Πέμπτη, Σεπτεμβρίου 26, 2013
posted by Librofilo at Πέμπτη, Σεπτεμβρίου 26, 2013 | Permalink
Διωγμός

Τα σημάδια ήταν σαφή, από το πρώτο βιβλίο του πολύ αξιόλογου Ιταλού Alessandro Piperno (Ρώμη,1972) με τίτλο «Με τις χειρότερες προθέσεις» που έδειχνε έναν συγγραφέα με πολύ μέλλον μπροστά του, ευδιάκριτες ικανότητες αλλά και αδυναμίες, στέρεες βάσεις, ωραίο στυλ, χιούμορ αλλά και φλυαρία ενώ εντυπωσίαζε ο σαφής κοινωνικός προβληματισμός. Τα ίδια στοιχεία πολύ καλύτερα επεξεργασμένα, υπάρχουν στο εξαιρετικό μυθιστόρημα «ΔΙΩΓΜΟΣ» («Persecuzione»), (Εκδ. Πατάκη, μετάφρ. Α.Παπασταύρου, σελ.525), πρώτο μέρος ενός διπτύχου με γενικό τίτλο «Φωτιά, φίλη της μνήμης» (το δεύτερο μέρος «Inseparabile» θα εκδοθεί στα ελληνικά), γύρω από μια οικογενειακή τραγωδία και τις επιπτώσεις της στα μέλη αυτής.

«Ήταν 13 Ιουλίου του 1986, όταν μια επιθυμία να μην είχε έρθει ποτέ στον κόσμο κυρίεψε τον Λέο Ποντεκόρβο προκαλώντας του αμηχανία».
Έτσι αρχίζει η εξιστόρηση των παθών του γιατρού Λέο Ποντεκόρβο, ενός επιτυχημένου 50άρη καθηγητή Παιδιατρικής διεθνούς φήμης, μεγαλοαστού και κοσμοπολίτη ο οποίος διήγε έναν ευτυχισμένο και σχετικά ανέφελο οικογενειακό βίο, με την αυστηρή και συγκροτημένη σύζυγό του Ραχήλ και τους δύο εφήβους γιούς τους, τον Φιλίππο και τον Σάμουελ. Όλα όμως, αναποδογυρίζουν μέσα σε δευτερόλεπτα, όσο κρατάει η είδηση από τον εκφωνητή του τηλεοπτικού δέκτη (των ειδήσεων των 8), ότι ο διάσημος και τόσο αγαπητός στους ασθενείς του  κομψευόμενος καθηγητής, είναι ένας στυγνός παιδεραστής, ο οποίος μάλιστα δεν δίστασε να αποπλανήσει την Καμίλλα, την δωδεκάχρονη φίλη του μικρότερου γιού του Σάμουελ.


Από τη μια στιγμή στην άλλη η ζωή της οικογένειας αλλάζει. Ο δημοφιλέστατος και αριστοκράτης μεγαλογιατρός, ο «ιδανικός» (για τον περισσότερο κόσμο) σύζυγος, ο τρυφερός πατέρας μετατρέπεται σε Τέρας, σε Δημόσιο Κίνδυνο. Κανείς δεν περιμένει να δεί ή να ακούσει παραπάνω, η καταδίκη είναι άμεση. Πως αντιδράει όμως ο ίδιος ο κατηγορουμενος, ο Λέο; Πως μπορεί να ξεπεράσει την πιο δύσκολη στιγμή της ζωής του και να παλέψει για το δίκιό του;

Κατ’αρχήν έγινε αυτή η περίφημη αποπλάνηση της μικρής ή ήταν όλα μέσα στην πλούσια φαντασία της; Και τι δουλειά είχε ένας ώριμος και επιτυχημένος γιατρός, ένας οικογενειάρχης χωρίς προβλήματα να ανταλάσσει τρυφερές επιστολές με ένα κοριτσάκι που βρίσκεται στην αρχή της εφηβείας και μάλιστα παρουσιάζεται ως «το κορίτσι» του μικρού του γιού; Ως που φθάνει η ενοχή ενός ανθρώπου που ακόμα κι αν δεν άγγιξε την μικρή όπως αυτή διατείνεται, δεν μπορεί να αγνοηθεί το γεγονός ότι φλέρταρε μαζί της…

Το σημαντικό και ιδιαίτερα ευρηματικό στοιχείο του μυθιστορήματος, πέραν της μηντιακής επίθεσης και της αντίδρασης της κοινωνίας – καταστάσεις που τις έχουμε ξαναδιαβάσει σε άλλα βιβλία ή παρακολουθήσει σε εξαιρετικές κινηματογραφικές ταινίες (όπως το πολύ πρόσφατο αριστουργηματικό «ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ») – είναι η αντίδραση του ίδιου του μαλθακού και ανώριμου (όπως αποδεικνύεται) Λέο, αλλά, (ακόμα περισσότερο) η σιωπή και η απομόνωση που υφίσταται μέσα στο ίδιο του το σπίτι, την ίδια του την οικογένεια που φαίνεται να τον έχει καταδικάσει από την πρώτη στιγμή χωρίς να του δώσει το δικαίωμα έστω μιας γνώμης, μιας «απολογίας».
 
Το σκηνικό είναι το ίδιο όπως και στο πρώτο βιβλίο του Πιπέρνο. Η μεγαλοαστική εβραϊκή οικογένεια που πάντα κατάφερνε να ξεγλιστράει από τις δύσκολες καταστάσεις – ενδεικτικά αναφέρεται εδώ ότι οι Ποντεκόρβο, πέρασαν τις δύσκολες μέρες του Β παγκόσμιου πολέμου και την εβραϊκή γενοκτονία μεταναστεύοντας στην Ελβετία -, η οικογένεια με την προστατευτική μητέρα που είχε τον κακομαθημένο Λέο να ζεί μια ανέφελη και άνετη ζωή, να ακολουθεί μια καρριέρα στρωμένη με ροδοπέταλα και που τα μικροπροβλήματα λύνονταν εν τη γενέσει τους, συνήθως από την συνετή σύζυγο την Ραχήλ (που είχε αντικαταστήσει την mama αναλαμβάνοντας όμως τον ίδιο ουσιαστικά ρόλο) η οποία ασχολείτο με την καθημερινότητα του σπιτιού, την ανατροφή των παιδιών, τα πλούσια δείπνα έτσι ώστε ο ναρκισσευόμενος και «αψεγάδιαστος» Λέο να ανεβαίνει στην επαγγελματική και οικονομική κλίμακα όλο και περισσότερο. Αρκεί όμως μια ρωγμή – και τι «ρωγμή», αληθινή οβίδα -  να μετατρέψει τη ζωή της οικογένειας μεν, αλλά κυρίως του Λέο σε κόλαση πραγματική, καθώς την καταγγελία για παιδεραστία, την διαδέχονται οι έρευνες για φορολογικές παραβάσεις, ακόμα και μια κατηγορία για τοκογλυφία. Ο Λέο αισθάνεται μόνος, απροστάτευτος για πρώτη φορά στη ζωή του (καθώς βλέπει ακόμα και ασήμαντες ενέργειές του, κουβέντες τυχαία ειπωμένες, να βγαίνουν προς τα έξω από διάφορους καλοθελητές, πρώην φοιτητές του, πρώην υφιστάμενούς του που μέχρι τότε έδειχναν να τον θαυμάζουν και να τον εκτιμούν) αλλά και πολιορκημένος από παντού…


Είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα ενός αυθεντικού στυλίστα, που έχει Καφκικές επιρροές ως προς την ιστορία του – σε κάποια στιγμή ο ήρωας συγκρίνει τον εαυτό του με τον Γκρέγκορ Σάμσα της «Μεταμόρφωσης» - αλλά που «συγγενεύει» με αυτά των σύγχρονων Αμερικανών συγγραφέων (στον ξένο τύπο αναφέρουν επιδράσεις ή και ομοιότητες με τον Ροθ). Ο Πιπέρνο κεντάει στην ανάπτυξη των χαρακτήρων και στην κλειστοφοβική ατμόσφαιρα που κατακλύζει το βιβλίο του από την μέση και μετά, καθώς ο Λέο συλλαμβάνεται και μετατρέπεται σε ένα ανθρώπινο ναυάγιο πλέον και ο οποίος, αρχίζει να χάνει το κοντρόλ, την επαφή με την πραγματικότητα, ανίκανος για οποιαδήποτε λογική πράξη κυρίως μετά την προσωρινή του αποφυλάκιση και τον ηθελημένο εγκλεισμό του στο υπόγειο της βίλλας του.

«Διαισθάνεται ότι έξω από τα τείχη της κατακόμβης του απλώνεται η κόλαση. Ότι για εκείνον, τώρα, ο κόσμος είναι ένας τόπος εχθρικός. Διαισθάνεται ότι ο άντρας που κατηγορείται για φορολογική απάτη, εκμετάλλευση δημόσιου λειτουργήματος για προσωπικό όφελος, υπεξαίρεση και τοκογλυφία, υπό το φως αυτής της νέας φριχτής επικρεμάμενης κατηγορίας, πιθανότατα θα φαντάξει ακόμα πιο σιχαμερός.
Αυτό που του μένει – καθώς τα μάτια του πληγώνονται από το ματωμένο φως του δειλινού και το φάντασμα άλλης μιας νύχτας αγρύπνιας ορθώνεται  χειροπιαστό μπροστά του – είναι τα ενενήντα τετραγωνικά μέτρα του υπογείου. Τελικά η αδιαφορία, ο φόβος, η νεύρωση, η ασυνειδησία τιμωρήθηκαν. Ο Λέο θα έπρεπε να είναι θυμωμένος. Να διαλαλεί ουρλιάζοντας στον κόσμο την αθωότητά του.

Όμως έχει παραλύσει. Δεν έχει εκπαιδευτεί στην κακεντρέχεια. Δεν είναι εξοπλισμένος γι’αυτό το είδος επιθετικότητας, είναι ανίκανος για πόλεμο…Είναι ο κλασσικός τύπος που υποκύπτει.

Αυτό τον ωθεί σε υψηλόφρονες σκέψεις· του φαίνεται ότι καταλαβαίνει αυτό που πάντα έλεγε πως δεν μπορούσε να καταλάβει: την πειθήνια στάση με την οποία ένα σωρό ομόθρησκοί του, πριν από μια-δυό δεκαετίες, αφέθηκαν να φορτωθούν πάνω σε βαγόνια ντυμένα με μολύβι χωρίς να βγάλουν άχνα. Αφέθηκαν να συρθούν σε μακρινές και παγωμένες χώρες για να εξοντωθούν σαν τα ποντίκια. Και, τώρα δεν του μένουν και πολλά να κάνει, εκτός από το να αφεθεί να οδηγηθεί στη σφαγή. Χωρίς όμως να ξεχνάει πως τα τρία πρόσωπα που του είχαν σταθεί πιο κοντά, από τα οποία ένιωθε προστατευμένος και τα οποία εκείνος, με τον τρόπο του, αγάπησε πάνω απ’όλα, φροντίζοντας τα στο έπακρο και προσφέροντάς τους την άνεση μιας ζωής γεμάτης ευκαιρίες, τώρα είναι οι χειρότεροι εχθροί του.»


Πυκνογραμμένο και λεπτομερέστατο το μυθιστόρημα, είναι μια διεισδυτική ψυχογραφία με πολλές κοινωνικές προεκτάσεις και φιλοσοφικά ερωτήματα. Το τραγικό τέλος της ιστορίας έρχεται «φυσιολογικά», εξάλλου ο συγγραφέας μας έχει προετοιμάσει με σκόρπιες φράσεις καθ’όλη τη διάρκεια του βιβλίου. Εμπνευσμένο από μια αληθινή ιστορία (του διάσημου καρδιοχειρουργού και παιδιάτρου Μαρτσελέτι κι αυτή με τραγική κατάληξη), το στιβαρό αυτό δράμα θα ολοκληρωθεί με το δεύτερο μέρος του διπτύχου που έχει ως ήρωες τα δύο παιδιά του Λέο, τον Φιλίππο και τον Σάμουελ. Αναμένουμε με αγωνία…

 
 



2 Comments:


At 26/9/13 20:48, Blogger ioatsag

Yπέροχη παρουσίαση για ένα 3εχωριστό ανάγνωσμα

 

At 26/9/13 21:12, Blogger Librofilo

Ευχαριστώ πολύ!

 

Δημοσίευση σχολίου

~ back home