο, και είναι κάτι πολύ παραπάνω από ένα απλό λογοτεχνικό γεγονός.
0 Comments:
Δημοσίευση σχολίου