Τρίτη, Ιουνίου 16, 2020
posted by Librofilo at Τρίτη, Ιουνίου 16, 2020 | Permalink
Γυναίκα-αράχνη ("Το μυστικό της Λαίδης Όντλεϊ)

Βικτωριανή λογοτεχνία στα καλύτερά της, μέσα από το είδος του «sensation novel» (αισθηματικό μυθιστόρημα μυστηρίου), είναι το έξοχο μυθιστόρημα, «ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΙΔΗΣ ΟΝΤΛΕΪ» («Lady Audley's secret»), της δημοφιλέστατης το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, Αγγλίδας συγγραφέως, Mary Elisabeth Braddon (Λονδίνο 1835 - 1915), που κυκλοφόρησε επιτέλους στα ελληνικά την περασμένη χρονιά από τις εκδόσεις Εξάντας («μαύρη σειρά»), σε (ωραία) μετάφραση και (κατατοπιστικότατη) εισαγωγή, της Έφης Φρυδά (σελ. 759).


«Sensation novels» - όρος που δεν χρησιμοποιείται πλέον - χαρακτηρίζονταν τα μυθιστορήματα των δεκαετιών 1860 - 1870, απόγονοι του γοτθικού μυθιστορήματος, όπου συνδυάζεται η αισθηματική ιστορία με το μυστήριο, η αγωνία επικρατεί μαζί με κάποιο/α έγκλημα/τα. Στις ιστορίες αυτές, υπάρχουν πολλά κοινωνικά στοιχεία, οι καταστάσεις περιπλέκονται και τα ηθικά διλήμματα κυριαρχούν. Το πιο γνωστό μυθιστόρημα αυτού του είδους, είναι το αριστουργηματικό «Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΣΠΡΑ» του σπουδαίου Wilkie Collins, αλλά την εποχή εκείνη η Braddon, τον συναγωνίστηκε σε δημοφιλία με το «Μυστικό της Λαίδης Όντλεϊ» που δημοσιευόταν σε συνέχειες για περισσότερο από ένα χρόνο σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής, και εκδόθηκε σε βιβλίο μετά από λίγο, καθιστώντας την συγγραφέα του πασίγνωστη στο ευρύ κοινό.

Ο κεντρικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος της Braddon, είναι η Λούσυ Όντλεϊ, μια γυναίκα, λογοτεχνική ηρωίδα larger than life, που κυριαρχεί με την προσωπικότητά της στο βιβλίο αφού είναι (στην κυριολεξία), ένας άνθρωπος με «χίλια πρόσωπα και ταυτότητες», μια γυναίκα που μεταβάλλεται συνεχώς ενσαρκώνοντας το «απόλυτο κακό» αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιάζοντας με το ανεξάρτητο πνεύμα της και το μυστήριο που την περιβάλλει.

Ο γάμος της νεαρής και πανέμορφης πρώην γκουβερνάντας Λούσι Γκράχαμ, με τον πάμπλουτο 56άχρονο βαρόνο Μάικλ Όντλεϊ, ιδιοκτήτη του επιβλητικού Όντλεϊ Κορτ, δεν προκάλεσε ιδιαίτερα σχόλια στην περιοχή, καθώς ο επί πολλά χρόνια χήρος αριστοκράτης, ήταν πολύ συμπαθής σε όλους. Για το παρελθόν της Λούσι δεν γνώριζε κανείς τίποτα, ενώ η κόρη του βαρόνου, η Αλίσια που μόλις έχει ενηλικιωθεί, είναι μάλλον καχύποπτη μπροστά στην φαινομενική γλυκύτητα της μητριάς της.

Ο πρώην αξιωματικός Τζορτζ Τάλμποϊς επιστρέφει στην Αγγλία και στην σύζυγό του Έλεν, που άφησε μαζί με το παιδί του - μάλλον τους παράτησε για να είμαστε ακριβείς -, για να πάει στην Αυστραλία να βρει την τύχη του. Επιστρέφει πλούσιος αλλά μόλις αποβιβάζεται μαθαίνει ότι η Έλεν μόλις έχει κηδευτεί κι ο πατέρας της με τον μικρό τους γιο έχουν πάει στο Σαουθάμπτον. Ο Τζορτζ είναι πλέον ένας ζωντανός-νεκρός χαμένος μέσα στις τύψεις του αφού νιώθει ότι έχει χάσει τα πάντα. Ο στενός του φίλος Ρόμπερτ Όντλεϊ, ανηψιός του βαρόνου Όντλεϊ, νέος δικηγόρος που ασκεί πολύ χαλαρά το επάγγελμα, αναλαμβάνει να βοηθήσει τον κολλητό του, να βρει πάλι τον εαυτό του, προσκαλώντας τον για μικρές διακοπές στο ειδυλλιακό Όντλεϊ Κορτ προς μεγάλη χαρά της εξαδέλφης του Αλίσια.

Οι δύο άντρες πάνε στο Όντλεϊ Κορτ, αλλά η νεαρή νύφη και αντικείμενο προσοχής στην περιοχή, απουσιάζει συνέχεια λες και θέλει να τους αποφύγει. Λίγο προτού φύγουν, καταφέρνουν να μπουν στην έπαυλη και βλέπουν έναν πίνακα που απεικονίζει την Λαίδη Όντλεϊ - ο Τζορτζ συγκλονίζεται με την εικόνα της νεαρής γυναίκας σαν να είδε φάντασμα. Την επόμενη μέρα, οι δύο φίλοι πάνε για ψάρεμα, ενώ έχουν μια πρόσκληση να πάνε για φαγητό στο Όντλεϊ Κορτ, καθώς έχει επιστρέψει και η Λαίδη. Κατά την διάρκεια του ψαρέματος, ο Τζορτζ Τάλμποϊς αφήνει τον Ρόμπερτ Όντλεϊ να παίρνει έναν υπνάκο και πηγαίνει στον Πύργο όπου βλέπει την Λαίδη Όντλεϊ. Δεν θα επιστρέψει ποτέ. Ο Ρόμπερτ Όντλεϊ κινεί γη και ουρανό να τον βρει, αλλά ο φίλος του είναι άφαντος.

«Έμμεσες αποδείξεις (…), ο υπέροχος αυτός καμβάς, ο φτιαγμένος από «άχυρα» που συγκεντρώνονται από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, από ολόκληρο το φάσμα, κι όμως είναι τόσο ισχυρά, ώστε να στείλουν έναν άνθρωπο στην κρεμάλα. Πώς απειροελάχιστες λεπτομέρειες μπορούν να δώσουν τη λύση στο μυστήριο, να διαλευκάνουν ένα αμαρτωλό μυστικό – να κάτι ανεξήγητο ακόμα και για τους σοφότερους αυτής της γης! Ένα κομματάκι χαρτί, ένα σχισμένο κουρελάκι, ένα κουμπί παλτού, μια λέξη που ίσως ξέφυγε μέσα από χείλη σφραγισμένα από την ενοχή, το απόσπασμα μιας επιστολής, το ανοιγοκλείσιμο μιας πόρτας, ο ίσκιος από το πατζούρι του παραθύρου, η ακρίβεια της στιγμής δοκιμασμένη σε ένα αλάνθαστο, ακριβό ρολόι – χιλιάδες στοιχεία τόσο μικρά και ασήμαντα, που ο εγκληματίας τα ξεχνά, αποτελούν όμως τους σιδερένιους κρίκους στην υπέροχη αλυσίδα που η επιστήμη του αστυνομικού ντετέκτιβ σφυρηλατεί. Και να που η αγχόνη στήνεται. Και μια σκοτεινή αυγή η καμπάνα κτυπά πένθιμα, η καταπακτή τρίζει κάτω από ένοχα πόδια, και το έγκλημα τιμωρείται.»

Από αυτό το σημείο, ξεκινάει η αναζήτηση του Τζορτζ από τον Ρόμπερτ Όντλεϊ που θα αποτελέσει τον σκοπό της (μέχρι τότε ανούσιας) ζωής του. Όταν επισκέπτεται τον πατέρα της «νεκρής» Έλεν, θα μάθει για μια μυστηριώδη ξανθιά γυναίκα που επισκέπτεται τον Τζόρτζι, τον μικρό γιο του Τζορτζ Τάλμποϊς και τον γεμίζει δώρα, οι υποψίες του δε εντείνονται, ακολουθώντας τα βήματα της ζωής της συζύγου του Τάλμποϊς από τότε που τον γνώρισε μέχρι την φυγή του φίλου του για την Αυστραλία. Μετά από ενδελεχή έρευνα είναι πλέον σίγουρος ότι η Λαίδη Όντλεϊ είναι η Έλεν Τάλμποϊς και γνωρίζει, ή μάλλον είναι υπεύθυνη, για το τι συνέβη στον φίλο του, που το πιθανότερο είναι, να είναι θαμμένος κάπου μέσα στο Όντλεϊ Κορτ.

Η Λαίδη Όντλεϊ δεν είναι ένας εύκολος αντίπαλος. Ισχυρός χαρακτήρας, χρησιμοποιεί την γοητεία και την εκθαμβωτική ομορφιά της, αλλά και την κοινωνική της θέση για να ξεγλιστράει. Δαιμονική γυναίκα που από τη μια στιγμή στην άλλη προτάσσει μια αφοπλιστική αθωότητα και μια αγνότητα που εντυπωσιάζει, πονηρή και μεθοδική, φροντίζει να βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά από τον επίμονο ανιψιό του συζύγου της, στην προσπάθειά του να αποκαλύψει την αλήθεια. Ο σύζυγός της δεν υποψιάζεται τίποτα και μόνο η γκουβερνάντα της γνωρίζει τι έχει γίνει και αμείβεται αναλόγως. Βασικά δεν υπάρχει ένα μυστικό, υπάρχουν πολλά τέτοια, διότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια μυστηριώδη και αινιγματική προσωπικότητα, μια λογοτεχνική ηρωίδα που σαγηνεύει και ταυτόχρονα απωθεί, ενώ ο αναγνώστης θα νιώσει ανατριχίλα, διαβάζοντας την ομολογία της, όταν πλέον όλα κοντεύουν να αποκαλυφθούν.

«Όταν λέτε ότι σκότωσα τον Τζορτζ Τάλμποϊς, λέτε την αλήθεια. Όταν όμως λέτε ότι τον δολοφόνησα ύπουλα, μοχθηρά, τότε ψεύδεστε. Τον σκότωσα γιατί ΕΙΜΑΙ ΤΡΕΛΗ! Γιατί το μυαλό μου είναι μετατοπισμένο στη λάθος πλευρά του στενού εκείνου ορίου που χωρίζει τη λογική από την παράνοια. Επειδή, όταν ο Τζορτζ Τάλμποϊς με προκαλούσε, όπως με προκαλέσατε κι εσείς και με επικρίνατε και με απειλήσατε, το μυαλό μου, που ποτέ δεν ήταν απόλυτα ισορροπημένο, έχασε τελείως την ισορροπία του, και εγώ παρανόησα! Φέρτε τον σερ Μάικλ, και φέρτε τον γρήγορα. Αν σκοπεύετε να του πείτε κάτι, να του τα πείτε όλα. Θέλω να μάθει το μυστικό της ζωής μου!»

Πολυεπίπεδο και πολυσύνθετο το μυθιστόρημα της Braddon, χρησιμοποιεί την αγωνιώδη πλοκή με τις πολλές και συνεχείς ανατροπές στην εξέλιξη της ιστορίας σε πρώτο επίπεδο. Μη λησμονούμε ότι είναι μια ιστορία που δημοσιεύεται σε συνέχειες στον τύπο της εποχής, οπότε αναπόφευκτα θα έχει επαναλήψεις, πισωγυρίσματα, απίθανες συμπτώσεις και με το «τυχαίο» να διαδραματίζει ρόλο στην εξέλιξη της. Παρότι όμως, γνωρίζουμε και δεν μας αφήνει αμφιβολία η ενοχή της Λαίδης Όντλεϊ, είναι θαυμαστή η ικανότητα της συγγραφέως να διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη καθ’ όλη τη διάρκεια του βιβλίου.

Ποια είναι όμως η Λούσι / Έλεν Όντλεϊ; Είναι μια διαταραγμένη προσωπικότητα ή μια γυναίκα που δεν κατάλαβε κανείς; Είναι τόσο κακιά και μοχθηρή ή είναι ένα θύμα που προσπαθεί να ξεφορτωθεί το κακό και τραυματισμένο της παρελθόν για να ζήσει τη ζωή που ονειρεύτηκε; Ζώντας σε μια ταξική κοινωνία και μέσα στη φτώχια η Έλεν, προδόθηκε από τον Τζορτζ Τάλμποϊς, τον νεαρό αξιωματικό που την γοήτευσε στην επαρχιακή πόλη που ζούσε με τον μέθυσο πατέρα της και μετά την εγκατέλειψε χωρίς δικαιολογία για να πάει να βρει την τύχη του στην Αυστραλία. Εκείνη, δουλεύοντας και εκμεταλλευόμενη την εμφάνισή της, σαγήνευσε τον πάμπλουτο βαρόνο Όντλεϊ, τον άρχοντα της περιοχής, δεν του είπε τίποτα για το παρελθόν της και αίφνης μαθαίνει ότι γύρισε ο νόμιμος σύζυγός της και την αναζητάει. Τα γεγονότα αυτά, την οδηγούν στην παράνοια και την εγκληματικότητα – είναι ένας λογοτεχνικός χαρακτήρας πέραν του καλού και του κακού, προάγγελος των «μοιραίων γυναικών» που κυριάρχησαν στην μαζική κουλτούρα του 20ου αιώνα, των «γυναικών-αράχνη» που συναντάμε σε μυθιστορήματα και ταινίες.

Το μυθιστόρημα εμπεριέχει έντονο κοινωνικό σχόλιο σε μια εποχή που μεταβάλλεται, με την αυξανόμενη αστικοποίηση της κοινωνίας και καθώς η βιομηχανική επανάσταση βρίσκεται στο αποκορύφωμά της, με τις αλλαγές στην Βρετανική κοινωνία να είναι ταχύτατες, τις δε γυναίκες να διεκδικούν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στα δρώμενα.
Δεν είναι τυχαίο που οι γυναίκες του μυθιστορήματος της Braddon, είναι δυνατότερες και πιο συγκροτημένες από τους αντρικούς χαρακτήρες. Η Λαίδη Όντλεϊ, η Αλίσια Όντλεϊ, η Κλάρα Τάλμποϊς η αδελφή του Τζορτζ Τάλμποϊς (που θα διαδραματίσει ρόλο στην πλοκή του μυθιστορήματος), είναι γυναίκες που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές μεταξύ τους, γυναίκες με ισχυρές και αυτόνομες προσωπικότητες, που διεκδικούν έναν πιο ενεργό ρόλο στην ανδροκρατούμενη κοινωνία της εποχής. Ακόμα και η Κλάρα Τάλμποϊς, άκρως θετικός χαρακτήρας του βιβλίου, δεν θα έρθει σε ευθεία σύγκρουση με τον ξεροκέφαλο και αρτηριοσκληρωτικό πατέρα της που είχε αποκληρώσει τον γιο του, αναγκάζοντάς στην ξενιτειά, αλλά θα λειτουργήσει ήρεμα και δυναμικά στηρίζοντας τον Ρόμπερτ Όντλεϊ στην εξιχνίαση του μυστηρίου.

Θαυμάσιο μυθιστόρημα «Το μυστικό της Λαίδης Όντλεϊ», ξεφεύγει από τις ερωτικές ιστορίες με τα παντρολογήματα που ασχολείτο στην πλειονότητά της η λογοτεχνία της εποχής και διαβάζεται απνευστί και προσφέρει αναγνωστική απόλαυση. Στέρεοι και πολύ ζωντανοί μυθιστορηματικοί χαρακτήρες με αντιφάσεις, εξαίσια πλοκή που σε κρατάει μέχρι την τελευταία σελίδα, κινηματογραφικός ρυθμός, πολλά επίπεδα ανάγνωσης, και ωραίο αφηγηματικό ύφος με σκηνές έντασης που διανθίζονται με χιούμορ.
Είναι ένα έξοχο δείγμα Βικτωριανής λογοτεχνίας (πέρα από «subgenres» - ψυχολογικό θρίλερ, αστυνομικό μυθιστόρημα, sensation novel, όπως θέλεις πέστα), που αγαπήθηκε πολύ από το κοινό της εποχής, ενώ (όπως αναφέρει η Έφη Φρυδά στην ωραία και χρήσιμη εισαγωγή της) ο εκδότης του βιβλίου από τα κέρδη των πωλήσεων, έχτισε την «Έπαυλη Όντλεϊ» πίνοντας προφανώς στην υγειά της μυστηριώδους Λαίδης…

Υ.Γ. Το βιβλίο έχει γνωρίσει πολλές κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές, έχει διασκευασθεί για την θεατρική σκηνή, ενώ υπήρξε και μια ραδιοφωνική διασκευή σε συνέχειες.

Βαθμολογία 85 / 100










 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home