Πέμπτη, Ιανουαρίου 17, 2019
posted by Librofilo at Πέμπτη, Ιανουαρίου 17, 2019 | Permalink
"Οι εξομολογήσεις ενός δικαιωμένου αμαρτωλού"

Το μυθιστόρημα του Σκώτου συγγραφέα James Hogg (Ettrick 1770 – 1835), με τίτλο «ΟΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΔΙΚΑΙΩΜΕΝΟΥ ΑΜΑΡΤΩΛΟΥ» («The Private Memoirs and Confessions of a Justified Sinner»), είναι ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της αγγλοσαξωνικής πεζογραφίας, του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, το οποίο δεν είχε εκδοθεί ποτέ στη χώρα μας. Επιτέλους, αυτό το κενό καλύφθηκε, καθώς το έξοχο (και άκρως επιδραστικό στην παγκόσμια λογοτεχνία) αυτό μυθιστόρημα, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Εξάντας (σελ. 409), στην «Λευκή σειρά», σε εξαιρετική μετάφραση (και εισαγωγή) της Ιωάννας Ηλιάδη.


Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε ανώνυμα το 1824, στην εποχή του πούλησε ελάχιστα, εκδόθηκε ξανά πετσοκομμένο το 1837, και τράβηξε την προσοχή αρκετά χρόνια αργότερα, το 1895 που επανεκδόθηκε στην αρχική του μορφή. Ο περίφημος Γάλλος συγγραφέας Αντρέ Ζιντ ήταν εκείνος που με την εισαγωγή του στην επανέκδοση του 1947 έστρεψε πάνω του, την προσοχή κοινού και κριτικών αποδίδοντας στο βιβλίο την αδιαμφισβήτητη αξία του και την δεδομένη επιρροή του σε κορυφαία μυθιστορήματα μεταγενέστερων συγγραφέων (πολύ γνωστά στη χώρα μας), όπως τα φημισμένα «Δρ Τζέκιλ και Κος Χάιντ» και «Ο αφέντης του Μπαλαντρέ» του R.L.Stevenson, ή και το πιο σύγχρονο, «Η διαθήκη του Γεδεών Μακ» του James Robertson.

Το βιβλίο, χωρίζεται σε τρία μέρη και η ιστορία περιγράφεται από δύο πλευρές. Στο πρώτο μέρος, την ιστορία αφηγείται ο εκδότης του βιβλίου, στο δεύτερο μέρος ο ήρωας του βιβλίου Ρόμπερτ Ρίνγκιμ δίνει την δική του εκδοχή στα γεγονότα και στο τρίτο μέρος ο εκδότης επανέρχεται ολοκληρώνοντας την ιστορία αποκαλύπτοντας πως βρέθηκαν τα «απομνημονεύματα» του Αμαρτωλού στον τάφο του.

Η ιστορία που έχει έντονο το μεταφυσικό στοιχείο, είναι σχετικά απλή. Ο πλούσιος γαιοκτήμονας Τζορτζ Κόλγουαν, λόρδος του Νταλκάσλ παντρεύεται την Ρεϊμπίνα, η οποία αποδεικνύεται βαθιά θρησκευάμενη Καλβινίστρια που αρνείται μαζί του την οποιαδήποτε σωματική επαφή. Ο Κόλγουαν άνθρωπος αψύς και βίαιος, την στέλνει πακέτο στον πατέρα της στην Γλασκόβη. Μετά από κάμποσο διάστημα, η λαίδη Νταλκάσλ πείθεται να επιστρέψει στον πύργο των Κόλγουαν καθοδηγούμενη από τις προσταγές και την κατήχηση του πάστορα Ρίνγκιμ που την επηρεάζει όλο και περισσότερο.
Δύο αγόρια γεννιούνται στον πύργο με διαφορά ενός έτους. Το πρώτο παιδί, ο μικρός Τζορτζ αναγνωρίζεται από τον Τζορτζ Κόλγουαν ως νόμιμος διάδοχός του και φέρει το ονοματεπώνυμό του, ο δεύτερος γιός όμως, ο Ρόμπερτ, δεν αναγνωρίζεται από τον δύστροπο λόρδο ως παιδί του και θα μεγαλώσει στο σπίτι του πάστορα Ρίνγκιμ παίρνοντας το όνομά του – χωρίς να κατονομάζεται αφήνεται να εννοηθεί ότι είναι νόθος γιος του ιερέα. Ο Τζορτζ θα μεγαλώσει μέσα στα πλούτη και την χαλαρότητα ενώ ο Ρόμπερτ με αυστηρή Καλβινιστική παιδεία και καθοδήγηση του πάστορα. Τα δύο αδέλφια θα συναντηθούν στο Εδιμβούργο αργότερα και ο Ρόμπερτ αρχίζει να παρενοχλεί τον νεαρό Τζορτζ σε σημείο υπερβολής ευρισκόμενος συνεχώς κοντά του. Όταν ο Τζορτζ θα βρεθεί μαχαιρωμένος στο πίσω μέρος μιας ταβέρνας, ο κύριος ύποπτος θα θεωρηθεί ένας ευγενής με τον οποίο είχε λογομαχήσει νωρίτερα, αλλά δύο μάρτυρες που βρισκόντουσαν κοντά θα βεβαιώσουν ότι ο δολοφόνος ήταν κάποιος που έμοιαζε με τον Ρόμπερτ.
Η ιστορία θα αποσαφηνιστεί στο δεύτερο μέρος, με τα ημερολόγια του Ρόμπερτ Ρίνγκιμ, όπου εκείνος εξιστορεί τα παιδικά του χρόνια, την έντονη παρουσία του πάστορα Ρίνγκιμ στη ζωή του, την επιρροή του και την θρησκευτική του παιδεία στο Καλβινιστικό δόγμα του Προκαθορισμού, ενώ αργότερα περιγράφει την συνεχή παρουσία δίπλα του ενός σωσία, ενός ανθρώπου που τον προτρέπει σε εγκληματικές ενέργειες, καθώς σύμφωνα με το δόγμα αυτός είναι ένας από τους Εκλεκτούς που προορίζονται για την αιώνια Σωτηρία και δεν υπόκεινται στους ανθρώπινους νόμους.

«"Η αποστολή μου έχει σφραγιστεί από ψηλά" απάντησα, "κι αυτό θα φροντίσω να το μάθεις κι εσύ κι όλοι οι αμαρτωλοί. Έχω αφιερωθεί σ' αυτήν με τους πιο ιερούς όρκους, με τις πιο βαριές δεσμεύσεις. Είμαι το ξίφος του του Κυρίου, η Πείνα κι ο Λοιμός είναι αδέρφια μου. Αλίμονο στους αμαρτωλούς τούτης της χώρας, διότι πρέπει να πέσουν όλοι νεκροί, ώστε να καθαριστεί η εκκλησία!"»


Το μυθιστόρημα του Χογκ διαβάζεται απνευστί και είναι συγκλονιστικό. Είναι μια οξεία σάτιρα της θρησκευτικής μανίας και του παραλογισμού που μπορεί να προκύψει από τις διδαχές του δόγματος του Προκαθορισμού, του βασικού στοιχείου της Καλβινιστικής εκκλησίας που είχε μεγάλο ρεύμα στην Σκωτία. Σύμφωνα με αυτό, όλοι οι άνθρωποι είναι αμαρτωλοί και ανεπίδεκτοι προόδου, όμως ο Θεός επιλέγει μερικούς από αυτούς οι οποίοι είναι οι Εκλεκτοί του, και θα σωθούν. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι κάτι ξεχωριστό αλλά είναι επιλεγμένοι από τις ανεξερεύνητες βουλές του Κυρίου. Ο Χογκ με μυθιστορηματική υπερβολή και ανελέητο χιούμορ περιγράφει έναν άνθρωπο ολοφάνερα διαταραγμένο, υπό το κράτος των μεταφυσικών προσλήψεων, που είναι γαλουχημένος με αυτές τις αρχές θεωρώντας ότι είναι ένας από τους Εκλεκτούς και οι συνέπειες είναι ανυπολόγιστες.

Στο βιβλίο παρατηρούμε και την εισαγωγή στην αφήγηση ενός σωσία, ενός «doppelganger», στοιχείο πρωτοποριακό για την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο, που δίνει την έντονη ψυχολογική διάσταση στην ιστορία. Ο ήρωας συνομιλεί με αυτόν τον χαρακτήρα που πλάθει η φαντασία του, τον έχει συνεχώς δίπλα του και καθιστά εκείνον υπεύθυνο για τις πράξεις του. Ο Ρόμπερτ είναι σύμφωνα με μια σύγχρονη ανάγνωση ένας σίριαλ κίλερ, ένας κατά συρροή δολοφόνος, στο θολωμένο και φανατισμένο μυαλό του όλα είναι «δικαιωμένα», ανθρώπινα αλλά συγχρόνως και τρομακτικά.

«Αμέσως μετά τα γεγονότα αυτά, με κυρίευσε μια παράξενη ασθένεια, ακατανόητη τόσο για τους φίλους όσο και για τους γιατρούς μου, η οποία με περιόρισε στην κάμαρά μου επί αρκετές μέρες· εγώ ο ίδιος, όμως, ήξερα ότι μου είχαν κάνει μάγια, και υποψιαζόμουν την περιβόητη παλακίδα του πατέρα μου. Εξέφρασα τους φόβους μου στον σεβαστό μου προστάτη, και τους αντιμετώπισε με επιφυλακτικότητα, αλλά κατάλαβα από τα λόγια και την έκφρασή του ότι αντιλαμβανόταν πως είχα δίκιο. Εν γένει φανταζόμουν τον εαυτό μου ως δυο ανθρώπους. Όταν ήμουν ξαπλωμένος στο κρεβάτι θεωρούσα ότι υπήρχε κι άλλος ένας εκεί· όταν σηκωνόμουν, πάντοτε έβλεπα ένα άλλο άτομο, και πάντα στην ίδια θέση από το σημείο όπου καθόμουν ή στεκόμουν, περίπου τρία βήματα στ’ αριστερά μου. Δεν είχε σημασία πόσο πολλοί ή πόσο λίγοι ήταν παρόντες: τούτος ο δεύτερος εαυτός μου φρόντιζε να βρίσκεται πάντα στη θέση του· και αυτό επέφερε μια σύγχυση, σε ό,τι έλεγα και σκεφτόμουν, που κατέπληττε βαθιά τους φίλους μου, κάνοντάς τους όλους να δηλώνουν ότι όχι μόνο δεν ήμουν πνευματικά διαταραγμένος, αλλά ότι και ποτέ άλλοτε δεν είχα εκφραστεί στις συζητήσεις μου με τόση ενεργητικότητα ή με τόσο μεγαλειώδεις ιδέες· όμως παρ’ όλα αυτά, οι νοητικές μου ικανότητες και η λογική μου ήταν ανήμπορες μπροστά στη μοναδική αυτή ψευδαίσθηση ότι ήμουν δύο άνθρωποι. Το πιο διεστραμμένο κομμάτι της ήταν ότι σπανίως αντιλαμβανόμουν τον εαυτό μου ως ένα από τα δύο αυτά άτομα. Μάλλον πίστευα ότι το ένα ήταν ο σύντροφός μου και το άλλο ο αδερφός μου, και διαπίστωσα ότι το να μιλώ και ν’ απαντώ, υιοθετώντας τον χαρακτήρα ενός άλλου ανθρώπου ήταν, μακροπρόθεσμα, αυτό που μου προκαλούσε τη μεγαλύτερη ανησυχία.»

Το μυθιστόρημα του Χογκ είναι μια μεταφυσική γοτθική σάτιρα με έντονα ψυχολογικά στοιχεία και αστυνομική πλοκή, αγγίζοντας πολλά λογοτεχνικά είδη και όπως γίνεται εύκολα κατανοητό επηρεάζοντας μεταγενέστερα διάσημα λογοτεχνικά έργα. Πολυπρισματικό και πολυεπίπεδο, είναι ένα μυθιστόρημα πολύ μπροστά από την εποχή του, ξενίζοντας τους πάντες, που στάθηκαν αμήχανα απέναντί του αδυνατώντας να κατανοήσουν την πολυπλοκότητα και την αμφισημία του. Ο Χογκ δεν έβαλε όρια ανάμεσα στα είδη, αναμιγνύοντας αριστουργηματικά την παράδοση και τις θρησκευτικές συζητήσεις με μια ιστορία εκδίκησης και βίαιων φόνων.

Ο Αντρέ Ζιντ χαρακτήρισε το βιβλίο «Δέντρο της γνώσης» αδυνατώντας ή μη θέλοντας να το κατατάξει σε κάποιο είδος, δίνοντάς του όμως την ώθηση για την εισαγωγή του στα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το μυθιστόρημα γνώρισε πολλές θεατρικές διασκευές ενώ εκκρεμεί και η κινηματογραφική του μεταφορά.
Μπορεί να δείχνει παλαιικό, αλλά η ανάγνωσή του ρέει και είναι συναρπαστικό όπως και απολαυστικό ταυτόχρονα. Στην απόλαυση αυτού του έξοχου μυθιστορήματος συμβάλλει με την εξαίρετη μετάφραση και την ωραία εισαγωγή της (που δίνει στοιχεία για τον συγγραφέα και το έργο του), η (πάντα καλή) Ι. Ηλιάδη που έκανε μια θαυμάσια δουλειά συστήνοντάς μας έναν συγγραφέα και ένα βιβλίο που πρέπει να βρει τη θέση του σε κάθε απαιτητική βιβλιοθήκη.

Βαθμολογία 87 / 100




 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home