Τρίτη, Ιουλίου 07, 2020
posted by Librofilo at Τρίτη, Ιουλίου 07, 2020 | Permalink
Ένα αλησμόνητο τουρ στην "Άγια Πόλη"
Ένα
πολυπρόσωπο μυθιστόρημα που έχει όμως ως πρωταγωνιστή μια πόλη. Ένα καθαρόαιμο
νουάρ, που εκρήγνυται στα χέρια του αναγνώστη σαν βόμβα. Ένα "βλάσφημο και
ασεβές" βιβλίο που συναρπάζει με τον κυνισμό και την σκληρότητά του. Μιλάω
για την υπέροχη "ΑΓΙΑ ΠΟΛΗ" ("Ciudad
Santa"), το βραβευμένο (με το βραβείο Dashiell Hammett το 2009) αστυνομικό
μυθιστόρημα, του Αργεντίνου συγγραφέα και δημοσιογράφου Guillermo Orsi
(Μπουένος Άιρες, 1946), που εκδόθηκε στα ελληνικά από τις νέες και ιδιαίτερα
καλαίσθητες εκδόσεις Carnivora (μετάφρ. Ασ.
Καμπύλη, σελ. 406).
Μια
βόλτα στη λούμπεν πλευρά του Μπουένος Άιρες είναι το μυθιστόρημα του Όρσι. Η
"Άγια Πόλη" θα μπορούσε ειρωνικά να αποκαλείται η πρωτεύουσα της
χώρας, παραπέμπει όμως και στο όνομα ενός θεματικού πάρκου (που διαδραματίζει
τον δικό του ρόλο στην λαβυρινθώδη πλοκή του βιβλίου), της Tierra Santa μιας διαφορετικής
Ντίσνεϊλαντ (που βρίσκεται πολύ κοντά στο αεροδρόμιο για πτήσεις εσωτερικού της
πόλης), που είναι αφιερωμένο στην θρησκεία - μιας "Ιερουσαλήμ από παπιέ
μασέ", όπως χαρακτηριστικά την αποκαλεί ο συγγραφέας.
"Ξέρει
ότι η ζωή δεν είναι παιδική χαρά - δυο άντρες στο χώμα είναι τίτλος σπουδών πιο
αυθεντικός απ' το πτυχίο της Νομικής του Πανεπιστήμιου του Μπουένος Άιρες -,
δεν είναι πεπρωμένο, ούτε σύμπτωση, ούτε κάρμα, ούτε καμιά απ' αυτές τις
παπαριές στις οποίες ο κόσμος πέφτει με τα μούτρα, ονειρεύεται το μέλλον του,
κάνει ασφάλειες ζωής, εγκαταλείπει το ταίρι του, αλλάζει το παλιό αυτοκίνητο
για ένα καινούργιο με μηδενικό κοντέρ. Η ζωή είναι κάτι άλλο, είναι ένα τέρας
περίπλοκο όπως η ίδια, ένας καμπούρης που ζητάει αγάπη και του δίνουν
ελεημοσύνες - όταν δεν του δίνουν κλοτσιές - πριν του κλείσουν την πόρτα στα
μούτρα. Νομίσματα που ξαφνιάζουν, κέρματα, ψιλά για σύντομα ταξίδια με τα
λεωφορεία της γραμμής και δικαίωμα να κατέβεις σε οποιαδήποτε γωνιά της
οποιασδήποτε άγνωστης πολιτείας."
Η
Βερόνικα Μπερούτι, είναι μια χυμώδης σαραντάρα δικηγόρος (ποινικολόγος), που
χήρεψε πριν μερικά χρόνια, όταν ο αστυνομικός σύζυγός της, σκοτώθηκε χωρίς ποτέ
να αποκαλυφθούν οι δολοφόνοι του. Είχε "ενοχλήσει" πολλούς μετά την
κατάθεσή του για τα χρόνια της Δικτατορίας. Η Άνα Τορέντε είναι μια Βολιβιανή
πρώην "Μις Βολιβία" στη χώρα της, με την "σαξονική ομορφιά"
που την κάνει να ξεχωρίζει, η οποία, ήρθε στην Αργεντινή για να ξεφύγει από το
τριτοκοσμικό πλαίσιο της χώρας της. Ο Φρανσίσκο Γκόγια (!) που όλοι ξέρουν με
το παρατσούκλι "Πακογκόγια" είναι ένας ελαφρώς σιτεμένος Παραγουανός
ζιγκολό, που δουλεύει για ένα κρουαζιερόπλοιο και βγάζει έξτρα μεροκάματα
"βολεύοντας" τους μεσήλικες τουρίστες ανεξαρτήτως φύλλου και
προτιμήσεων. Η Άνα Τορέντε θα χρειαστεί τις υπηρεσίες της Βερόνικα μετά την
δολοφονία του εραστή της, ενώ ο Πακογκόγια που κοιμάται όποτε πιάνει το πλοίο
στο Ρίο ντε λα Πλάτα στο κρεβάτι της Βερόνικα, έχει στήσει μια μεγαλειώδη
κομπίνα που ελπίζει να του αποφέρει ένα τεράστιο χρηματικό ποσόν.
Στο
σκηνικό εισβάλλουν και κάποιοι αστυνομικοί, με κυριότερους εκπρόσωπούς τους,
τον ξερακιανό και κουρασμένο Ουρουγουανό Γουόλτερ Καρόσα, που είναι ερωτευμένος
από χρόνια με την Βερόνικα - χωρίς όμως ανταπόκριση, πρώην κολλητός του συζύγου
της, και που κάτι γνωρίζει για την δολοφονία του, και ο θηριώδης και βίαιος Όσο
Μπερλουσκόνι, που έχει την δικιά του ατζέντα, κινούμενος όπως γουστάρει και
διαπλεκόμενος με όλους. Και τα δύο αυτά σκληρά αγόρια περιφέρονται γύρω από την
"Μις Βολιβία" που τα έχει ελαφρώς μπλέξει από τις πολλές δολοπλοκίες
και την υπέρμετρη φιλοδοξία της για χρήμα και δύναμη. Ανάμεσά τους κινούνται,
διάφορες περίεργες μούρες, από αστυνομικούς, λαθρέμπορους, δημάρχους και
τοπικούς άρχοντες - ενώ στην πλοκή θα εισβάλλει και ο αινιγματικός
"Τζάγκουαρ" που σπέρνει στο διάβα του κομμένα κεφάλια.
"Οι
αστυνομικοί επισκέπτονται τον τρόμο όπως οι ταξιδιώτες του χρόνου κάνουν μια
βόλτα στο παρελθόν, φροντίζοντας να μην αγγίζουν τίποτα, να μην αλλοιώνουν τις
συντεταγμένες και τους μεσημβρινούς της παράνοιας ή της αγαλήνευτης μοναξιάς. Η
σκηνή του εγκλήματοςή ο ναός όπου κείτεται η αιγυπτιακή μούμια δεν πρέπει να
ποδοπατούνται άσκοπα, ούτε είναι φρόνιμο να ταξιδεύεις δίχως πυξίδα. Ακόμα και
το κενό έχει προκαθορισμένα μονοπάτια, κι όποιος χαθεί, πεθαίνει."
Ο
Όρσι κατασκευάζει ένα σύμπαν παράνοιας, έναν κόσμο που η ζωή δεν έχει καμία
αξία. Με σκηνικό την περιοχή που γίνεται το μεγαλύτερο παζάρι με κλεμμένα είδη,
και στο ποιος θα κυριαρχήσει εκεί, μέχρι τις απαγωγές επιλεγμένων πλούσιων
ζευγαριών από το κρουαζιερόπλοιο που έχει προσαράξει στο Ρίο ντε λα Πλάτα, υπάρχουν
συμμορίες που αλληλοεξοντώνονται, μυστηριώδεις τύποι που κινούν τα νήματα,
συμμαχίες που αλλάζουν, εμπόριο ναρκωτικών και έρωτες που υποβόσκουν. Καλοί και
κακοί δεν υπάρχουν - εκτός ίσως της Βερόνικα Μπερούτι και του Ψυχολόγου φίλου
της με τον οποίο μοιράζεται το γραφείο της -, όλοι είναι ικανοί για τα πάντα
δημιουργώντας μια εφιαλτική ατμόσφαιρα.
"Ξέρει
που πηγαίνει ο επιβάτης του τελευταίου καθίσματος. Ξέρει την πόλη, την έχει
ονειρευτεί, δεν υπάρχει γωνιά της που να μην έχει επισκεφτεί κάποια νύχτα,
τρέμοντας απ' το κρύο, κουλουριασμένος στις σκάλες του μετρό, σκεπασμένος με
εφημερίδες στα κατώφλια εκκλησιών και υπουργείων, κάτω απ' τον ουρανό πάνω στα
παγκάκια των πάρκων. Ώσπου έπεσε πάνω στην Άγια Πόλη, φτάνοντας πια στον
ποταμό, ένα ηλιόλουστο χειμωνιάτικο πρωινό και, τότε, είπε μέσα του:
Εδώ
θα μείνω, αυτή γη είναι ιερή, εδώ θα εξαγνιστώ."
Η
σκιά των χρόνων της Δικτατορίας πέφτει βαριά πάνω στους ήρωες του βιβλίου,
καθώς, κάποιων ο ρόλος ήταν σκοτεινός αυτή τη περίοδο χωρίς ποτέ να
αποσαφηνιστεί, άλλοι ήταν συνεργάτες που την γλύτωσαν εντασσόμενοι στο νέο καθεστώς.
Η δράση είναι ιλιγγιώδης και συνεχής, ο ρυθμός καταιγιστικός όπως και οι φόνοι
και τα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών. Το χιούμορ είναι διάχυτο στην υπέροχη αφήγηση
του συγγραφέα που με μικρά κεφάλαια, προσδίδει συνεχή fade-outs στη ροή της ιστορίας, η οποία, δείχνει μπερδεμένη με
τα πολλά πρόσωπα που εισβάλλουν διαρκώς στην εξέλιξή της, αλλά από τη μέση του
βιβλίου και μετά το τοπίο ξεκαθαρίζει.
"...υπάρχει
μια κάποια αρμονία στο έγκλημα στις πολιτείες σαν το Μπουένος Άιρες, είναι μια
όμορφη παλιά ορχήστρα χωρίς βιρτουόζους, όπου όμως κανείς δεν φαλτσάρει, ακόμα
και οι έφηβοι είναι βετεράνοι ενός πολέμου ο οποίος εκτυλίσσεται στην παραδίπλα
γωνία, δε χρειάστηκε να μελετήσουν στρατιωτικά εγχειρίδια, μεγάλωσαν στους
ανθρώπινους σκουπιδότοπους της πόλης, έφαγαν το πρώτο ξύλο πριν καλά καλά
μάθουν να περπατάνε, ξέρουν ότι δεν μπορούν ν' αποφύγουν τις μπαμπεσιές αν
είναι να κρατηθούν στη ζωή, ότι θα μετανιώσουν μονάχα επειδή δεν πρόλαβαν να
πυροβολήσουν πρώτοι."
Όπως
προανέφερα, το Μπουένος Άιρες προβάλλει πάνω από όλους τους χαρακτήρες (και
είναι πολλοί) ως ο πρωταγωνιστής της ιστορίας που αφηγείται ο ευφυέστατος Όρσι.
Μια πόλη με πολλές αντιφάσεις, που αυτοπροβάλλεται (και είναι) ως μια Ευρωπαϊκή
πόλη μέσα στη Λατινική Αμερική, με τις συνεχόμενες οικονομικές και πολιτικές
κρίσεις τα τελευταία 50 χρόνια που την έχουν πληγώσει ανεπανόρθωτα. Πίσω από
την τουριστική πλευρά της πόλης, τα ζουμερά και θελκτικά κρέατα, τα ζευγάρια
που χορεύουν τάνγκο στις κεντρικές πλατείες, τα μέγαρα και τα υπέροχα σπίτια
του κέντρου, τις συνοικίες των πλουσίων με τους ελέγχους των μονάδων ασφαλείας
και την επίπλαστη ηρεμία, τις μεγάλες λεωφόρους και τους σικάτους
επιχειρηματίες με τα ακριβά κοστούμια, ξεπροβάλλουν οι συνοικίες με τις
καλύβες, η άκρατη μετανάστευση από τις άλλες Λατινοαμερικάνικες χώρες (που
φαντάζονται την πόλη ως "πύλη του Παραδείσου"), τα σκουπίδια, τα
ποντίκια και οι άνθρωποι που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα προσπαθώντας να
εξοικονομήσουν το πιάτο της ημέρας. Οι σελίδες που αφιερώνει ο συγγραφέας, στις
περιγραφές της πόλης είναι συγκλονιστικές και ιδιαίτερα ατμοσφαιρικές
καθορίζοντας ολόκληρο το ύφος του βιβλίου.
Η
"Άγια Πόλη" είναι ένα θαυμάσιο νουάρ, που καθηλώνει και σαγηνεύει τον
αναγνώστη, ο οποίος, εάν δεν σταθεί στην ιδιαίτερα μπερδεμένη ιστορία και
αφεθεί, θα το απολαύσει στο έπακρο. Με επιρροές από το hard-boiled Αμερικάνικο νουάρ, από το ύφος των (Πατριαρχών του είδους) Χάμετ
και Τσάντλερ, με σπιρτάδα και καίριο κοινωνικό σχόλιο που δεν "κραυγάζει", ο Όρσι αποτελεί μια ωραιότατη αναγνωστική έκπληξη.
Βαθμολογία
82 / 100
Εξαιρετική παρουσίαση, θα το έχω στα υπόψη για ανάγνωση. Ευχαριστώ πολύ.