Σάββατο, Ιουνίου 08, 2024
posted by Librofilo at Σάββατο, Ιουνίου 08, 2024 | Permalink
Into the wild ("Αγριότοπος" του Robert Penn Warren)
Ο Εμφύλιος Πόλεμος στις Η.Π.Α., που διήρκεσε ουσιαστικά τέσσερα χρόνια (1861-1865), δεν αποτέλεσε μόνο τη μεγαλύτερη τραγωδία του Αμερικανικού έθνους, αλλά σημάδεψε το εθνικό υποσυνείδητο, σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και τώρα, πάνω από 150 χρόνια αργότερα, το γεγονός αυτό, είναι χαραγμένο στην αμερικάνικη συνείδηση. Πάνω από ένα εκατομμύριο νεκροί (χονδρικά 600.000 στα πεδία των μαχών και 500.000 άμαχοι πολίτες), η οικονομία καταστράφηκε, πολιτείες ανθούσες μέχρι τότε διαλύθηκαν, πόλεις ισοπεδώθηκαν, σε μια διαμάχη που ήταν αρκετά παραπάνω, από μια σύγκρουση Βορείων και Νοτίων ή ένας πόλεμος για την καταπολέμηση της Δουλείας.


Πολλά μυθιστορήματα έχουν γραφτεί για τον Αμερικανικό Εμφύλιο, πολλά βιβλία ιστορίας, πολλές ταινίες έχουν γυριστεί. Ίσως «Η Στρατιά» του Doctorow, να αποτελεί το (κατά την άποψή μου) magnus opus για την περίοδο του Εμφυλίου, αλλά κι ο «ΑΓΡΙΟΤΟΠΟΣ» («Wilderness»), το μυθιστόρημα του εξαιρετικού Αμερικανού πεζογράφου και ποιητή, Robert Penn Warren (Κεντάκι 1905 – Βερμόντ 1989) να μην υπολείπεται σε λογοτεχνική αξία. Το βιβλίο που πρωτομεταφράστηκε (από την Άννα Μαραγκάκη) στη χώρα μας πριν από μερικούς μήνες (από τις εκδόσεις Πόλις) και εκδόθηκε το 1961 στις Η.Π.Α., μπορεί να μην έχει τις λογοτεχνικές δάφνες του σπουδαίου «Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά» (βιβλίο που ο Penn Warren, έγραψε αρκετά χρόνια πριν), διαθέτει όμως την δικιά του μεγάλη λογοτεχνική αξία και είναι ένα συγκλονιστικό και πολυεπίπεδο μυθιστόρημα.
 
Ο υπότιτλος του βιβλίου, είναι σαφέστατος: «Μια ιστορία του Εμφυλίου Πολέμου». Και ουσιαστικά αυτό ακριβώς είναι, μια ιστορία που εκτυλίσσεται στην καρδιά του ’ματοβαμμένου εμφυλίου. Στον «Αγριότοπο», βρισκόμαστε στο 1863 και ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο τριαντάρης Άνταμ Ρόζεντσβαϊγκ, ένας ιδεαλιστής και ρομαντικός εβραίος της Βαυαρίας, που μετά τον θάνατο του επαναστάτη και ακτιβιστή πατέρα του, προσπαθεί να μεταβεί στις Η.Π.Α. που βρίσκονται σε εμφύλιο πόλεμο. Διαποτισμένος με τις επαναστατικές ιδέες της εποχής και των διαφόρων ευρωπαϊκών κινημάτων, θέλει να καταταγεί στις δυνάμεις των Βορείων και θεωρεί ότι στις Η.Π.Α. μάχονται οι «δυνάμεις του Καλού ενάντια στο Κακό», κι ότι κάτι καινούργιο γεννιέται στη νέα ήπειρο. Ο Άνταμ όμως εκτός από την εγγενή αφέλειά του, έχει ένα μεγάλο σωματικό πρόβλημα, είναι κουτσός από το ένα πόδι, οπότε στο πλοίο που τον πηγαίνει στον τόπο προορισμού του, αμέσως αυτό γίνεται αντιληπτό (του δίνουν δε και το παρατσούκλι «Στραβοπόδης», που θα τον ακολουθεί σε όλο το βιβλίο), και του απαγορεύεται η είσοδος. Με κάποιο τρόπο, καταφέρνει να αποβιβαστεί και πέφτει πάνω σε ταραχές λόγω της αναγκαστικής στρατολόγησης των φτωχότερων τάξεων του πληθυσμού – όπου ως συνήθως την πλήρωναν οι μαύροι στους οποίους ξέσπασε η οργή του κόσμου που δεν είχε τα 30 δολάρια που απαιτούνταν για να μη πάνε στον πόλεμο -, διασώζεται από έναν μαύρο που θα βρει και τη διεύθυνση ενός οικογενειακού γνωστού που έχει ο Άνταμ πάνω του και θα τον παραδώσει εκεί, σώο και αβλαβή.
 
Ο άνθρωπος αυτός είναι ο αμερικανοεβραίος Άαρον Μπλάουσταϊν, ένας εύπορος έμπορος, ο οποίος έχασε πρόσφατα τον μοναχογιό του στον Εμφύλιο και που προσπαθεί να αποτρέψει τον Άνταμ από το να πάει να πολεμήσει. Βέβαια με το πόδι έτσι όπως είναι, ήταν πρακτικά αδύνατο να καταταγεί, αλλά ο Άνταμ δεν ήθελε ούτε να ακούσει τις προτροπές του Άαρον, που φτάνει σε σημείο να του υποσχεθεί δουλειά και κληρονομιά στην περίπτωση που αφήσει την επιθυμία του να βρεθεί στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Με τη βοήθεια του Άαρον, ο Άνταμ θα μπει στην υπηρεσία ενός προμηθευτή του στρατεύματος των Βορείων, μαζί με τον πρώην σκλάβο, τον Μόουζ, που τον έσωσε από τις ταραχές και έτσι θα μπορέσει να πορευτεί προς τη ζώνη του πυρός.
 
Στην πορεία για το μέτωπο, ο Άνταμ θα βρεθεί μπροστά στη συνειδητοποίηση της πραγματικής φύσης του εμφυλίου και θα βιώσει στιγμές φρίκης και ρατσισμού, απανθρωπιάς και κακίας. Θα συναντήσει λιποτάκτες, τυμβωρύχους, ανθρώπους που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν ο ένας τον άλλον με προεξάρχοντα το αφεντικό του, που βρίσκει την ευκαιρία να γεμίζει την τσέπη του, χωρίς να νοιάζεται για τίποτ’ άλλο. Και όταν θα βρεθεί σε συνθήκες μάχης, εκεί στο Wilderness (τον «Αγριότοπο»), όπου διεξήχθη μια από τις πιο αιματηρές μάχες του Εμφυλίου,αιματηρές μάχες του Εμφυλίου, θα αναγκαστεί να πάρει τη μοίρα του στα χέρια του και θα καταλάβει τα λόγια που του έλεγε ο πικραμένος Άαρον λίγο προτού φύγει από τη Νέα Υόρκη, «πως και οι άλλοι άνθρωποι είναι άνθρωποι».

«Ο Άνταμ σήκωσε το βλέμμα και είδε το πρόσωπο του άντρα να χλομιάζει και να παραμορφώνεται άξαφνα, τα ρουθούνια να τρεμουλιάζουν, τα σκούρα μάτια να φλογίζονται. Κι ύστερα, την ίδια στιγμή, τον είδε να ξαναβρίσκει την αυτοκυριαρχία του. Ήταν σάμπως ένα χέρι, να’ χε σφίξει μ’ όλη του τη δύναμη ένα σφουγγάρι και να το’ χε στραγγίξει μεμιάς απ’ το φορτίο οργής και δακρύων που κουβαλούσε, επιτρέποντάς του έτσι να πάρει το παλιό του σχήμα, στεγνό κι ελαφρύ όπως πρώτα.
Ο Άνταμ νόμισε πως άκουσε την κοφτή, γρήγορη ανάσα του γέρου. Ύστερα τον είδε να χαμογελάει – ένα θλιμμένο χαμόγελο που τρεμόσβηνε καθώς αυτός έλεγε: «Πολύ δύσκολο να θυμάται κανείς».
«Να θυμάται τι;» ρώτησε ο Άνταμ, αφού ο άντρας δεν συνέχιζε τη φράση του.
«Όλα όσα συμμετέχουν στη δημιουργία της κάθε στιγμής που ζούμε», είπε ο Άαρον Μπλάουσταϊν ανασηκώνοντας ελαφρά τους ώμους. «Μερικά πράγματα, όμως, πρέπει πάντα να προσπαθεί κανείς να τα θυμάται. Και ξέρεις τι κυρίως δυσκολεύεται κανείς να θυμάται;»
«Όχι», είπε ο Άνταμ.
«Θα σου πω, παιδί μου», είπε ο Άαρον Μπλάουσταϊν. «Κυρίως δυσκολεύεται κανείς να θυμάται πως και οι άλλοι άνθρωποι είναι άνθρωποι».»
 
Καθ’ όλη την (εξαιρετική) αφήγηση του Pen Warren, ο ήρωάς του αναζητάει ένα κόσμο διαφορετικό από αυτόν που έχει ζήσει στις τρεις πρώτες δεκαετίες της ζωής του. Η αναζήτηση εαυτού και του πατρικού προτύπου στη νέα ήπειρο, θα τον προσγειώσει στην πραγματικότητα και συν τω χρόνω θα του απελευθερώσει τα βαθύτερα ένστικτά του. Στον «Αγριότοπο», βλέπουμε έναν ήρωα «Βυρωνικό», που φτάνει στη χώρα που αντιπροσωπεύει για εκείνον τη «γη της ελευθερίας», έναν επίγειο παράδεισο και ο Εμφύλιος που διεξάγεται, θεωρεί ότι έχει όλα τα ρομαντικά στοιχεία που ονειρεύεται. Φθάνοντας βέβαια, με το που πατάει το πόδι του στη γη, βιώνει τον απόλυτο ρατσισμό (τα «βρωμονέγρε» και τα «ψόφο στους αράπηδες» δίνουν και παίρνουν), και μετά το αρχικό σοκ, αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά απ’ ότι νόμιζε.


Έχουμε λοιπόν, ένα μυθιστόρημα μαθητείας και ενηλικίωσης, μια αναζήτηση ταυτότητας, γραμμένη με το μοναδικό στυλ του Pen Warren, που παρασύρει τον αναγνώστη να παρακολουθεί τη μια σκηνή μετά την άλλη χωρίς ανάσα. Η πανοραμική και ψύχραιμη ματιά του, δεν καταγγέλλει, αλλά, βλέπει τα πράγματα συνολικά στην άγρια ρεαλιστική μορφή τους. Οι χαρακτήρες του, είναι καλοί και κακοί ταυτόχρονα και είναι θαυμαστή η περιγραφή της πορείας μετάλλαξης του ρομαντικού (καταρχάς) ήρωά του, προς τη συνειδητοποίηση και την αντίληψη της κατάστασης.
 
Ο «Αγριότοπος», είναι ένα εμβληματικό μυθιστόρημα για τον Αμερικανικό Εμφύλιο, που όμως έχει βαθύτερες προεκτάσεις για την ανθρώπινη φύση και συμπεριφορά, για το Κακό που ελλοχεύει μέσα μας, για τους Εβραίους και τους Μαύρους, για τον ρατσισμό γενικότερα. Σε αυτή την διαφορετική ματιά του άγριου πολέμου που αντιπροσωπεύει αυτό το εξαιρετικό μυθιστόρημα, με τους ολοζώντανους χαρακτήρες που μπαινοβγαίνουν στην ιστορία, σαγηνεύει η γλώσσα του συγγραφέα, που εναλλάσσει δημιουργικά τον λυρισμό (μη το ξεχνάμε, ο Penn Warren ήταν τεράστιος ποιητής) με τον ωμό ρεαλισμό και τον στοχασμό, σε ένα βιβλίο που σε καθηλώνει.
 
Βαθμολογία 86 / 100


 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home