Τρίτη, Απριλίου 20, 2021
posted by Librofilo at Τρίτη, Απριλίου 20, 2021 | Permalink
Οι ιστορίες του Bernard Malamud ("Το Μαγικό Βαρέλι και άλλες ιστορίες")
Ο άνθρωπος βρίσκεται στο επίκεντρο του λογοτεχνικού σύμπαντος, του μεγάλου Αμερικανοεβραίου συγγραφέα Bernard Malamud (1914-1986, Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.). Ο καθημερινός βίος με τις απογοητεύσεις και τους φόβους του, το καθημερινό βάσανο και οι ταλαιπωρίες, τα καθημερινά προβλήματα και οι μικροχαρές απεικονίζεται στη μυθοπλασία του συγγραφέα. Κάθε λογοτεχνικό έργο του Μάλαμουντ, που μεταφράζεται και εκδίδεται στη χώρα μας, προσφέρει ύψιστη λογοτεχνική απόλαυση, από το «Ενοικιοστάσιο» των αρχών της δεκαετίας του ’80 έως τον πιο πρόσφατο «Μάστορα».
 
Η έκδοση μιας σχεδόν πλήρους συλλογής των διηγημάτων του Μάλαμουντ, συνιστά από μόνη της ένα εκδοτικό γεγονός. Ο καλαίσθητος τόμος με τις 30 ιστορίες με τίτλο «ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΒΑΡΕΛΙ και άλλες ιστορίες» (εκδ. Καστανιώτη, μετάφρ. Σταυρ. Αργυροπούλου και εισαγωγή του επιμελητή της πρωτότυπης έκδοσης Ρ. Ζιρού, σελ. 508), παρότι δεν είναι πλήρης (λείπουν 25 ιστορίες από τον τόμο «Complete stories», που ίσως προειδοποιούν για Β τόμο στην ελληνική έκδοση), προσφέρει ένα πανόραμα του ύφους του συγγραφέα.
 

Τα διηγήματα του τόμου αυτού, ξεκινάνε από την δεκαετία του 40 και τα περισσότερα εκτυλίσσονται στη Νέα Υόρκη, εκτός από 5 ιστορίες που διαδραματίζονται στην Ιταλία (κυρίως στη Ρώμη) των τελευταίων χρόνων της δεκαετίας του 50, ενώ το βιβλίο κλείνει με ένα ευφυέστατο θεατρικό μονόπρακτο. Παρατηρούμε το ύφος του Μάλαμουντ να μεταβάλλεται όπως προχωράνε χρονολογικά οι ιστορίες, να γίνεται πιο σύνθετο, με περισσότερο χιούμορ (που είναι πολύ έντονο στις «Ιταλικές ιστορίες») ενώ να εισέρχονται φαντεζί στοιχεία στον άκρατο αρχικό ρεαλισμό.
 
Ίσως το αντιπροσωπευτικότερο διήγημα του συγγραφικού ύφους του Μάλαμουντ, είναι αυτό που δίνει τον τίτλο στη συλλογή. «Το μαγικό βαρέλι» είναι μια ιστορία που συνδυάζει τον ρεαλισμό με το φανταστικό στοιχείο μέσα σε ένα κωμικοτραγικό πλαίσιο. Η αναζήτηση της κατάλληλης συντρόφου για τον επίδοξο ραβίνο Λίο Φινκλ, τον φέρνει στην ανάγκη της χρησιμοποίησης ενός προξενητή που μοιάζει να έρχεται από ένα απόκοσμο πλαίσιο. Όσο προχωράνε οι συζητήσεις και η προσφορά συζύγων, η κατάσταση γίνεται όλο και πιο ιδιόρρυθμη, με τις αρχικές προθέσεις του Φινκλ να μεταβάλλονται αντικατοπτρίζοντας τις εσωτερικές του παλινωδίες, έως ότου η λύση θα προκύψει από κάτι πολύ κοντινό και τελείως αναπάντεχο.
 
Ο κάθε αναγνώστης, θα βρει τα διηγήματα που του ταιριάζουν περισσότερο ή θα σταθεί σε αυτά. Το αγαπημένο μου της συλλογής, είναι το αριστουργηματικό «Τα πρώτα εφτά χρόνια», όπου έχουμε μια τυπική «Μαλαμουντιανή κατάσταση», η οποία εκτυλίσσεται στην εβραϊκή γειτονιά (στο γκέτο) της Νέας Υόρκης σε μια αφοπλιστική ιστορία. Ο τσαγκάρης πατέρας θέλει να παντρέψει την μονάκριβη κόρη του, με έναν νεαρό φοιτητή που θεωρεί σοβαρό και με «καλές προοπτικές», ο οποίος όμως απογοητεύει την νεαρά με τις πεζές και καθαρά φιλοχρήματες ιδέες του. Την ίδια ώρα, ο βοηθός του τσαγκάρη, ένας άχρωμος και άγευστος άνθρωπος που ουσιαστικά κρατάει το μαγαζί, παραιτείται απογοητευμένος με την προσπάθεια του τσαγκάρη να παντρολογήσει την κόρη του. Διότι ο βοηθός είναι από χρόνια κρυφά ερωτευμένος μαζί της και μάλιστα δουλεύει με έναν μισθό της πείνας, για να βρίσκεται κοντά της και να την βλέπει. Ο Μάλαμουντ θέτει εξαρχής τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν – την σχέση ύλης και πνεύματος, τι μπορεί να σημαίνει «καλό μέλλον», «ευτυχισμένη ζωή», «επιτυχημένος γάμος».
 
Μεροκαματιάρηδες, μικροέμποροι, μπακάληδες, τεχνίτες, ραβίνοι, χήροι, παντρεμένοι, ζευγάρια, ξενοδόχοι, πωλητές, σπιτονοικοκύρηδες και νοικάρηδες, οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) ήρωες των ιστοριών του Μάλαμουντ, είναι Εβραίοι που έχουν απογοητευτεί από τη ζωή, έχουν καταπιέσει τα συναισθήματα και τις ανάγκες του, μάχονται για την καθημερινότητα με πολλές φορές αμφισβητήσιμη ηθική, όπως στο εκπληκτικό διήγημα «Ο λογαριασμός», όπου ένας θυρωρός δημιουργεί ένα μεγάλο (για τα δεδομένα) χρέος στο μικρό μπακάλικο του γείτονά του και αποφεύγει να το πληρώσει μέχρι που ο τελευταίος αρρωσταίνει και πεθαίνει.
 
Στις ιστορίες που εκτυλίσσονται στην Ιταλία, τα βασικά μοτίβα παραμένουν, αλλά το εξωτερικό πλαίσιο διαφοροποιείται. Οι ήρωες των διηγημάτων αυτών, είναι Αμερικανοί που βρίσκονται στη Ρώμη και στην Φλωρεντία, με ή χωρίς υποτροφία, και προσπαθούν να κατανοήσουν τους Ιταλούς που ταλαιπωρημένοι και οικονομικά κατεστραμμένοι από τον Β παγκόσμιο πόλεμο, προσπαθούν να επιβιώσουν. Οι καταστάσεις που δημιουργούνται είναι άλλοτε δραματικές, άλλοτε κωμικές, ενώ και πάλι ξεχωρίζει η οπτική του Μάλαμουντ πάνω στους ανθρώπους και στα προβλήματά τους, η έμφαση στην καθημερινότητά τους.
 
«Η Ίντα κοίταξε το ρολόι. Ήταν δέκα και μισή. Για μια στιγμή μπήκε στον πειρασμό να κλείσει το μαγαζί, αλλά αποφάσισε να μην το κάνει. Το σουπερμάρκετ A & P ήταν κλειστό. Αυτή ήταν η μοναδική ώρα που μπορούσε να ελπίσει ότι θα έβγαζε μερικά σεντς. Αποθαρρημένη, αναλογίστηκε τη ζωή της. Ύστερα από είκοσι χρόνια έγγαμου βίου, ένα παγωμένο διαμέρισμα κι ένα εξαθλιωμένο μπακάλικο. Κοίταξε γύρω της το μαγαζί μισώντας κάθε του ίντσα, το βρώμικο παράθυρο, τα άδεια ράφια όπου στα σημεία που δεν υπήρχαν κονσέρβες φαινόταν η παλιά καφετιά ταπετσαρία, το παλιομοδίτικο ξύλινο ψυγείο, τους λεκιασμένους μαρμάρινους πάγκους, το σκληρό πάτωμα, την κακομοιριά, τη φτώχεια, και τα δύσκολα χρόνια της δουλειάς – κι όλα αυτά γιατί; -, για να δέχεται προσβολές από έναν άντρα που δεν καταλάβαινε και δεν εκτιμούσε τις θυσίες της και την παράταγε μόνη της για να πάει επάνω να κοιμηθεί. Έξω άκουγε τον αέρα να λυσσομανά κι ένιωθε ότι κρύωνε. Έπρεπε να ανασκαλέψει τη σόμπα και να τη γεμίσει κάρβουνο, αλλά ήταν τόσο κουρασμένη. Η Ίντα αποφάσισε να κλείσει το μαγαζί. Δεν άξιζε να το κρατήσει ανοιχτό. Ήταν καλύτερα γι’ αυτήν να πάει για ύπνο και να σηκωθεί την επομένη όσο αργά της άρεσε. Ας πιάσει αυτός να ετοιμάσει μόνος του το πρωινό του και το δείπνο του. Ας κάτσει να σφουγγαρίσει το πάτωμα της κουζίνας και να καθαρίσει το ψυγείο. Ας κάνει αυτός όλα τα πράγματα που έκανε εκείνη, και τότε θα μάθει πώς πρέπει να της μιλάει. Κλείδωσε την μπροστινή πόρτα, έκλεισε τα φώτα της βιτρίνας και τράβηξε το κορδονάκι σε καθεμία από τις λάμπες του ταβανιού, σβήνοντας τα φώτα καθώς πήγαινε προς την πόρτα του διαδρόμου.» («Το Μπακάλικο»)


 Ο Μάλαμουντ έχει ως σημείο εκκίνησης στις ιστορίες του, τον Εβραίο αλλά δεν στέκεται σε στερεότυπα και χαρακτηριστικά των ανθρώπων της φυλής του. Ο εβραίος για τον Μάλαμουντ (ως πιο οικεία φιγούρα) είναι ο ανοχύρωτος άνθρωπος που (ίσως και λόγω ιδιοσυγκρασίας) έχει έντονο το μελοδραματικό στοιχείο στην προσωπικότητά του, αυτός που παλεύει για την επιβίωσή του. Ο συγγραφέας, στέκεται με συμπόνια απέναντι στους ήρωές του, συμπάσχει και ιδρώνει, αγωνιά και μάχεται μαζί τους – προβάλλει μέσω τους μια γενικότερη θεώρηση της ανθρωπιστικής φιλοσοφίας του.
 
Μπορεί στις ιστορίες του να βρίσκουμε σημάδια από τα έργα των μεγάλων Ρώσων κλασσικών (Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Τσέχωφ κυρίως), αλλά είναι γεγονός ότι, η μεγάλη αφηγηματική Αμερικανική παράδοση (κυρίως συγγραφέων όπως Χώθορν και Μέλβιλ) είναι διαρκώς παρούσα στο έργο του, όπως άλλωστε είχε πολλές φορές υπογραμμίσει και ο ίδιος, που θεωρούσε τον Crane, τον S. Anderson και τον Χέμινγουέι ως πρότυπά του.
Έχοντας όμως την μεγάλη εβραϊκή κληρονομιά της προφορικής αφήγησης στο DNA του, ο σπουδαίος αυτός συγγραφέας, είναι ένας αφοπλιστικός παραμυθάς της καθημερινότητας, που υπακούοντας στη δύναμη μιας καλής ιστορίας, μιας στέρεης μυθοπλασίας έρχεται σε αντίθεση με τους «μοντέρνους» συγγραφείς της αφαίρεσης και της έμφασης στην κατασκευή παρά στην μυθοπλασία.
 
Ο Μάλαμουντ χρησιμοποιεί την παραβολή και την αλληγορία στις ιστορίες του, χωρίς όμως να γίνεται διδακτικός. Η μοναξιά, η αγάπη, οι σχέσεις, η ενοχή (κυρίως αυτή), οι ανασφαλείς και εύθραυστοι χαρακτήρες, η διαρκής οικονομική αβεβαιότητα και δυσπραγία, όλα αυτά (και πολλά άλλα) περνάνε μέσα από αυτές τις εξαιρετικές ιστορίες που όλες είναι ξεχωριστές και μοναδικές.

Είναι πολύ δύσκολο να βρεις συλλογή με τόσα πολλά διηγήματα που το ένα είναι καλύτερο από το άλλο, εδώ όμως στο «ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΒΑΡΕΛΙ και άλλες ιστορίες», έχουμε μια τέτοια περίπτωση. Μάθημα αφήγησης και ύφους είναι αυτή η συλλογή που αποτελεί και μια ευκαιρία να γνωρίσει τον μεγάλο αυτό συγγραφέα, ένα πλατύτερο κοινό.
 
Βαθμολογία 87 / 100
 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home