Την ιστορία ενός φοβισμένου και μοναχικού ανθρώπου περιγράφει ο μεγάλος Αμερικανός συγγραφέας Saul Bellow στο εκδοθέν το 1947 μυθιστόρημά του "ΤΟ ΘΥΜΑ" (Εκδ.Καστανιώτη,σελ.319) (81).Η πρόσφατη έκδοση του δεύτερου χρονολογικά έργου του Μπέλοου καλύπτει ένα κενό στην μεταφρασμένη δουλειά του στα ελληνικά και προσθέτει μιά ενδελεχέστερη κατανόηση του έργου του.

Το μυθιστόρημα αυτό παρότι συγγενεύει με μεταγενέστερα φημισμένα βιβλία του (Χέρτσογκ,Άδραξε τη μέρα,Κος Χάμπολντ),είναι σίγουρα το "σκοτεινότερο" και το περισσότερο εσωτερικό του.Ο ήρωας Έϊσα Λεβενταλ εργάζεται ως συντάκτης σε ένα μικρό κλαδικό περιοδικό και περνάει το ζεστό και υγρό καλοκαίρι της Ν.Υόρκης μόνος του διότι η σύζυγός του έχει επισκεφτεί την μητέρα της γιά μακρύ χρονικό διάστημα.Άνθρωπος φοβισμένος και ανασφαλής με δύσκολη παιδική ηλικία,αγωνίζεται να επιβιώσει και γιά πρώτη φορά στη ζωή του είναι σχετικά τακτοποιημένος με σταθερή δουλειά και μιά σύζυγο που αγαπάει και φροντίζει μετά από μιά προβληματική αισθηματική ζωή.
Όταν του τηλεφωνάει η νύφη του και του λέει ότι ο μικρός του ανηψιός είναι σοβαρά άρρωστος και ο αδερφός του λείπει διότι έπιασε δουλειά σε μιά μακρινή πολιτεία ο Έϊσα τρέχει πανικόβλητος να βοηθήσει.Αντιμέτωπος με την ρωμαιοκαθολική νύφη του,δεν καταλαβαίνει τη συμπεριφορά της αλλά νιώθει υπεύθυνος και κάπου ένοχος γιά την μίζερη οικογενειακή κατάσταση του αδερφού του.Από την άλλη εκείνες τις μερες αντιμετωπίζει ένα ακόμα σοβαρότερο πρόβλημα,όταν ένας παλιός του φίλος τον ακολουθεί κατά πόδας κατηγορώντας τον,ότι λόγω της συμπεριφοράς του σε κάποια συνέντευξη γιά μιά δουλειά πριν από 6-7 χρόνια στην οποία εκείνος τον σύστησε,έγινε αίτιος στο να χάσει τη δουλειά του,με συνέπεια να καταστραφεί ο γάμος του και από τότε να μη μπορεί να δουλέψει πουθενά και να κυκλοφορεί πένης και ανέστιος.Αυτός ο παραλογισμός ταλαιπωρεί αφάνταστα τον Έϊσα,ο οποίος στην αρχή δεν καταλαβαίνει το λόγο που κατηγορείται,μετά αρχίζει να ενδοσκοπεί και να προσπαθεί να βρει που είχε κάνει λάθος και πως "κατέστρεψε" τη ζωή ενός συνανθρώπου του.Όλα αυτά του δημιουργούν μιά υπέρμετρη νευρικότητα και επιθετική συμπεριφορά.Η ζωή του γίνεται μιά κόλαση στην οποια νιώθει να μπαίνει σιγά-σιγά και να μη μπορεί να ξεφύγει,σαν ένα κακό όνειρο.

Το μυθιστόρημα είναι σκοτεινό,αγχώδες με δυό λέξεις,"σε πιάνει η καρδιά σου" όταν το διαβάζεις.Ο Μπέλοου μεταφέρει με ακρίβεια το Καφκικό κλίμα στο οποίο ο ήρωας του έχει μπει.Ένας συνδιασμός Ντοστογιέφσκι,Κίρκεγκααρντ με την υπαρξιακή φιλοσοφία του Σαρτρ η οποία ήταν πολύ της μόδας τότε , μπαίνουν στο μπλέντερ με την εβραϊκή φιλοσοφία του ανθρωπισμού παράγοντας μιά εικόνα του μεταπολεμικού ανθρώπου ο οποίος προσπαθεί να βρει τον εαυτό του βιώνοντας την ηθική χρεωκοπία του κόσμου που ζουν.

Ο φοβισμένος Έϊσα προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ της καχυποψίας των άλλων γιά το ότι είναι Εβραίος,αλλά και της δικού του ιδιόμορφου ρατσισμού γιά όποιον δεν είναι Εβραίος - η συμπεριφορά του απέναντι στην κακόμοιρη νύφη του,που είναι Χριστιανή,είναι ενδεικτική.Παρότι η μορφή του και η προσωπικότητά του κυριαρχεί στο βιβλίο γίνεται ελάχιστα συμπαθής στον αναγνώστη (όπως εδώ που τα λέμε,και το ίδιο το βιβλίο γίνεται ελάχιστα συμπαθές στον αναγνώστη),με τις φοβίες του και την διστακτικότητά του.Ένας loser που σού'ρχεται να τον ταράξεις στα χαστούκια.

Εν κατακλείδι ένα ιδιαίτερα ατμοσφαιρικό βιβλίο με λίγο απότομο τέλος,το οποίο σε ακολουθεί γιά καιρό αφότου το τελειώσεις (πράγμα που αποδεικνύει τη δύναμή του) αλλά όπως λέω παραπάνω στριφνό και στενόχωρο.

Υπαρξιακό μεν αλλά απλά χαριτωμένο βρήκα το μυθιστόρημα του Francois Weyergans "ΤΡΕΙΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΜΟΥ" (Εκδ.Πατάκη,σελ.230) (62),το οποίο ακόμα προσπαθώ να καταλάβω πως και γιατί πήρε το βραβείο Goncourt 2005 καταδεικνύοντας τη μεγάλη πτώση της γαλλικής λογοτεχνίας η οποία θεωρώ ότι έχει πέσει σε ένα τέλμα εδώ και μερικά χρόνια.Δυστυχώς ότι και να διαβάζω από την πρόσφατη γαλλική λογοτεχνική παραγωγή με απογοητεύει σε αντίθεση με την βρετανική σκηνή που θριαμβεύει σε όλα τα επίπεδα.Αλλά αυτό είναι θέμα γιά άλλη συζήτηση.

Το μυθιστόρημα του Weyergans μπορεί να θεωρηθεί και αυτοβιογραφικό.Συγγραφέας σχετικά επιτυχημένος βρίσκεται σε τέλμα δημιουργικό,έχοντας αναλάβει δυό-τρία πρότζεκτς μη μπορώντας να προχωρήσει κανένα.Η τελευταία του νουβέλα θα λέγεται "ΤΡΕΙΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΜΟΥ".Έχει βρει τον τίτλο αλλά μόνο αυτόν.Ξέρει ότι πρέπει να επισκεφθεί την μητέρα του που έχει να δει καιρό και αισθάνεται ενοχές γι'αυτό.Η μητέρα του είναι μιά πολύ χαριτωμένη κυρία η οποία μετά τη χηρεία της ζει μόνη στη Νότια Γαλλία και μάλλον ζει καλά αλλά πλέον πλησιάζει κοντά στο τέλος.Η παιδική ηλικία του ήρωα είναι αρκετά καταπιεσμένη από την υπερπροστατευτική μητέρα αλλά και πάλι δεν μπόρεσα να καταλάβω που βρίσκεται ακριβώς το πρόβλημα.

Περισσότερο είδα ένα θέμα με την αδυναμία του ήρωα να βρει ένα μέρος,ένα τόπο.Συνεχώς θέλει να ξεφεύγει από το γάμο του,από τις αδερφές του,από τη μητέρα του χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο.
Αυτό που μένει τελικά είναι μιά χαριτωμενιά με ωραίες προτάσεις,πολύ μπλα-μπλα,αρκετές σεξουαλικές σκηνές,ανδρική ανωριμότητα και γαλλική κομψότητα σε τρόπους και στυλ.Τίποτε άλλο δυστυχώς...


Διαμαντάκι πραγματικό είναι η νουβέλα του Τζόζεφ Κόνραντ "Ο ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ" (Εκδ.Εριφύλη,σελ.89) (80) . Μιά ιστορία που σίγουρα έχει επηρεάσει τον Μπόρχες μιάς που το ύφος της,το βρίσκουμε σε αρκετές ιστορίες του αργεντίνου.

Είναι μιά ιστοριούλα που διαβάζεται σε μιά ώρα μέσα πολύ ευχάριστη και αρκετά "διδακτική" γιά το πως μπορείς να μπλέξεις γιά ολη σου τη ζωή σε μιά στιγμή αδυναμίας.Κάπου θα μπορούσε κανείς να πει ότι συγγενεύει με το βιβλίο του Μπέλοου μέσα από τα υπόγεια ρεύματα της λογοτεχνίας-τι περίεργο.Το θέμα του αναρχισμού γενικότερα απασχολούσε τον αγαπημένο μου Κόντραντ σε πολλά από τα βιβλία του (δες τον ΜΥΣΤΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΑ και άλλα).

Ωραία έκδοση-έκπληξη από ένα εκδοτικό οίκο που προσωπικά αγνοούσα και μακάρι να συνεχίσει σ'αυτό το στυλ.