Πέμπτη, Ιουνίου 27, 2019
posted by Librofilo at Πέμπτη, Ιουνίου 27, 2019 | Permalink
"Δάσος σκοτεινό"

Απαιτητικό και ξεχωριστό βιβλίο, το μυθιστόρημα της εξαίρετης Αμερικανoεβραίας συγγραφέως, Nicole Krauss (Νέα Υόρκη, 1974), με τίτλο "ΔΑΣΟΣ ΣΚΟΤΕΙΝΟ" ("Forest Dark") - (εκδ. Μεταίχμιο, (ωραία) μετάφρ. Ι. Ηλιάδη, σελ. 349). Είναι ένα ωραίο αλλά ίσως αδιέξοδο λογοτεχνικό έργο, που σε βάζει σε πολλές σκέψεις γύρω από την ταυτότητα, την ύπαρξη αλλά και σε ένα άλλο επίπεδο, για τα όρια της γραφής και της λογοτεχνίας.


"Σε μια ιστορία καθένας χρειάζεται πάντοτε έναν λόγο για τα πράγματα που κάνει. Ακόμα κι όταν φαίνεται να μην υπάρχει κίνητρο, αργότερα η λανθάνουσα αρχιτεκτονική της πλοκής και των συσχετισμών πάντοτε αποκαλύπτει ότι υπάρχει. Η αφήγηση δεν μπορεί να συντηρήσει την απουσία μορφής περισσότερο απ' όσο το φως μπορεί να συντηρήσει το σκοτάδι - είναι το αντίθετό της, συνεπώς ποτέ δεν μπορεί αληθινά να τη μεταδώσει. Το χάος είναι η μόνη αλήθεια την οποία η αφήγηση πρέπει πάντοτε να απεμπολεί, γιατί στη δημιουργία των λεπτών δομών της που αποκαλύπτουν αλήθειες για τη ζωή το ποσοστό της αλήθειας που έχει να κάνει με την έλλειψη συνάφειας και τάξης πρέπει να συσκοτίζεται."

Ο τίτλος του βιβλίου προέρχεται από έναν στίχο της "Κόλασης" του Δάντη ("Στου δρόμου της ζωής τη μέση / σε σκοτεινό βρέθηκα δάσος / γιατί το μονοπάτι είχε μπλέξει"), και περιγράφει απολύτως την κατάσταση, στην οποία βρίσκονται οι δύο ήρωες του μυθιστορήματος της Κράους. Όλο το βιβλίο περιστρέφεται γύρω από αυτούς τους δύο ήρωες, τους δύο πόλους, των οποίων οι ιστορίες κινούνται παράλληλα με κεντρικό άξονα, το εμβληματικό (λόγω της θέσης και της ιστορίας του) ξενοδοχείο Χίλτον του Τελ Αβίβ, που αντιπροσωπεύει διαφορετικά (για τον καθένα) πράγματα στις ζωές τους.

Ο πρώτος κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου, είναι ο ηλικιωμένος Τζούλιους Έπστιν, που (λες και βγήκε από τις σελίδες του Φίλιπ Ροθ), βρίσκεται αντιμέτωπος με την μεγαλύτερη υπαρξιακή κρίση της πλούσιας μέχρι τώρα ζωής του. Επιτυχημένος δικηγόρος, δυναμικός και επιδραστικός στην Εβραϊκή κοινότητα της Ν.Υόρκης, πάμπλουτος με φιλανθρωπική δράση, αλλάζει μετά τον θάνατο των γονιών του. Αποφασίζοντας να κάνει μια στροφή 180 μοιρών στη ζωή του, χωρίζει την επί μια 35ατία σύζυγό του και αρχίζει να ξεφορτώνεται περιουσιακά του στοιχεία μεγάλης αξίας (πίνακες διάσημων ζωγράφων, ρολόγια) με την ίδια ορμή και πάθος που τον χαρακτήριζε σε όλη του τη ζωή.
Αποφασίζει να πάει στο Τελ Αβίβ, την γη των προγόνων του, καταλύοντας αρχικά στο ξενοδοχείο Χίλτον. Αποξενωμένος απ' όλους και απ' όλα, ψάχνει απαντήσεις σε ερωτήματα που δεν τολμάει να θέσει ούτε στον εαυτό του, κινούμενος σε ένα limbo, μια παραζάλη, όπως γράφει η συγγραφέας σε μια από τις ωραιότερες προτάσεις του βιβλίου (και είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλές σε αυτό): "Ο Έπστιν μπήκε στο σπίτι. Μπήκε με ένα τραγούδι στο μυαλό του. Μπήκε με τον τρόπο που ένας άντρας μπαίνει στην ίδια του τη μοναξιά, χωρίς ελπίδα να τη γεμίσει".

Ο δεύτερος κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου, είναι η επιτυχημένη σαραντάρα συγγραφέας Νικόλ, που περνάει μια περίοδο συγγραφικού μπλοκαρίσματος, αλλά και κρίσης στον γάμο της. Γενικώς επαναξιολογεί τη ζωή της: "Τα πράγματα στα οποία είχα επιτρέψει στον εαυτό μου να πιστέψει - το άτρωτο της αγάπης, τη δύναμη της αφήγησης (...), την ουσιαστική υγεία της οικογενειακής ζωής - δεν τα πίστευα πια", και αποφασίζει να πάει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα στο Ισραήλ, αφήνοντας τον σύζυγό της και τα δύο τους παιδιά και ξεκινώντας από το μέρος που θεωρεί ότι οι δύο γονείς της, την συνέλαβαν, το Χίλτον του Τελ Αβίβ και έχοντας στο μυαλό της μια ασαφή πληροφορία για την αυτοκτονία ενός ανθρώπου στο ξενοδοχείο.
Γρήγορα όμως το ενδιαφέρον της γι' αυτό το γεγονός (δεν μπορεί να βρει περισσότερα στοιχεία καθώς τα στόματα είναι κλειστά), εξαντλείται, καθώς την προσεγγίζει ένας μυστηριώδης τύπος, συνταξιούχος καθηγητής λογοτεχνίας που ενδέχεται να ήταν πράκτορας της Μοσάντ, ο οποίος της λέει ότι γνωρίζει την πραγματική ιστορία του Φραντς Κάφκα, ο οποίος - όπως ισχυρίζεται - δεν πέθανε από φυματίωση στην Πράγα, αλλά έζησε στην Παλαιστίνη για δεκαετίες μέχρι τον θάνατό του. Όσο κουλό κι αν ακούγεται αυτό, η επιμονή του καθηγητή πείθει την Νικόλ (που θεωρεί ότι ως συγγραφέας επηρεάστηκε από τον Κάφκα), να ασχοληθεί με το θέμα, οδηγώντας την σε μια περιπέτεια που κάποιες στιγμές μοιάζει με εφιάλτη.


"Δένουμε και δενόμαστε επειδή τα δεσμά μάς δένουν μ' εκείνους που ήταν δεμένοι πριν από εμάς, και με τους δεμένους πριν από εκείνους, και ούτω καθεξής, με μια αλυσίδα από σκοινιά και κόμπους που πάει τρεις χιλιάδες χρόνια πίσω, γιατί από τότε ονειρευόμαστε να κόψουμε τα δεσμά και να ελευθερωθούμε, να βγούμε απ' αυτόν τον κόσμο και να βρεθούμε σε έναν άλλον όπου δεν θα είμαστε μισεροί και παραμορφωμένοι ώστε να χωράμε στο παρελθόν, αλλά θα αφεθούμε να αναπτυχθούμε ασυγκράτητα προς το μέλλον."

Οι δύο πρωταγωνιστές του βιβλίου, ψάχνουν για μια αλλαγή στη ζωή τους. Αυτό φαίνεται εντονότερα στην ιστορία της Νικόλ, μια ιστορία που περιέχει αυτοαναφορικότητα και στοιχεία αυτομυθοπλασίας (autofiction) από την Κράους. Η ιστορία του Έπστιν, ενός ανθρώπου που πλησιάζει στο τέλος της ζωής του, διαβάζεται ευκολότερα - η ιστορία της Νικόλ είναι πιο εσωτερική, περιέχει εκπληκτικές παραγράφους για τα αδιέξοδα στη ζωή όπως και για την λογοτεχνία, που δίνουν βάθος στο στοχαστικό ύφος της αφήγησης. Έχουμε λοιπόν στο βιβλίο, ένα λογοτεχνικό ταξίδι επιρροών, που ξεκινάνε από τον Ροθ, συνεχίζουν στους Γκρόσμαν και Οζ για να καταλήξουν, μέσα από την φωνή της Νικόλ στον Ζέμπαλντ και στον Κνάουσγκορντ.

Το βιβλίο της Κράους, με τις δύο παράλληλες ιστορίες των κεντρικών του χαρακτήρων να το διατρέχουν και να μη συναντιούνται ποτέ, φτάνει σε ένα σημείο αδιέξοδο, με το αμήχανο φινάλε του. Ουσιαστικά είναι δύο νουβέλες αυτόνομες με αρκετά κοινά στοιχεία και κάποιες γέφυρες (οι εικόνες του Ισραήλ, το Χίλτον και ο ρόλος του στις ζωές τους, οι διαλυμένες οικογένειες), που συνθέτουν ένα μυθιστόρημα. Τα περισσότερα ερωτήματα που τίθενται στην αρχή των ιστοριών των δύο ηρώων, μένουν αναπάντητα. Τι συνέβη τελικά στον Έπστιν; Άλλαξε η ζωή της Νικόλ;

Το «Δάσος σκοτεινό», είναι ένα όμορφο και πολύ ιδιόρρυθμο μυθιστόρημα με έξοχη ατμόσφαιρα, ωραίο ύφος και συνεχείς αυξομειώσεις ρυθμού. Μακροπερίοδος λόγος που (κυρίως στην ιστορία της Νικόλ) έχει έντονο φιλοσοφικό βάρος, στοχασμός πάνω στην αναζήτηση ταυτότητας, στην αυτοπραγμάτωση, στην ανθρώπινη κατάσταση, στην μοναξιά, στην αποξένωση, στις οικογενειακές σχέσεις αλλά και πάνω στην λογοτεχνία και στα όριά της, στο λογοτεχνικό ύφος και στην φόρμα. Ψυχολογία, Θεολογία, Φιλοσοφία, Ιστορία, Μεταφυσική, Πολιτική, εμπλέκονται στο αφηγηματικό ύφος της Κράους, που απαιτεί την συγκέντρωση (και την συνεχή αφοσίωση) του αναγνώστη – θα τον αφήσει μετέωρο και μπερδεμένο στο τέλος, αλλά θα του δώσει πολλή τροφή για σκέψη.

Βαθμολογία 81 / 100



 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home