Πέμπτη, Δεκεμβρίου 12, 2019
posted by Librofilo at Πέμπτη, Δεκεμβρίου 12, 2019 | Permalink
Ένας άντρας πέφτει ("Σεροτονίνη")

Αυτό πια έχει καταντήσει μονότονο και βλέπω να επαναλαμβάνομαι σε κάθε κείμενο για τον Ουελμπέκ! Όσο με θυμώνει (και πολλές φορές με εξαγριώνει), ο Michel Houellebecq (St. Pierre, Reunion, 1958 ή 1956), αυτός ο τόσο δημοφιλής και προκλητικός Γάλλος συγγραφέας, όταν τον διαβάζω, τόσο με γοητεύει και με ελκύει με την δύναμη των κειμένων του. Αυτό συνέβη και με το νέο του μυθιστόρημα, με τίτλο «ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗ» («Serotonine») – (εκδ. Εστία, μετάφρ. Γ. Καράμπελας, σελ.316), ένα βιβλίο (όχι από τα καλύτερά του) ελεγειακό, με πολύ χιούμορ αλλά και πολλή θλίψη, ένα βιβλίο προβοκατόρικο και κυνικό, φλύαρο και σαγηνευτικό.


Τα τελευταία χρόνια, ο Ουελμπέκ, έχει αναγορευτεί από τα media ως ένα είδος Προφήτη της Λογοτεχνίας. Η Ισλαμική τρομοκρατία στην «Πλατφόρμα» (γραμμένο πριν την 11/9), η πιθανότητα της πολιτικής αλλαγής στην Γαλλία με μια κυβέρνηση Μουσουλμανική στην «Υποταγή», ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε την ίδια ημέρα που έγινε η σφαγή στο περιοδικό «Charlie Hebdo», και τώρα με την «Σεροτονίνη», που στο πιο ενδιαφέρον μέρος της, ασχολείται με την αγανάκτηση των αγροτών ενάντια στην πολιτική της Ε.Ε., και οι περισσότεροι συνέδεσαν με τις διαδηλώσεις των «Κίτρινων Γιλέκων» στην Γαλλία. Το θέμα είναι ότι ο Ουελμπέκ είναι ένας σύγχρονος συγγραφέας, που του αρέσει η πρόκληση, ένας άνθρωπος που θίγει τα προβλήματα της εποχής, πολύ συχνά στον δημόσιο λόγο του με άκομψο τρόπο, άσχετα με το αν διαφωνεί ή συμφωνεί κανείς μαζί του.

Ο Φλοράν-Κλωντ, ο ήρωας του βιβλίου, είναι ένας τυπικός Ουελμπεκικός χαρακτήρας. Άνδρας μεταξύ 40 με 50, μόνος ακόμα κι όταν είναι δεσμευμένος, κυνικός και ρομαντικός ταυτόχρονα (εξάλλου αυτά τα δύο πάνε μαζί), που το σεξ είναι συνέχεια στο μυαλό του, αναπολεί ένα παρελθόν που τα πράγματα ήταν αλλιώς κι αυτός ήταν νέος. Πλέον για να μπορέσει να λειτουργήσει, παίρνει ένα δυνατό αντικαταθλιπτικό, που αυξάνει την σεροτονίνη επιτρέποντας του να διάγει μια «φυσιολογική ζωή» αλλά όπως αναφέρει στις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου με κάποιες παρενέργειες: «…ναυτίες, εξαφάνιση της λίμπιντο, σεξουαλική ανικανότητα. Δεν υπέφερα ποτέ από ναυτίες.»

Το χρονικό πλαίσιο του μυθιστορήματος, είναι κάπου στο κοντινό μέλλον, αλλά ουσιαστικά μιλάει για το σήμερα (τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 2010 και Πρόεδρος είναι ο Μακρόν), και ο ήρωας είναι Γεωργικός Μηχανικός που εργάζεται στο Υπουργείο Γεωργίας. Συζεί με την Γιαπωνέζα Γιούζου, που είναι είκοσι χρόνια μικρότερή του, σε ένα μοντέρνο διαμέρισμα του Παρισιού, και φροντίζει να είναι ένα αντιδραστικό πνεύμα σε κάθε πτυχή της ζωής του. Οδηγεί ντιζελοκίνητο αυτοκίνητο για να ρυπαίνει το περιβάλλον, αρνείται να υπακούσει στον αντικαπνιστικό νόμο, όντας μανιώδης καπνιστής, σιχαίνεται τους πάντες και τα πάντα. Ψάχνοντας μια αφορμή για να απαλλαχθεί από την Γιούζου, που ουσιαστικά δεν την αντέχει, βρίσκει στο κινητό της, σκληρές ερωτικές σκηνές όπου η ίδια πρωταγωνιστεί με πολλούς παρτενέρ. Αποφασίζει να φύγει από το σπίτι, χωρίς καμία προειδοποίηση και πιάνει ένα δωμάτιο, στο μοναδικό ξενοδοχείο που γνωρίζει ότι δέχεται καπνιστές.

«Γνώρισα την ευτυχία, ξέρω τι είναι, μπορώ να μιλήσω γι’ αυτή μετά λόγου γνώσης, και γνωρίζω και το τέλος της, αυτό που επέρχεται συνήθως. Σου λείπει ένα μόνο ον και όλα είναι «ερημιά» όπως έλεγε ο άλλος, και ο όρος «ερημιά» είναι λίγος, ακούγεται κάπως σαν απομίμηση 18ου αιώνα, δεν υπήρχε ακόμα τότε η υγιής εκείνη βία του γεννώμενου ρομαντισμού, η αλήθεια είναι πως σου λείπει ένα μόνο ον και όλα είναι νεκρά, ο κόσμος είναι νεκρός και είσαι κι εσύ νεκρός, ή έχεις μεταμορφωθεί σε ανθρωπάκι από πηλό, και οι άλλοι είναι κι αυτοί ανθρωπάκια από πηλό, απολύτως απρόσβλητα από τη θερμότητα και τον ηλεκτρισμό, τίποτα τότε δεν μπορεί να σε αγγίξει, παρά μόνο οι εσωτερικές οδύνες, απόρροια του διαχωρισμού του αυτόνομου σώματός σου, αλλά δεν είχα φτάσει ακόμα εκεί, το σώμα μου προς το παρόν συμπεριφερόταν αξιοπρεπώς, ήταν απλώς που ήμουν μόνος, κυριολεκτικά μόνος, και δεν αντλούσα καμία ευχαρίστηση απ’ τη μοναξιά μου, ούτε απ’ την ελεύθερη λειτουργία του πνεύματός μου, είχα ανάγκη από αγάπη, και δη αγάπη γενικά αλλά ιδίως είχα ανάγκη ένα μουνί, υπήρχαν πολλά μουνιά, δισεκατομμύρια στην επιφάνεια ενός πλανήτη μικρού ωστόσο, είναι απίστευτο πόσα μουνιά υπάρχουν αν το σκεφτείς, ζαλίζεσαι, νομίζω κάθε άντρας έχει νιώσει αυτό τον ίλιγγο, από την άλλη και τα μουνιά έχουν ανάγκη πούτσους, τέλος πάντων έτσι τουλάχιστον φαντάζονται (ευτυχής πλάνη, στην οποία βασίζεται η ηδονή του άντρα, η διαιώνιση του είδους, ίσως ακόμα και της σοσιαλδημοκρατίας), στη θεωρία το ζήτημα επιδέχεται λύση αλλά στην πράξη όχι πια, και να πως πεθαίνει ένας πολιτισμός, χωρίς φασαρίες, χωρίς κινδύνους ούτε δράματα και με πολύ λίγη αιματοχυσία, ένας πολιτισμός πεθαίνει απλώς από κόπωση, επειδή μπούχτισε με τον εαυτό του, τι μπορούσε να μου προτείνει η σοσιαλδημοκρατία προφανώς τίποτα, μόνο μια διαιώνιση της έλλειψης, ένα κάλεσμα στη λήθη.»


Ο Φλοράν ουσιαστικά εξαφανίζεται, καθώς παραιτείται κι από τη δουλειά του, κλείνει τους λογαριασμούς του στις τράπεζες, αποφασισμένος να ζήσει απομυζώντας την (μεγάλη) πατρική κληρονομιά. Ζώντας μια μοναχική ζωή και αποφεύγοντας τις συναναστροφές, θυμάται τις δύο μεγαλύτερες σχέσεις που είχε, οι οποίες τον στοιχειώνουν. Οι αναμνήσεις τον φέρνουν σε κατάθλιψη, το αδιέξοδο είναι μεγάλο και αυτοκτονικές σκέψεις τον κυριεύουν - στοιχείο που βρίσκουμε σχεδόν σε κάθε μυθιστόρημα του Ουελμπέκ. Μετά από συμβουλή του γιατρού του, αποφασίζει να περάσει τα Χριστούγεννα μακριά από το Παρίσι και επισκέπτεται έναν παλιό συμφοιτητή του, γόνο αριστοκρατικής οικογένειας, τον Αιμερίκ, που ζει μόνος στον οικογενειακό πύργο, καθώς η σύζυγός του, τον άφησε για έναν πιανίστα μετά από μια μεγάλη επένδυση που είχαν κάνει, χτίζοντας με επιχορήγηση, εξοχικές κατοικίες κοντά στην ακτή προς ενοικίαση. Ο Φλοράν βρίσκει τον φίλο του σε άθλια ψυχολογική κατάσταση (χειρότερη κι από εκείνον), να πνίγει τον πόνο του πίνοντας ακατάπαυστα. Ο Αιμερίκ είναι ένας άνθρωπος που η φορολογία τον έχει γονατίσει, ενώ η αγροκτηνοτροφική μονάδα του, όπως και οι υπόλοιπες της περιοχής, βρίσκεται στα πρόθυρα καταστροφής, ασφυκτιώντας υπό τους νόμους της Ε.Ε. και τον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Με τους υπόλοιπους κτηνοτρόφους της περιοχής, θα αντιδράσουν δυναμικά και οι συνέπειες θα είναι τραγικές.

Η πτώση ενός άνδρα είναι συνήθως θορυβώδης· στο μυθιστόρημα του Ουελμπέκ αποδίδεται με τρόπο ελεγειακό και καταθλιπτικό. Μέσα από σκηνές κυνικές και άκρως σεξιστικές, με πεολιχείες σε ανθρώπους και σκύλους, παρτούζες, σχόλια για την εργατικότητα στη δουλειά και στο σεξ των γυναικών της Ανατολικής Ευρώπης, πολιτικά και κοινωνικά σχόλια για ανθρώπους, χώρες (ορισμένα ιδιαίτερα εμπνευσμένα, όπως αυτό για τον ρόλο της Ολλανδίας), ο ήρωας του βιβλίου ζει στο παρελθόν, αρνούμενος να προσαρμοστεί στην σημερινή πραγματικότητα. Ότι υπάρχει γύρω του, στον σύγχρονο κόσμο, είναι καταδικαστέο, εκτός από την θηριώδη ντιζελοκίνητη Μερσεντές του, την καλωδιακή τηλεόραση, και τα γκουρμέ φαγητά.

«Στο παρελθόν πρώτα χώνεσαι, αρχίζεις να χώνεσαι και μετά είναι σαν να βουλιάζεις, και τίποτα τότε δεν μπορεί να βάλει τέλος σ’ αυτό το βούλιαγμα.»


Το μυθιστόρημα που πλατιάζει επικίνδυνα σε πολλά σημεία, και δείχνει τελείως αδιέξοδο, βρίσκει τον ρυθμό του, μετά την άφιξη του ήρωα στον πύργο του Αιμερίκ, στον Γαλλικό Βορρά με την ανεργία και την οικονομική δυσπραγία των κτηνοτρόφων και τις αντιδράσεις που μπορεί να μην έχουν άμεση σχέση με τα "κίτρινα γιλέκα" παραπέμπουν όμως στις τόσες διαμαρτυρίες και απεργίες που κατακλύζουν την επικαιρότητα και απασχολούν την Γαλλική διανόηση με ωραίες κινηματογραφικές ταινίες ("Σε πόλεμο", "Ο νόμος τηςαγοράς" και άλλες). Ο Ουελμπέκ, που πριν από ένα χρόνο με άρθρο του στον Αμερικανικό τύπο εγκωμίασε την πολιτική Τραμπ (παρότι δεν δίστασε να τον χαρακτηρίσει κλόουν), στρέφει τα βέλη του κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των νόμων της, προς ένα μέλλον που δεν προμηνύει τίποτα αισιόδοξο.

Με τον μακροπερίοδο λόγο του, ο συγγραφέας σαγηνεύει τον αναγνώστη ακόμα κι όταν τον εξοργίζει. Λιγότερο οξύ από τα προηγούμενα μυθιστορήματά του, η "Σεροτονίνη", είναι ένα βιβλίο που κυριαρχεί η αφηγηματική δεινότητα του Ουελμπέκ και η πάντα ενδιαφέρουσα (συμφωνείς ή διαφωνείς) ματιά του, στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ενοχλητικός και προκλητικός - τις περισσότερες φορές χάριν εντυπωσιασμού, δεν διστάζει να θίξει "δυσάρεστα" θέματα.
Εντυπωσιάζει όμως η άκρατη τρυφερότητα που βγαίνει σε πολλές σελίδες (κυρίως στην ανάμνηση του μεγάλου του έρωτα Καμίγ θυμίζοντας μεγάλους Γάλλους συγγραφείς του 19ου αιώνα) που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κυνικότητα που γενικότερα χαρακτηρίζει το έργο του, ενώ η ικανότητά του στην περιγραφή της πορείας του μοναχικού και μισάνθρωπου ήρωά του προς την κάθοδο είναι εκπληκτική και έξοχα ψυχογραφημένη που μέσα στην κυνικότητά της, περισσότερο συγκινεί, παρά προκαλεί, και σίγουρα δίνει (μεγάλη) τροφή για σκέψη.

Βαθμολογία 80 / 100





 



1 Comments:


At 5/1/20 12:19, Blogger Έστερ

Δε ξέρω γιατί αλλά με ελκύει αυτό το βιβλίο! Αν και συνήθως διαβάζω άλλου είδους έχει το κάτι διαφορετικό για να κάνω ένα διάλειμμα από το μοτίβο μου! Θα μπορούσα να επικοινωνήσω κάπως μαζί σας;

 

Δημοσίευση σχολίου

~ back home