Πέμπτη, Ιουλίου 02, 2020
posted by Librofilo at Πέμπτη, Ιουλίου 02, 2020 | Permalink
"Σκληρή βροχή"
Σκοτεινά
δωμάτια φτηνών ξενοδοχείων, μπιλιαρδάδικα, παραβατικές συμπεριφορές,
υποφωτισμένα μπαρ, βία στους δρόμους, αναμορφωτήρια και κελιά φυλακών, μοναξιά
και αποξένωση, συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα στο εκπληκτικό "μυθιστόρημα μαθητείας
(bildungsroman)", του Αμερικανού Don
Carpenter (Καλιφόρνια 1931 - 1995) «ΣΚΛΗΡΗ ΒΡΟΧΗ» («Hard rain falling») - (εκδ. Κλειδάριθμος, μετάφρ. Κατ. Σχινά
- εισαγωγή George Pelecanos, σελ. 459). Το
βιβλίο που χαρακτηρίστηκε ως αντιπροσωπευτικό της μπίτνικ λογοτεχνίας, είναι
ένα μίγμα λογοτεχνίας δρόμου αλλά και λογοτεχνίας φυλακής, απόλυτα ρεαλιστικό και διεισδυτικό ψυχογράφημα
της ζωής των απόκληρων στην μεταπολεμική Αμερική.
Πως
μπορείς να επιβιώσεις όταν βγαίνεις από το ορφανοτροφείο στα 17 σου, χωρίς
εφόδια και με άδειες τσέπες; Είναι το 1947 και ο Τζακ Λέβιτ, ο ήρωας του
μυθιστορήματος του Κάρπεντερ, δεν γνώρισε γονείς, καθώς οι δύο ντεσπεράντος
νέοι της δεκαετίας του ’30 που τον έφεραν στον κόσμο βρήκαν τον θάνατο πολύ
γρήγορα – εκείνος ήταν ήδη από μωρό στο ίδρυμα, όπου βιάζεται από τα μεγαλύτερα
παιδιά και μαθαίνει πώς να επιβιώνει παρασιτικά. Ο Τζακ περιπλανιέται στους δρόμους
του Πόρτλαντ, αλητεύει, κάνει μικροκλοπές και περνάει άπειρες ώρες με την παρέα
κάποιων εφήβων και καπάτσων νεαρών στα μπιλιαρδάδικα της πόλης. Στους δρόμους
θα γνωρίσει την αδικία και την βία, το νόμο της ζούγκλας, βλέπει ότι η
πολυπόθητη ανεξαρτησία εκεί έξω, δεν έχει τίποτα το ρομαντικό, έχει μέσα του
πολύ θυμό και θέλει να σκοτώσει, να βιαιοπραγήσει για να βγάλει από μέσα του
όλα αυτά που τον πνίγουν. Είναι μια κινούμενη απειλή μέχρι να γίνει η έκρηξη.
Σε μια διάρρηξη που διοργανώνεται από την παρέα του, στη μονοκατοικία ενός ανθρώπου
που νόμιζαν ότι είναι πολύ πλούσιος, ο Τζακ θα βανδαλίσει και θα φερθεί σαν ζώο
μέσα στον συνολικό χαμό.
«Εντάξει.
Όλα είναι όνειρο. Τίποτα δεν διαρκεί. Πηγαίνεις από το ένα όνειρο στο άλλο και
δεν υπάρχει κανένα νόημα σ' αυτή την αλλαγή. Τα μάτια σου βλέπουν και τα αυτιά
σου ακούν, αλλά τίποτε απ' όσα βλέπεις ή ακούς δεν έχει λογική. Θα ήταν
ευκολότερο να πιστεύεις στον Θεό. Τότε θα μπορούσες να ξυπνήσεις και να
χασμουρηθείς και να ανακλαδιστείς και να χαμογελάσεις διάπλατα σ' έναν κόσμο
πλασμένο βάσει ενός σχεδίου: συγχώρηση στον θάνατο, τιμωρία του κακού, χαρά για
το καλό· ακόμη κι αν το παιχνίδι ήταν παρανοϊκό, τουλάχιστον είχε κανόνες. Ο
Τζακ ωστόσο νόημα δεν έβγαζε. Ποτέ του δεν είχε βγάλει νόημα. Και το πρόβλημα
τώρα που δεν ήταν ούτε κοιμισμένος ούτε ξύπνιος ήταν ότι όσα έβλεπε και άκουγε
πάλι δεν έβγαζαν νόημα.
Μπάχαλο,
σκέφτηκε. Ξέρεις αρκετά για να αναγνωρίσεις ότι αυτό που αισθάνεσαι είναι
παράλογο, όχι όμως αρκετά για να καταλάβεις το γιατί. Το να κάθεσαι σ' ένα
ακόμη άθλιο δωμάτιο ξενοδοχείου περιμένοντας δυο κορίτσια που δεν έχεις δει
ποτέ σου για να κάνεις πράγματα που έχει κάνει τόσες φορές σου φέρνει
ανατριχίλα και μόνο που το σκέφτεσαι. Πράγματα. Να κάνεις. Που τα ονειρευόσουν
όταν δεν μπορούσες να τα έχεις. Όταν υπήρχε στ' αλήθεια μονάχα ένα πράγμα που
σ' έκανε να νιώθεις καλά, και τώρα που το έχεις κάνει τόσο πολλές φορές είναι
σαν να τραβάς μαλακία. Μόνο που ποτέ σου
δεν το έκανες πραγματικά, έτσι δεν είναι; Ποτέ σου δεν σκότωσες κανέναν στ'
αλήθεια. Αυτό ήθελες πάντα να κάνεις, να τινάξεις τα μυαλά κάποιου ανθρώπου
στον αέρα· να τον λιώσεις, να τον συνθλίψεις, ώσπου να μην απομείνει τίποτα
εκτός από σένα. Αλλά ποτέ δεν το έκανες.»
Σε
ένα μπιλιαρδάδικο, αυτός και η παρέα του θα γνωρίσουν τον μικρότερό τους Μπίλι
Λάνσινγκ, ένα πανέξυπνο και ανοιχτόχρωμο μαύρο αγόρι από το Σιάτλ που το έχει
σκάσει από το σπίτι του για να γίνει πρωταθλητής μπιλιάρδου και να ζήσει από
αυτό. Ο Μπίλι βρίσκεται πάντα με χρήματα στη τσέπη από τα στοιχήματα που
κερδίζει στο μπιλιάρδο, ο Τζακ στην αρχή κάνει παρέα μαζί του με σκοπό να τον
ληστέψει αλλά η προσωπικότητα του Μπίλι θα επιβληθεί σε αυτά τα χωρίς ηθικούς
φραγμούς παιδιά. Ο Τζακ όμως θα συλληφθεί για την διάρρηξη και θα σταλεί σε μια
φυλακή ανηλίκων, εκεί θα του σπάσουν τον τσαμπουκά με απομονώσεις και τιμωρίες.
Θα βγει μετά από μερικά χρόνια και θα κάνει απόπειρες να κερδίσει το ψωμί του,
παίζοντας μποξ, αλλά η αφέλειά του θα τον ξαναστείλει στη φυλακή, όταν με ένα
φίλο του θα αποπλανήσουν δύο βλαχαδερά κορίτσια που έψαχναν για τη μεγάλη ζωή
στη πόλη υποκρινόμενες τις σταρλετίτσες. Ο Τζακ μπλέκει για τα καλά, η
ταλαιπωρία του σε αυτή τη ζωή συνεχίζεται, θέλει να ανατινάξει όλο τον κόσμο
και τον εαυτό του μαζί – στα μέσα της δεκαετίας του ’50, θα καταλήξει στο
διαβόητο Σαν Κουέντιν, όπου προς μεγάλη του έκπληξη θα βρεθεί μπροστά στον παλιόφιλο
Μπίλι Λάνσινγκ.
Ο
Μπίλι είχε σπουδάσει, είχε μορφωθεί, είναι έξυπνος και συνεχίζει να κάνει
κομπίνες, θα την πατήσει σαν πρωτάρης από ακάλυπτες επιταγές και θα πάρει υπό
την προστασία του τον ατίθασο Τζακ. Δίπλα του εκείνος θα ηρεμήσει, θα βρει την
χαμένη του ανθρωπιά, θα βγει από την ζωώδη κατάσταση που είχε περιέλθει μετά το
τουρ στις φυλακές και στα ιδρύματα της Δύσης. Οι δύο νέοι – είναι ακόμα πολύ
νέοι – θα έρθουν κοντά, θα μείνουν στο ίδιο κελί, θα ερωτευτούν και ο Μπίλι θα
μάθει στον Τζακ, ότι το σεξ δεν είναι άσκηση βίας, ούτε υπεροχής, ενώ στον έρωτα
μπορεί να θυσιαστείς γι’ αυτόν που αγαπάς. Ο Τζακ όμως έχει ακόμα να μάθει
πολλά, το πρώτο βήμα όμως για την προσαρμογή του στην κοινωνία έχει γίνει. Θα
προσπαθήσει να επανενταχτεί κάνοντας οικογένεια αλλά το παρελθόν είναι εκεί,
διαρκώς παρόν για να τον στοιχειώνει.
«Μια
παγερή οργή τον πλημμύρισε, οργή για τους άγνωστους γονείς του, οργή για τη ζωή
που του δόθηκε για τόσο τετριμμένους, ηλίθιους λόγους! Για ένα άγριο
δευτερόλεπτο εκσπερμάτωσης! Γι' αυτό είχε γεννηθεί. Αυτό που τον κρατούσε
ξύπνιο τις νύχτες και αναπόδραστα τον μετέτρεπε σε χαρωπή αδελφή ήταν η αιτία
της ύπαρξής του. Δεκαπέντε ή είκοσι λεπτά σ' ένα ξεχασμένο κρεβάτι, και δυο
ενδεχομένως άγνωστοι μεταξύ τους του είχαν προσφέρει είκοσι τέσσερα χρόνια
δυστυχίας, πόνου και βασάνων! Στη σκέψη αυτή, ορκίστηκε εκτός κι αν ήταν γραφτό
του να πεθάνει νωρίτερα, να συνεχίσει να προσφέρει δυστυχίασ τον εαυτό του για
σαράντα ή πενήντα χρόνια ακόμα, κλειδωμένος σ' ένα μικρό δωμάτιο, χωρίς ελπίδα
για ελευθερία, αγάπη, ζωή, αλήθεια ή κατανόηση. Ένα πέος εκτοξεύει ένα υγρό, κι
εγώ καταδικάζομαι σε μια ζωή που δεν διαφέρει από τον θάνατο. Σίγουρα είναι
παράνοια και σίγουρα υπάρχει Θεός, γιατί μόνο ένας παρανοϊκός Θεός θα μπορούσε
να έχει δημιουργήσει ένα τέτοιο σύμπαν.»
Σπουδαίο
μυθιστόρημα, που συνιστά αναγνωστική αποκάλυψη η «Σκληρή Βροχή» (όπως γράφει ο George Pelecanos στην ωραία εισαγωγή
του βιβλίου), λογοτεχνία φυλακής αλλά κυρίως υπαρξιακό νουάρ, με το απόλυτα
κινηματογραφικό ύφος αφήγησης που υιοθετεί ο Κάρπεντερ. Καλύπτει μια περίοδο 40
ετών, από το 1923 με την εμφάνιση των γονιών του Τζακ σε ένα αλησμόνητο πρώτο
κεφάλαιο, που προδιαθέτει για την εκπληκτική συνέχεια, έως το 1963 σε ένα
ειδυλλιακό μέρος της Γαλλίας και τον ήρωα του βιβλίου, να αντιμετωπίζει τους δαίμονές
του.
Απόηχοι
από το «Στον Δρόμο» του Κέρουακ, αλλά και την περίφημη ταινία «The Hustler» («Ο κόσμος είναι
δικός μου») του Robert Rossen, συνδυασμένα με αρκετή δόση από Norman Mailer και Cormack McCarthy. Είναι ένα μεγάλο
Αμερικάνικο μυθιστόρημα, αλλά και ένα πολύ σκληρό βιβλίο, με μοναδικές σκηνές
απόλυτου ρεαλισμού που σε χτυπάνε στο κεφάλι, με καταιγιστικό ρυθμό που σε θα
σε παρασύρει μαζί του, σπαρακτικό αλλά και στοχαστικό μαζί που εναλλάσσει το
συναίσθημα με τον κοινωνικό σχολιασμό, τον σαρκασμό και την κυνικότητα με την
ανθρωπιά. Δεν χαϊδεύει το αναγνώστη, ούτε «λουστράρει» καταστάσεις το μυθιστόρημα
του Κάρπεντερ. Χωρίς να καταγγέλλει, ούτε να ηθικολογεί, θέτει ερωτήματα για το
σωφρονιστικό σύστημα, τη δομή της κοινωνίας, τις αξίες της και την διάχυτη βία της.
Η
«Σκληρή Βροχή», ήταν το πρώτο βιβλίο του Don
Carpenter και εκδόθηκε το 1966, κατηγοριοποιήθηκε ως
αστυνομικό βιβλίο, είχε ελάχιστη επιτυχία και έγινε περισσότερο γνωστό στους φιλολογικούς
κύκλους ως cult μυθιστόρημα, ενώ εξαφανίστηκε από την αγορά για πολλά
χρόνια. Η επανέκδοσή της, πριν λίγα χρόνια, από το NYRB
(που αυτή την έκδοση απολαμβάνουμε από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος), επανέφερε
στην λογοτεχνική επικαιρότητα τον άκρως υποτιμημένο Κάρπεντερ – που αυτοκτόνησε
σε ηλικία 64 ετών -, ο οποίος έγραψε αρκετά βιβλία ακόμα χωρίς όμως κανένα από
αυτά να φτάσει στην αξία του πρώτου.
Η «Σκληρή Βροχή» (που σε κάποιους θα θυμίσει το εξαιρετικό «Φάλκονερ» του Τσίβερ – μόνο που το βιβλίο του Κάρπεντερ είναι καλύτερο), είναι ένα βιβλίο που θα γίνει κλασσικό (ίσως ήδη να θεωρείται τέτοιο), ένα βιβλίο αναφοράς για την Αμερικανική κουλτούρα, ένα πολύ σημαντικό μυθιστόρημα του 20ου αιώνα.
Η «Σκληρή Βροχή» (που σε κάποιους θα θυμίσει το εξαιρετικό «Φάλκονερ» του Τσίβερ – μόνο που το βιβλίο του Κάρπεντερ είναι καλύτερο), είναι ένα βιβλίο που θα γίνει κλασσικό (ίσως ήδη να θεωρείται τέτοιο), ένα βιβλίο αναφοράς για την Αμερικανική κουλτούρα, ένα πολύ σημαντικό μυθιστόρημα του 20ου αιώνα.
Βαθμολογία
87 / 100
τα χρόνια φεύγουν ο λιμπρόφιλο μένει