«Ο κόσμος
είναι ένα βιβλίο. Ο κόσμος είναι οι ιστορίες.»
Το
λιγότερο που μπορεί να πει κάποιος διαβάζοντας το μυθιστόρημα του Κυριάκου
Αθανασιάδη (Θεσ/νίκη,1963), με τίτλο «ΖαΖά», (Εκδ. Free Thinking Zone, σελ. 309), είναι ότι πρόκειται
για μια εντυπωσιακή δημιουργία. Η αίσθηση που σου αφήνει η ανάγνωση αυτού του
μεστού και πυκνού βιβλίου, ξεπερνάει τα πλαίσια ενός απλού αφηγηματικού έργου -
μια ιστορίας με αρχή-μέση-τέλος, διότι πρόκειται ουσιαστικά για ένα μυθιστόρημα
πολυεπίπεδο και δύσκολα κατατάξιμο σε ένα είδος, λ.χ. εκεί που θα μπορούσες να
το κατηγοριοποιήσεις ως «ψυχολογικό», στο επόμενο κεφάλαιο, θα μπορούσες άνετα
να το χαρακτηρίσεις «φιλοσοφικό» - το σίγουρο είναι ότι η ΖαΖά είναι ένα
μυθιστόρημα απόλυτα «βιβλιοφιλικό».
Πότε
είσαι πραγματικά ο εαυτός σου; Πότε υποδύεσαι κάποιον άλλον που θα ήθελες
πραγματικά να είσαι και πότε είσαι πραγματικά εσύ; Είμαστε όλοι ηθοποιοί (για
να θυμηθούμε τον Σαίξπηρ); Και τι γίνεται όταν αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε
τις παρορμήσεις και τα ένστικτά μας; Μπορούν να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα
αυτά; Μάλλον όχι. Διότι οι απαντήσεις πονάνε και σε βγάζουν σε «ξέφωτα»
επικίνδυνα, απ’όπου δεν υπάρχει γυρισμός, όπου η ζωή δεν θα είναι πιά όπως ήταν
– εσύ θα έχεις βγεί από το «κουκούλι σου» («the comfort zone»), και το παρελθόν θα είναι (πιά)
«μια ξένη χώρα».
«Δεν
ήθελε λέξεις· δεν ήθελε άλλες λέξεις. Οι λέξεις την πρόδιδαν καθημερινά. Ήθελε
να ζήσει.»
Η ηρωίδα
του βιβλίου, η Άννα, εντυπωσιακά όμορφη τριαντάρα, νιώθει την σχέση της με τον
Μάνο να βρίσκεται σε ένα τέλμα. Παρ’ότι σε πρώτο επίπεδο, τίποτα δεν δείχνει να
έχει αλλάξει και οι μέρες να κυλούν ήρεμα, εκείνη δεν αντλεί καμμία ικανοποίηση
είτε σεξουαλική, είτε ψυχική. Ικανότατη και επιτυχημένη επιμελήτρια βιβλίων,
φλερτάρει με έναν άγνωστο στο διαδίκτυο, τον Ν.Χ., πολύ έντονα και σε βαθμό που
όταν εκείνος της «αναθέτει» διάφορες «επικίνδυνες αποστολές» και να του στείλει
τις φωτογραφίες, εκείνη γοητευμένη από το παράδοξο του πράγματος ακολουθεί σαν
υπνωτισμένη τις οδηγίες του. Μέχρι εδώ ας πούμε ότι τα πράγματα είναι κατά
κάποιο τρόπο στα πλαίσια του παιχνιδιού, όταν όμως η Άννα ακολουθώντας τις
παρορμήσεις της προσεγγίζει μια διάσημη προαγωγό και της προσφέρει τις
υπηρεσίες της, χρησιμοποιώντας πλέον το όνομα "Ζαζά" στις "συναντήσεις" της, ανοίγει μια πόρτα που οδηγεί σε ένα σημείο δίχως επιστροφή.
«Λέξεις,
λόγια, φράσεις. Κουβέντες. Κι άλλες, κι άλλες λέξεις,. Η ζωή είναι μόνο λέξεις,
είναι λόγος, είναι λόγια που στριφογυρνούν στο μυαλό σου, σου χτυπάνε την
πλάτη, σε ενοχλού, σε ελέγχουν, σου θυμίζουν, σε τιμωρούν. Η ζωή είναι ανάμνηση
λέξεων. Η ζωή είναι λέξεις που είπες και που δεν είπες· λέξεις λάθος, και
λέξεις σωστές. Λέξεις που δεν έπρεπε να ειπωθούν, που ειπώθηκαν σε λάθος αυτιά,
που δεν ακούστηκαν, που δεν τις είπες. Η ζωή είναι μόνο λέξεις, και οι λέξεις
πονάνε. Οι λέξεις είναι ένα σφράγισμα στο δέρμα σου, ανεξίτηλο, αιώνιο,
οδυνηρό. Λέξεις, λέξεις, λέξεις. Και αφηγήσεις. Η ζωή είναι αφηγήσεις.»
Ο
Αθανασιάδης «πατώντας» πάνω στο διάσημο μυθιστόρημα του μεσοπολέμου «Η ωραίατης ημέρας» («Belle de jour»,1928) του Ζ.Κεσέλ, το οποίο
μεταφέρθηκε έξοχα (ουσιαστικά απογείωσε το βιβλίο) από τον τρισμέγιστο Λ.Μπουνιουέλ με
(σχεδόν ιδανική) πρωταγωνίστρια την Κατρίν Ντενέβ και χρησιμοποιώντας τον
βασικό μύθο του βιβλίου – που σκανδάλισε στην εποχή του – ουσιαστικά το
υπερβαίνει και αφήνεται να προσηλωθεί στα ψυχολογικά και φιλοσοφικά ερωτήματα
που προκύπτουν από την πλοκή αυτή. Το σκηνικό δεν είναι το Παρίσι, ούτε η
Γαλλία, αλλά η Θεσσαλονίκη με την υγρασία και την βροχή της, το κέντρο με τα
μπαράκια και τα ξενοδοχεία, το Σέιχ Σου με την ιστορία του φημισμένου «Δράκου»,
τα σινεμά και η κουλτούρα της πόλης που παίζει κι αυτή σημαντικό ρόλο στην
ατμόσφαιρα της ιστορίας.
Οι λεπτές
ισορροπίες των ερωτικών σχέσεων, της ασφυξίας της σχέσης, του αδιέξοδου που
μπορεί να αισθανθεί μια γυναίκα (ένας άνθρωπος) με δυνατή προσωπικότητα, εκφράζονται
απόλυτα μέσα από την διεισδυτική και ενδελεχή ματιά του συγγραφέα, ο οποίος με
εργαστηριακή ακρίβεια που πραγματικά εντυπωσιάζει ακόμα και τον πιο καχύποπτο
αναγνώστη, στέκεται πάνω από την ηρωίδα του, συζητάει μαζί της – είναι συχνές
οι παρεμβάσεις (κυρίως προς το τέλος) της φωνής του συγγραφέα στα δρώμενα –
στοχάζεται και παρατηρεί.
Από την
άλλη, το βιβλίο παρουσιάζει μια σχεδόν αφοπλιστική βιβλιοφιλία που συγκινεί
κάθε φανατικό αναγνώστη. Το αντικείμενο της δουλειάς της Άννας/Ζαζά, η έκθεση
της Φραγκφούρτης, η προσωπικότητα του μυστηριώδης συνεργάτη της με το
παρατσούκλι «Παραχαράκτης», η αναζήτηση του εαυτού – το νήμα που ενώνει την
παγκόσμια λογοτεχνία ανά τους αιώνες. Όλα αυτά σε συνδιασμό με την υγρή και
θολή ατμόσφαιρα των δρόμων που κινείται η ηρωίδα, των ποτών που καταναλώνει,
της υποβλητικής σκηνής της Ουγγρικής(;) ταινίας που παρακολουθεί διαμορφώνουν ένα
εξόχως μυσταγωγικό κλίμα που επηρεάζει την ανάγνωση του βιβλίου και συντελεί
καθοριστικά στην απόλαυση του καλογραμμένου κειμένου.
Σκληρό βιβλίο,
με αρκετές αλλά όχι πολλές ερωτικές σκηνές που δεν σοκάρουν αλλά μάλλον
προβληματίζουν – κάποιες δε μοιάζουν με χορογραφίες. Ο συγγραφέας απλώς
περιγράφει, κάποιες φορές γκροτέσκα, κάποιες άλλες απολύτως ρεαλιστικά. Η
ιστορία έχει ανατροπές, ενώ η «επιστολή» προς το τέλος του βιβλίου αποκαλύπτει
κάποια πράγματα, αλλά ουσιαστικά είναι ένα παιχνίδι του συγγραφέα με τους
αναγνώστες.
Η «Ζαζά» (το
8ο βιβλίο του Κ.Αθανασιάδη), είναι ένα μυθιστόρημα σαγηνευτικό και
«αγαπησιάρικο» (δεν είναι τυχαίο ότι έχει αγαπηθεί έντονα από πολλούς από τότε
που πρωτοκυκλοφόρησε «ελεύθερα» στο διαδίκτυο, μέχρι και τώρα που κυκλοφορεί
εντύπως), που «σε ακολουθεί» αρκετό διάστημα μετά την ολοκλήρωσή του, και που
σε τυλίγει στα δίχτυα του (σε αιχμαλωτίζει σαν την ικανότατη ηρωίδα του), ένα πολύ
ωραίο και μεστό μυθιστόρημα «συγγραφικής ωριμότητας» με ευδιάκριτο ύφος, πολύ
προσωπικό – ανοιχτό σε συζητήσεις και ερμηνείες, που δεν φοβάται να «αναμετρηθεί»
με το πρότυπό του σε ένα στοίχημα που σίγουρα κερδίζει.
Δημοσίευση σχολίου