Τετάρτη, Νοεμβρίου 20, 2019
posted by Librofilo at Τετάρτη, Νοεμβρίου 20, 2019 | Permalink
"Επιχείρηση Σφαγή"

Από τις σπάνιες φορές που βρίσκεσαι μπροστά σε ένα συγκλονιστικό κείμενο, μια αφήγηση που σε συνεπαίρνει, είναι η περίπτωση του "non-fiction novel" ("μη μυθοπλαστική πεζογραφία") "ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΦΑΓΗ" ("Operacion Masacre"), του βιβλίου του Αργεντίνου δημοσιογράφου και συγγραφέα Rodolfo Walsh (Lamarque 1927 - Buenos Aires 1977), που κυκλοφόρησε επιτέλους στα ελληνικά, σε ωραία μετάφραση του Κρίτ. Ηλιόπουλου (με επίμετρο του Οσβάλντο Μπάγιερ), από τον εκδοτικό οίκο "Ακυβέρνητες πολιτείες" (σελ. 255).

Η σύλληψη 12 ατόμων, σε ένα σπίτι σε ένα προάστιο του Μπουένος Άιρες, καταλήγει σε μια μαζική εκτέλεση σε μια αλάνα. Ένα αποτυχημένο πραξικόπημα που λαμβάνει χώρα μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από το σπίτι που συλλαμβάνονται οι άνθρωποι αυτοί, που οι περισσότεροι είναι παντελώς άσχετοι με τα πολιτικά. Μια είδηση που φτάνει στον Ροντόλφο Ουόλς, ο οποίος ήταν δημοσιογράφος - ερευνητής. Μια έρευνα που ξεκινάει τυχαία και ολοκληρώνεται με μια αποκάλυψη που τραντάζει το σύστημα.

Προτού όμως δούμε το γεγονός, πρέπει να καταλάβουμε ορισμένα ιστορικά στοιχεία.
Το 1955, ο λαϊκιστής ηγέτης Χουάν Περόν, ανατρέπεται από τον στρατηγό Αραμπούρου μετά από ένα πραξικόπημα. Οι οπαδοί του Περόν (αποκαλούμενοι "Περονιστές"), καταδιώκονται και υπάρχει συνεχής επιφυλακή για τυχόν αντιδράσεις τους. Τον Ιούνιο του 1956, εκδηλώνεται ένα αποτυχημένο πραξικόπημα (περισσότερο ως εξέγερση μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε) υπό τον Περονιστή στρατηγό Βάγε. Γίνονται μικροσυμπλοκές στους δρόμους, αρκετοί από τους εξεγερμένους πέφτουν νεκροί, όπως και οι αξιωματικοί πρωτεργάτες του πραξικοπήματος, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού τους στρατηγού Βάγε.

Οι εφημερίδες εκείνου του Ιουνίου, γράφουν για μια εκτέλεση 18 άοπλων πολιτών σε ένα προάστιο του Μπουένος Άιρες. Μερικούς μήνες μετά, εντελώς τυχαία, ο Ουόλς, πέφτει πάνω σε έναν τύπο, που του λέει, ότι ένας από τους εκτελεσμένους ζει. Ο Ουόλς σαν καλός δημοσιογράφος οσμίζεται ότι έχει μπροστά του, κάτι μοναδικό! Όπως προχωράει την έρευνα, διαπιστώνει ότι δεν είναι μόνο ένας επιζών, υπάρχει κι άλλος. Και μετά από λίγες ημέρες βρίσκει κι άλλον, και μετά και άλλον...Τι έγινε ακριβώς εκείνη τη νύχτα και πόσοι είναι τελικά οι νεκροί; Και πόσοι οι ζωντανοί; Και που βρίσκονται όλοι αυτοί;


Η έρευνά του, θα αποκαλύψει μια τεράστια πλάνη(;), που οδηγεί σε ένα φρικιαστικό έγκλημα. 12 ή ίσως και παραπάνω άντρες μαζεύτηκαν σε ένα σπίτι αρκετά χιλιόμετρα μακριά από τις εξελίξεις, από τα επεισόδια που διαδραματίζονταν από δω κι από εκεί στην πόλη. Μαζεύτηκαν, για να ακούσουν έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ή για χάρη της παρέας. Ο ένας έφερνε τον άλλον, και έτσι συγκεντρώνονται, κάποιοι ήδη γνωστοί, άλλοι άγνωστοι μεταξύ τους, μερικοί από αυτούς γνωστοί Περονιστές.

Ένας αστυνομικός διευθυντής έχει μια πληροφορία ότι σε ένα σπίτι της περιοχής υπάρχουν συμμετέχοντες στο πραξικόπημα. Μπουκάρουν μέσα και τους συλλαμβάνουν όλους – οι περισσότεροι νομίζουν ότι τους πιάσανε ως ύποπτους για τζόγο. Είναι αργά το βράδυ, τους πάνε στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής, τους αφήνουν όλο το βράδυ μέσα στην αβεβαιότητα, κηρύσσεται ο στρατιωτικός νόμος, και λίγο πριν το ξημέρωμα, τους μεταφέρουνε σε μια αλάνα για εκτέλεση, χωρίς ούτε μια στιγμή να τους πούνε, όχι απλώς που τους πηγαίνουν, αλλά και χωρίς να τους έχει απαγγελθεί κατηγορία για οτιδήποτε. Η εκτέλεση είναι σχεδόν στα τυφλά, κάποιοι γλυτώνουν και θα αποτελέσουν τους μάρτυρες για την αποκάλυψη που έφερε στο φως ο Ουόλς.

"Ο κύριος Οράσιο καταλαβαίνει, σε μια αναλαμπή του νου. Η χαριστική βολή. Πηγαίνουν από πτώμα σε πτώμα και πυροβολούν όσους δείχνουν σημάδια ζωής. Και τώρα...
Ναι, τώρα είναι η σειρά του. Το φορτηγάκι πλησιάζει. Το έδαφος κάτω από τα γυαλιά του κυρίου Οράσιο εξαφανίζεται, βλέπει πυρωμένες πέτρες. Τον φωτίζουν, τον σημαδεύουν. Δεν τους βλέπει, όμως ξέρει ότι τον σημαδεύουν στο κεφάλι.
Περιμένουν μια κίνηση. Ίσως ούτε αυτό. Ίσως του ρίξουν έτσι κι αλλιώς. Ίσως τους παραξενεύει ακριβώς επειδή δεν κινείται. Ίσως ανακαλύψουν το προφανές, ότι δεν έχει τραυματιστεί, ότι πουθενά δεν αιμορραγεί. Μια ναυτία αναβλύζει από το στομάχι του. Καταφέρνει να την πνίξει στα χείλη. Θέλει να ουρλιάξει. Ένα μέρος του σώματός του - οι καρποί στηριγμένοι σαν μοχλοί στο έδαφος, τα γόνατα, τα ακροδάχτυλα των ποδιών του - νιώθουν μια τρελή επιθυμία φυγής. Ένα άλλο μέρος - το κεφάλι, ο σβέρκος - επαναλαμβάνει: μη κουνι΄σεια, μην ανασαίνεις.
Άραγε πως τα καταφέρνει να μείνει ακίνητος, να κρατήσει την ανάσα του, να μη βήξει, να μην ουρλιάξει από φόβο;
Πάντως δεν κουνιέται. Ούτε και ο προβολέας. Τον επιτηρεί, τον παρακολουθεί, σαν ένα παιχνίδι υπομονής. Κανένας δεν μιλάει στο ημικύκλιο τουφεκιών που τον κυκλώνουν. Αλλά κανένας δεν ρίχνει. Κι έτσι περνούν δευτερόλεπτα, λεπτά, χρόνια...
Και η σφαίρα δεν έρχεται.
Όταν ακούει ξανά τον κινητήρα, όταν εξαφανίζεται το φως, όταν καταλαβαίνει ότι απομακρύνονται, ο κύριος Οράσιο αρχίζει να ανασαίνει αργά, πολύ αργά, σαν να μαθαίνει να ανασαίνει για πρώτη φορά στη ζωή του."

Η αφήγηση είναι συγκλονιστική και η ιστορία απίστευτη! Μέσα σε ένα Καφκικό πλαίσιο, ξετυλίγεται το δράμα αλλά και ταυτόχρονα η φάρσα, που θα πάρει τραγικές διαστάσεις. Ο συγγραφέας, ακολουθώντας την δομή αλλά και τις προδιαγραφές ενός αστυνομικού μυθιστορήματος, ξετυλίγει την ιστορία, επικεντρώνοντας στα πρόσωπα, στους πρωταγωνιστές της μοιραίας νύχτας, περιγράφοντας τις οικογένειές τους, τις ανέμελες στιγμές που προηγήθηκαν της βόλτας που άλλαξε τις ζωές τους, και για κάποιους έμελλε να είναι η τελευταία φορά που μίλησαν στα παιδιά και στις γυναίκες τους.
Οι διασωθέντες εμφανίζονται ένας, ένας, κάποιοι κρυμμένοι σε σπίτια, κάποιοι έχουν διαφύγει σε γειτονικές χώρες ζητώντας άσυλο, ενός έχει καταστραφεί το πρόσωπο («κοιτάζω ετούτο το πρόσωπο, την τρύπα στο μάγουλο, την ακόμα μεγαλύτερη τρύπα στο λαρύγγι, το σπασμένο στόμα και τα θολά μάτια μέσα στα οποία επιπλέει ακόμα η σκιά του θανάτου»).


Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί και σαν αστυνομική ιστορία μυστηρίου. Ο Ουόλς δεν περιγράφει μόνο τα γεγονότα αλλά και αυτά που ακολούθησαν, την αποκάλυψη της «Επιχείρησης σφαγής», τον πόλεμο που δέχτηκε από τις Αρχές που αρνούντο να παραδεχθούν το τι έγινε, τις κατηγορίες εναντίον του, την κάλυψη της υπόθεσης όταν πλέον τα στοιχεία ήταν ακλόνητα και συντριπτικά. Ντοκουμέντο αλλά και Λογοτεχνία (με Λ κεφαλαίο), σε μια αφήγηση που (τύφλα να έχει το «Εν Ψυχρώ» του Τρ. Καπότε), βγάζει τον αναγνώστη από την άνεσή του, τον δονεί, με μια γραφή παθιασμένη και ολοζώντανη ακόμα, πάνω από 60 χρόνια μετά την δημοσίευση της ιστορίας.

Όπως αναφέρει στο σημείωμα που παραθέτει στην αρχή του βιβλίου, ο μεταφραστής του, Κρίτων Ηλιόπουλος, η ιστορία αυτή, άλλαξε και τον ίδιο τον συγγραφέα της. Ο Ροντόλφο Ουόλς από εκεί που αδιαφορούσε για την πολιτική, μέσα από την έρευνά του για την «Επιχείρηση Σφαγή», στρατεύεται στον αγώνα κατά της Χούντας, γίνεται αριστερός και υποστηρίζει τους Περονιστές αντάρτες «Μοντενέρος». Θα βρει τον θάνατο κατά την διάρκεια της δικτατορίας του Βιντέλα, το 1977, όπου λίγο πριν σκοτωθεί, θα έχει χάσει την μία του κόρη (δολοφονημένη κι αυτή). Μια μέρα πριν τον θάνατό του, θα στείλει μια επιστολή προς τους δικτάτορες (η οποία παρατίθεται στην έκδοση, στο τέλος του βιβλίου). Θα πέσει νεκρός την επομένη, στο φως της ημέρας, περικυκλωμένος από στρατιώτες.

Βαθμολογία 88 / 100




 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home