Τρίτη, Απριλίου 13, 2021
posted by Librofilo at Τρίτη, Απριλίου 13, 2021 | Permalink
"Τα αγόρια του Νίκελ"
Δυο
χρόνια πριν, διάβασα το πολυβραβευμένο μυθιστόρημα του Colson
Whitehead (1969, Νέα Υόρκη), «Υπόγειος σιδηρόδρομος»
και έμεινα άφωνος μπροστά στην αφηγηματική δεινότητα του Αφροαμερικανού
συγγραφέα. Διαβάζοντας το επόμενο μυθιστόρημα του συγγραφέα «ΤΑ ΑΓΟΡΙΑ ΤΟΥ
ΝΙΚΕΛ» («The Nickel boys») – (εκδ. Ίκαρος, μετάφρ. Μυρσίνη Γκανά, σελ.259), που
βραβεύτηκε και αυτό με το Pullitzer για το 2020 (ενώ
βρέθηκε στη λίστα των Times με τα καλύτερα
μυθιστορήματα της δεκαετίας), τα συναισθήματα που βίωσα είναι τα ίδια. Αν δεν
είναι αυτό απόδειξη ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα συγγραφικό φαινόμενο, έναν
δημιουργό που ενσωματώνει με αριστοτεχνικό τρόπο όχι μόνο την παλαιότερη (όπως έκανε
με τον «Υπόγειο σιδηρόδρομο») αλλά και την νεότερη αμερικανική ιστορία μέσα
στην μυθοπλασία, τότε ποιο είναι;
Η
περίπτωση του Doziers λοιπόν, χρησίμευσε στον Whitehead για να τοποθετήσει την δράση του
μεγαλύτερου μέρους του μυθιστορήματός του, σε ένα ίδρυμα, που ονομάζεται Νίκελ
και βρίσκεται στην Φλόριδα. Εκεί καταλήγει ο πολλά υποσχόμενος και ευφυέστατος
έφηβος Έλγουντ Κέρτις, λίγο πριν τις εξετάσεις για το Κολέγιο, όπου έχει
επιλέξει να σπουδάσει. Βρισκόμαστε στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60 και ο
Έλγουντ μεγαλώνει στη μικρή πόλη, με την γιαγιά του, καθώς οι γονείς του έχουν
εξαφανιστεί. Είναι επηρεασμένος από τις ιδέες του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, περί «αξιοπρέπειας»
και «αυτοσεβασμού», ονειρεύεται έναν καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο, δουλεύει
για να βοηθήσει το σπίτι του, και ένα μεγάλο μέρος της μόρφωσής του, το κάνει
μόνος του, με βιβλία από την βιβλιοθήκη.
«Υπήρχαν
τέσσερις τρόποι να φύγεις. Μέσα στην αγωνία της επόμενης μεταμεσονύκτιας
αϋπνίας του ο Έλγουντ αποφάσισε ότι υπήρχε και ένας πέμπτος τρόπος.
Να εξαφανίσεις το Νίκελ.»
Από
ένα γύρισμα της τύχης (κάνει ωτοστόπ για να πάει σε ένα μάθημα κι ο οδηγός του
πολυτελούς αυτοκινήτου που σταματάει μόλις το έχει κλέψει), ο Έλγουντ βρίσκεται
μπλεγμένος χωρίς να φταίει και καταλήγει να εκτίσει ποινή δύο ετών στο Νίκελ.
Στην αρχή εντυπωσιάζεται από την αρχιτεκτονική των κτιρίων και την άπλα των
εγκαταστάσεων, αλλά σύντομα διαπιστώνει ότι κι εκεί ισχύουν επί το χείριστον οι
κοινωνικοί διαχωρισμοί, οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές για τους μαύρους
έγκλειστους, που τιμωρούνται σκληρότερα από τους λευκούς ότι κι αν κάνουν. Πολύ
γρήγορα συνειδητοποιεί ότι βρίσκεται σε ένα τόπο άκρατης βίας και απανθρωπιάς, διαρκούς
τρόμου και εκμετάλλευσης, καθώς θα νιώσει στο πετσί του τι σημαίνει «τιμωρία»
στο Νίκελ. Θα υπερασπιστεί ένα αγόρι που κακοποιείται στις τουαλέτες και θα
βρεθεί τα ξημερώματα στον «Λευκό Οίκο» ή «Εργοστάσιο Παγωτού», ένα κτίριο που
λεγόταν έτσι, επειδή όποιος έμπαινε άλλαζε όλα τα είδη χρωμάτων από τις μελανιές.
Ο Έλγουντ θα καταλήξει μισοπεθαμένος στο νοσοκομείο κι εκεί θα γνωρίσει τον
Τέρνερ, έναν πανούργο παλαιότερο τρόφιμο, που καταφέρνει να ξεγλιστράει με
διάφορα τεχνάσματα από τις τιμωρίες και τις εργασίες.
Η
φιλία του Έλγουντ με τον Τέρνερ είναι καθοριστική για τον ήρωα του βιβλίου. Ο Τέρνερ
θα του διδάξει ότι για να επιβιώσει πρέπει να κρατάει «χαμηλό προφίλ», αλλά ο
Έλγουντ διατηρεί την πίστη του στους ανθρώπους και θέλει να ακολουθήσει τις διδαχές
του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Θα κρατάει αρχείο με τις καθημερινές κομπίνες του
προσωπικού, με τις βιαιότητες που βλέπει να διαπράττονται χωρίς πρόβλημα, και
θα προσπαθήσει να πείσει τον Τέρνερ να καταγγείλουν στις Αρχές ότι βιώνουν.
Οι
επιπτώσεις του ρατσισμού στη σύγχρονη Αμερική, τονίζονται καθ’ όλη την διάρκεια
της ιστορίας που αφηγείται ο συγγραφέας με ηρεμία και χωρίς καταγγελτικό ύφος.
Παρ’ ότι βρισκόμαστε αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου περί ισότητας του 1964,
διαπιστώνουμε ότι οι νόμοι παραβιάζονται από τους ανθρώπους που πρέπει να τους εφαρμόσουν.
100 χρόνια μετά την λήξη του Εμφυλίου, τονίζεται εμφαντικά στο μυθιστόρημα, ότι
ο Νότος έχει άλλους κανόνες και οι μαύροι τρόφιμοι, είναι τα μόνιμα θύματα μιας
παράλογης και αναίτιας βίας, ενώ η Κου Κλουξ Κλαν, είναι παρούσα στο
παρασκήνιο, με τους φύλακες και τους απασχολούμενους στο αναμορφωτήριο να
βρίσκονται μεταξύ των μελών της. Τα θύματα της ανεξέλεγκτης βίας θάβονται σε
ένα κρυφό νεκροταφείο, διαφορετικό από το «επίσημο» ενώ και οι επίσημες αρχές
γνωρίζουν αλλά κάνουν τα «στραβά μάτια» συνεχώς.
«Πρέπει
να πιστέψουμε στην ψυχή μας ότι είμαστε κάποιοι, ότι είμαστε σημαντικοί, ότι
είμαστε άξιοι και οφείλουμε να περπατάμε στους δρόμους της ζωής κάθε μέρα με
αυτή την αίσθηση αξιοπρέπειας και αυτή την αίσθηση ότι είμαστε κάποιοι.»
Ο
Whitehead αποδεικνύει σε κάθε σελίδα, την αφηγηματική
του δεξιοτεχνία, με ένα έξοχο βιβλίο που ισορροπεί με ακρίβεια και δημιουργικό
τρόπο, μεταξύ της ψυχολογικής φόρτισης που αποφέρει μια τέτοιου είδους ιστορία
και του ελεγχόμενου συναισθήματος που φροντίζει να μη βαρύνει την ιστορία του.
Με συμπόνια και ανθρωπιά περιγράφει τους άτυχους ήρωές του, σε αυτόν τον αγώνα τους
για επιβίωση και αξιοπρέπεια, ενώ τονίζει διαρκώς την αντίθεση μεταξύ ανομίας
και πίστης για δικαιοσύνη.
«Τα
αγόρια του Νίκελ», είναι ένα υπέροχο μυθιστόρημα για τον μοναχικό αγώνα του
κάθε ανθρώπου για επιβίωση, για την φιλία και την καλοσύνη, για την αλήθεια και
την δικαιοσύνη. Η ευφυέστατη ανατροπή του τέλους, δικαιώνει την επιλογή του
συγγραφέα, καθώς ο αναγνώστης δεν περιμένει ένα τέτοιο φινάλε (καθώς όλα τα
σημάδια οδηγούσαν προς μάλλον κάτι κοινότοπο), που κλείνει αρμονικά την
ιστορία. Δεν φτάνει στο ύψος του «Υπόγειου Σιδηρόδρομου», αλλά είναι κι αυτό
ένα θαυμάσιο και συγκλονιστικό μυθιστόρημα από έναν συγγραφέα που θα μας χαρίσει
πολλές (ακόμα) ωραίες στιγμές στο μέλλον.
Βαθμολογία
84 / 100
Να εξαφανίσεις το Νίκελ.»
θα ήθελα να πω ότι δεν μου αρέσει ιδιαίτερα η μετάφραση του βιβλίου. Πιθανώς να αφείλεται στο ίδιο το προωτότυπο αλλά και πάλι ο μεταφραστής θα μπορούσε να αποφύγει την αυστηρή μετάφραση για να κάνει την ανάγνωση να ρέει καλύτερα.