Παρασκευή, Ιουνίου 05, 2015
posted by Librofilo at Παρασκευή, Ιουνίου 05, 2015 | Permalink
Ζαν Μπαρουά, ένα αυθεντικό μυθιστόρημα ιδεών
Το
επικό μυθιστόρημα του Γάλλου (βραβευμένου με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1937),
συγγραφέα Roger Martin Du Gard (1881-1958),
"Ζαν Μπαρουά" ("Jean Barois"), (Εκδόσεις Πόλις, μετάφρ. Κ.Σωχωρίτης, σελ.
493), δεν είναι ένα απλώς ένα "μυθιστόρημα ιδεών" (όπως συνήθως
αποκαλούνται τα φιλοσοφικά μυθιστορήματα) αλλά και ένα μυθιστόρημα μαθητείας ή
ενηλικίωσης που καλύπτει την ζωή ενός ανθρώπου από την γέννηση έως τον θάνατό
του. Ιστορία, θρησκεία, πολιτική, κοινωνικοί αγώνες διαπερνούν απ' άκρη σ' άκρη
τις σελίδες του βιβλίου, το οποίο δομικά έχει την μορφή θεατρικών (ιδιαίτερα
εκτεταμένων) διαλόγων.
Ο
Ζαν Μπαρουά παιδί ασθενικό, γόνος γιατρού, που η μητέρα του πεθαίνει νωρίς,
λαμβάνει καθολική παιδεία, ερωτεύεται σε εφηβική ηλικία την Σεσίλ, την κόρη της
νονάς του, σπουδάζει Βιολόγος και αναπόφευκτα παντρεύεται την Σεσίλ ως καλός
αστός. Από την εφηβεία του είχε θρησκευτικές αμφιβολίες, και κατά την διάρκεια
των σπουδών του στην επιστήμη της επιλογής του, αυτές διογκώθηκαν σε βαθμό
σύγκρουσης με τα παλιά του πιστεύω. Λίγο προτού γεννήσει την κόρη τους η Σεσίλ,
κουρασμένος από την θρησκοληψία αυτής και της μητέρας της και ευρισκόμενος σε
δυσμένεια στο θεολογικό κολλέγιο που δίδασκε, παραιτείται από εκεί και αποφασίζει
να εγκαταλείψει την οικογένειά του και να ζήσει μόνος του στο Παρίσι σπάζοντας
τα δεσμά με το θρησκευτικό παρελθόν του. Όταν γεννιέται η κόρη του, Μαρί, δεν
θα αλλάξει την άποψή του, θα αναθέσει την ανατροφή της στην μητέρα της και θα
βάλει έναν όρο στο συμφωνητικό διαζυγίου ότι αν θέλει μπορεί να περάσει ένα
διάστημα μαζί του με την συμπλήρωση των 18 της χρόνων.
Βρισκόμαστε
στο τέλος του 19ου αιώνα και υπάρχει μεγάλη ζύμωση ιδεών, ο Μπαρουά ηγείται
μιας συλλογικής προσπάθειας για ένα παρεμβατικό περιοδικό που απηχεί τις ιδέες
των "ελευθεροφρόνων". Έτσι δημιουργείται ο "Σπορέας", στον
οποίο γράφουν αρκετοί προοδευτικοί διανοούμενοι της εποχής. Όταν ξεσπάει το
σκάνδαλο της υπόθεσης Ντρέυφους, ο Σπορέας στρατεύεται στον αγώνα για την
αθώωση (και αναψηλάφιση της δίκης), του αδίκως καταδικασμένου σε απόταξη και
φυλάκιση αξιωματικού. Ο αγώνας αυτός παίρνει χρόνια και ο Σπορέας γνωρίζει
μεγάλη αποδοχή από το κοινό, ο Μπαρουά είναι πλέον γνωστός διανοούμενος της
εποχής αλλά ένα ατύχημα με την άμαξα στην οποία επιβαίνει, και η αυθόρμητη
αντίδρασή του, θα τον κάνει να αρχίσει να αμφιβάλλει για τις αρχές του και ο
προβληματισμός του για την έννοια της πίστης που είναι βαθιά ριζωμένη μέσα του,
τον κάνει να αναθεωρεί κάποιες από τις απόψεις του. Η επίσκεψη της 18χρονης
κόρης του και η επιθυμία της να γίνει μοναχή θα τον συγκλονίσει και θα τον
οδηγήσει σε μια ουσιαστική επανεξέταση των απόψεών του περί θρησκείας, περί του
ρόλου του στην κοινωνία και αν οι αγώνες του βρήκαν κάποια ανταπόκριση στον
κόσμο.
Το
μυθιστόρημα του Du Gard, εκδόθηκε το 1913 και ήταν το τρίτο βιβλίο του
συγγραφέα, αλλά το πρώτο που δημιούργησε αίσθηση. Την μεγάλη επιτυχία θα
γνωρίσει λίγα χρόνια αργότερα με την έκδοση του magnum
opus του, τού σπονδυλωτού (και γραμμένου σε
διάστημα 20 χρόνων) μυθιστορήματος "Οι Τιμπώ" (εκδ.Εστία).
Ο
"Ζαν Μπαρουά" είναι, ένα βιβλίο με μια ιδιαίτερη τεχνική, αυτή του
«διαλογικού μυθιστορήματος» που διευκολύνει τον αναγνώστη να προσεγγίσει το
έργο, καθώς οι συνεχείς διάλογοι θυμίζουν θεατρική παράσταση. Το θέμα του
βέβαια είναι, οι συγκρούσεις των ιδεών στην Γαλλία του Διαφωτισμού, από τη μια
οι επιστήμες και από την άλλη η θρησκεία, από τη μια το μιλιταριστικό και
συντηρητικό κράτος από την άλλη οι σοσιαλιστικές ιδέες που κερδίζουν έδαφος.
Αυτήν ακριβώς την μιλιταριστική νοοτροπία απεικονίζει η δίκη του Ντρέυφους που
ήταν ένα τεράστιο γεγονός για την εποχή και αποτέλεσε το έναυσμα για μεγάλες
αλλαγές στην χώρα σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, ενώ η εξέλιξη
«στοίχειωσε» την πολιτικοκοινωνική ζωή της Γαλλίας ουσιαστικά μέχρι το τέλος
του Β Παγκόσμιου πολέμου.
Στο
μυθιστόρημα, δεν υπάρχουν περιγραφές χώρων, εξωτερικών τοπίων, ενώ οι διάλογοι
εναλλάσσονται με σελίδες εσωτερικού μονόλογου του ήρωα, υπάρχουν δε και πολλές
σελίδες (ως εγκιβωτισμένο κείμενο) που αφορούν τα πρακτικά της δίκης του
Ντρέυφους, κάτι που καθιστά το βιβλίο (στο σημείο αυτό), βασανιστικό ως προς
την (απαιτητική έτσι κι αλλιώς) ανάγνωσή του. Οι διάλογοι του Μπαρουά με
ιερείς, με τους πολιτικούς του συντρόφους, με την οικογένειά του είναι από τη
μια ενδιαφέροντες, από την άλλη, είναι σχοινοτενείς και ιδιαίτερα λεπτομερείς.
Το
«Ζαν Μπαρουά» είναι ένα βιβλίο απαιτητικό και χρειάζεται την προσοχή του
αναγνώστη. Κάποιους θα τους γοητεύσει, άλλοι (ίσως οι περισσότεροι) θα
βαρεθούν, αρκετοί ενδέχεται να το αφήσουν στη μέση. Είναι ένα έργο κλασσικό που
(θεωρώ ότι) πρέπει να διαβαστεί από όσους ενδιαφέρονται πραγματικά για την
λογοτεχνία. Η παρούσα έκδοση είναι εξαιρετική (θα την χαρακτήριζα συλλεκτική),
με ένα δοκίμιο του Αλμπέρ Καμύ (που καλό είναι διαβαστεί στο τέλος της
ανάγνωσης του βιβλίου), πρόλογο του Andre Daspre και 3 κείμενα στο επίμετρο για τον
συγγραφέα και το έργο του.
0 Comments:
Δημοσίευση σχολίου