Δευτέρα, Ιουνίου 01, 2015
posted by Librofilo at Δευτέρα, Ιουνίου 01, 2015 | Permalink
Το "Αϊβαλί" του Soloup
Μια εικόνα (λένε ότι) αξίζει χίλιες λέξεις, ένα καλό σκίτσο πόσες άραγε; Αυτή είναι μια πρώτη σκέψη που σου έρχεται στο μυαλό καθώς γυρίζεις (έκπληκτος), τις σελίδες του εκπληκτικού graphic novel "ΑΪΒΑΛΙ" του διακεκριμένου σκιτσογράφου Soloup (κατά κόσμον Αντώνης Νικολόπουλος), (εκδόσεις Κέδρος, σελ.444), ενός καλλιτεχνικού επιτεύγματος, το οποίο όμως αποτελεί και μια εξαιρετική λογοτεχνική προσπάθεια σε έναν σαγηνευτικό συνδυασμό λόγου και εικόνας.


Παρακάτω θα εξηγήσω τι είναι το "Αϊβαλί", αλλά θα ξεκινήσω περιγράφοντας τί δεν είναι αυτό το βιβλίο:
-Δεν είναι μια ιστορία της Μικρασιατικής καταστροφής.
-Δεν είναι μια μελοδραματική αφήγηση για τις "χαμένες πατρίδες"
-Δεν είναι ένα συνηθισμένο "κόμικς" (όπου γενικότερα ο όρος έχει μια περιφρονητική ή απαξιωτική χροιά στη χώρα μας, ως συνήθως ότι δεν κατανοούμε του κολλάμε μια ετικέτα και καθαρίσαμε).
-Δεν είναι κάτι που το διαβάζεις εν ριπή οφθαλμού για να περάσει η ώρα, παρότι το κείμενο δεν ξεπερνάει τις 2.500 λέξεις.


Το "Αϊβαλί" είναι ένα πολυεπίπεδο κείμενο, που αποτελείται από 4 θραύσματα (fractals) και αναπτύσσεται με μουσικό ρυθμό. Ο Soloup "συνομιλεί" με 4 βιβλία για να αφηγηθεί την ιστορία του. Το πρώτο βιβλίο είναι το "Αϊβαλί, η πατρίδα μου" του Φώτη Κόντογλου, και το σκίτσο του δημιουργού μας μεταφέρει σε μια ατμόσφαιρα χαράς και πανηγυριού στο Αϊβαλί των χρόνων πριν την καταστροφή, το δεύτερο είναι το αυτοβιογραφικό και σπαρακτικό βιβλίο του Ηλία Βενέζη "Νούμερο 31328", όπου η ατμόσφαιρα (και το σκίτσο) αλλάζει, ο ζόφος και ο τρόμος κυριαρχούν καθώς ο Βενέζης συλλαμβάνεται λίγο προτού επιβιβαστεί στο πλοίο διαφυγής από το (υπό Τουρκική κατοχή πλέον) Αϊβαλί για να σταλεί στα τάγματα εργασίας αφού διέφυγε τελικά την εκτέλεση. Το τρίτο βιβλίο με το οποίο "συνομιλεί" ο Soloup είναι η αφήγηση της αδερφής του Βενέζη, Αγάπης Μολυβιάτη όπως αποτυπώθηκε στο "Χρονικό των δέκα ημερών" και το οποίο είναι η προσπάθειά της να διασώσει τον αδερφό της από τον θάνατο ενώ το τέταρτο βιβλίο είναι το (εν πολλοίς άγνωστο) μυθιστόρημα "Τα παιδιά του πολέμου" του Τούρκου συγγραφέα Κρητικής καταγωγής Αχμέτ Γιορουλμάζ, όπου ο Soloup αναπαριστά με το σκίτσο του, την ιστορία του "Χασανάκη", ενός Τουρκοκρητικού, ο οποίος "υποχρεώθηκε" να εγκαταλείψει τα Χανιά στην ανταλλλαγή πληθυσμών μετά την Μικρασιατική καταστροφή.


Τα 4 κεφάλαια-αναφορές σε ισάριθμα βιβλία αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου και οι φωνές των συγγραφέων, του κυρ-Φώτη, του Ηλία, της Αγάπης, του Γιορουλμάζ (ο οποίος απεβίωσε λίγο πριν την έκδοση του βιβλίου) αποτελούν μέρος ενός μουσικού συνόλου, μιας φούγκας - μιας πολυφωνικής δηλαδή μουσικής σύνθεσης, δείγμα της αρχιτεκτονικής του βιβλίου, το οποίο ξεκινάει και τελειώνει με τα κεφάλαια "Ζεϊμπέκικο" και "Κιόρογλου" δύο σχεδόν ίδιους μουσικούς χορούς. Εκτός όμως από την μουσικότητα και τον ρυθμό του βιβλίου, εντυπωσιάζει η "κινηματογραφικότητα" του σκίτσου και η διαρκής του κίνηση. Σε αυτά τα κεφάλαια, το πρώτο και το τελευταίο, ο Soloup περιγράφει μια ημερήσια επίσκεψή του στο Αϊβαλί, την γνωριμία του με τον τόπο αυτόν, την συνάντησή του με μια οικογένεια Τούρκων, όπου ο σύζυγος είναι απόγονος Τουρκοκρητικών.

Στο βιβλίο του Soloup είναι έντονο το ανθρωποκεντρικό στοιχείο, από τις πρώτες σελίδες και η ευαίσθητη ματιά του δημιουργού πάνω στο θέμα της ανταλλαγής πληθυσμών και της ταλαιπωρίας των απλών, ανώνυμων ανθρώπων-θυμάτων της πολιτικής των δύο κρατών. Βαθιά επηρεασμένος ο συγγραφέας από το αριστουργηματικό βιβλίο του Bruce Clark "Δύο φορές ξένος", μεταφέρει με την δύναμη αλλά και την υπαινικτικότητα του σκίτσου του, τις ιδέες που διαπερνούν αυτό το βιβλίο. Εξάλλου όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ίδιος ο Bruce Clark στην εισαγωγή του "Αϊβαλί":
"Ως ταλαντούχος αφηγητής και σκιτσογράφος ο Soloup μας αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει αλληλουχία γεγονότων τόσο περίπλοκη που να μην μπορεί να ερμηνευτεί με απλά σκίτσα. Και πράγματι, τα σκίτσα είναι συχνά ο ιδανικός τρόπος να απεικονίζονται η περιπλοκότητα και το παράδοξο. Κατά μια έννοια, τα "απλά σκίτσα" είναι ο τρόπος με τον οποίο βιώνουμε τη ζωή."


Είναι ευδιάκριτη η έρευνα που έχει γίνει, αποτέλεσμα πολύχρονης προσπάθειας και είναι εντυπωσιακή (για graphic novel), η βιβλιογραφία που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου. Το "Αϊβαλί" που έχει τιμηθεί ήδη με τα βραβεία "Καλύτερου κόμικ" και "Καλύτερου σεναρίου" για το 2015, είναι και ένα βιβλίο αυτογνωσίας και ενηλικίωσης όπως θα λέγαμε με λογοτεχνικούς όρους, το οποίο δεν αποφεύγει τον έντονο διδακτισμό, ο οποίος όμως συγχωρείται από την δύναμη και την κίνηση της εικόνας, του σκίτσου που συνεπαίρνει τον αναγνώστη.


Όπως προανέφερα στην αρχή, το βιβλίο του Soloup, είναι ένα καλλιτεχνικό επίτευγμα, που μαζί με άλλα graphic novels που βγήκανε τα τελευταία χρόνια ("Logicomix", "Παραρλάμα", "Η μεγάλη βδομάδα του Πρεζάκη") αποτελεί μια γέφυρα με την λογοτεχνία, και τοποθετεί το συγκεκριμένο είδος σε μια άλλη διάσταση, ανοίγοντας τους ορίζοντές του σε ένα πιο απαιτητικό κοινό. 


 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home