Ένα βιβλίο παραληρηματικό,χαώδες,παράξενο αλλά συγκλονιστικό είναι η «ΑΔΗΦΑΓΙΑ» του Πολωνού αιρετικού συγγραφέα,ζωγράφου,θεωρητικού της τέχνης,φωτογράφου ΣΤΑΝΙΣΛΑΒ ΙΓΚΝΑΣΥ ΒΙΤΚΙΕΒΙΤΣ (Εκδ.ΚΕΔΡΟΣ,σελ.624) ,(83).

Το μυθιστόρημα ολοκληρώθηκε το 1927 και αποτελεί το magnus opus ενός συγγραφέα γιά τον οποίο το λιγότερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι έζησε με τον τρόπο που έγραφε ή έγραφε με τον τρόπο που ζούσε.Γεννημένος το 1885 από αριστοκρατική οικογένεια και μεγαλωμένος σύμφωνα με τις αρχές της τάξης του,υπηρέτησε στον τσαρικό στρατό,έζησε την πτώση της Α.Πετρούπολης και μετά την επανάσταση γύρισε στην πατρίδα του όπου έγινε περισσότερο γνωστός ως θεατρικός συγγραφέας.Στα έργα του κυριαρχεί η πτώση του Δυτικού πολιτισμού και η εμφάνιση ενός νέου τύπου ανθρώπου,αμοραλιστή,καιροσκόπου,παρακμιακών καλλιτεχνών και δαιμονικών γυναικών,οπορτουνιστών επαναστατών και Νιτσεϊκών τύπων.Το 1939 όταν εισέβαλλαν οι Σοβιετικοί στην Πολωνία,ο Βίτκιεβιτς αυτοκτόνησε.

Η «Αδηφαγία» είναι ένα μεγαλόπνοο,δυστοπικό έργο το οποίο απαιτεί μεγάλη προσπάθεια και υπομονή από τη μεριά του αναγνώστη.Ο συγγραφέας τοποθετεί την «δράση» τέλος του 20ου ή αρχές του 21ου αιώνα σε μιά Πολωνία εντελώς παρακμιακή,η οποία αντιμετωπίζει το φάσμα της εισβολής από την κομμουνιστική Κίνα . Οι Κινέζοι έχοντας καταλάβει την Μόσχα και κινούμενοι μαζικά (σαν ανθρώπινο Σινικό τοίχος) είναι σίγουρο ότι θα επικρατήσουν.Ο νεαρός Ζεπ Κάπεν τελειώνοντας το σχολείο μυείται σεξουαλικά από μιά αδίστακτη κόμησα και φιλοσοφικά μέσα από ατέρμονες συζητήσεις με διαταραγμένους καλλιτέχνες,πολιτικούς κλπ.Η σεξουαλική εκπαίδευση του συνεχίζεται όταν προσπαθεί να ακολουθήσει καριέρα στρατιωτικού υποκύπτοντας στις σαδιστικές ορέξεις μιάς μοιραίας θεατρίνας η οποία είναι ερωμένη του πανίσχυρου στρατηγού που εξουσιάζει την χώρα . Όλη όμως η άρχουσα τάξη (και όχι μόνο) είναι παραδομένη σε ένα πανίσχυρο χάπι που μοιράζει ένας φιλόσοφος από την Μογγολία,ο Μούρτι Μπινγκ,το οποίο φέρνει ευτυχία και γαλήνη σε όσους το λαμβάνουν,αποχαυνώνοντας τους.Η αδηφαγία ,ή μήπως καλύτερα η λαγνεία,χαρακτηρίζει τις πράξεις των πρωταγωνιστών..Το χάπι καταναλανώνεται αφειδώς από την άρχουσα και μη τάξη,σε μιά προσπάθεια να ζήσουν ξέφρενα και να απολαύσουν όσα περισσότερα μπορούν ή προλαβαίνουν.

Εικόνες ενός εφιαλτικού κόσμου (καθόλου μελλοντικού),εξπρεσιονιστικά και γκροτέσκα δοσμένες.Φανερά επηρρεασμένος από τις ιδέες του Σπέγκλερ γιά την «παρακμή της Δύσης»,τον Νίτσε αλλά και τα κινήματα τέχνης της εποχής ο συγγραφέας απλώνει στον μυθιστορηματικό του καμβά θεωρίες άλλοτε στρυφνές και άλλοτε αστείες (υπάρχει μιά τάση ειρωνίας,γελοιοποίησης των πάντων).Οι συζητήσεις μακροσκελείς/ατέρμονες,τις περισσότερες φορές ξεφεύγουν από οποιοδήποτε λογικό ειρμό και εξοντώνουν κυριολεκτικά τον αναγνώστη,ο οποίος ενδέχεται σε κάποια φάση να αναζητήσει αυτόν τον περίεργο Μογγόλο μπας και αγοράσει κανένα χάπι ευτυχίας – εντάξει,εντάξει μπορείς να το πεις και «πες μας τι πίνεις και δεν μας δίνεις» αλλά θα το «ρίξω» τελείως το επίπεδο...

Ο ήρωας συνεχώς χαρακτηρίζεται από τον συγγραφέα ως γελοίος τύπος και πέφτει σε μιά σειρά από γκάφες και μαλακίες.Ένας παρατηρητής στον οποίο συμβαίνουν διάφορα στη ζωή του,ένας άνθρωπος της παρακμής ,αδηφάγος και εγωιστής,χωρίς συναίσθημα,χωρίς βάθος.Ο μαζοχισμός είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της προσωπικότητας του Ζεπ αλλά και κυριαρχεί στις σεξουαλικές σκηνές του βιβλίου (θα το θεωρούσα πιστότερο ευαγγέλιο των ιδεών του Φον Σάχερ-Μαζώχ από την «Αφροδίτη με τη γούνα») οι οποίες είναι πολύ έντονες και ρεαλιστικότατες.

Η «Αδηφαγία» ,ένα καθαρά «μυθιστόρημα μαθητείας»,εντάσσεται στον κύκλο των «μεγάλων έργων» του μεσοπολέμου,συγγενεύει περισσότερο με τους υπέροχους «Υπνοβάτες» του Μπροχ και τον «Φερντυτούρκε» του Γκόμπροβιτς παρά με τον «Ανθρωπο χωρίς ιδιότητες» του Μούζιλ , ενώ θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχουν ομοιότητες με το ΕΜΕΙΣ του Ζαμιάτιν.

Εν κατακλείδι ένα βιβλίο που θα πρέπει να το διαβάσει ο εραστής της λογοτεχνίας,δύστροπο στην αρχή αλλά γοητευτικότατο ως ατμόσφαιρα και γλώσσα.Υποθέτω ότι θα το απολαμβάναμε περισσότερο εάν το είχαμε μεταφρασμένο από τα Πολωνικά και όχι από την (θεωρούμενη ως μνημειώδη) Αγγλική μετάφραση,πάντως ο έμπειρος και σοβαρός μεταφραστής Λ.Καλοβυρνάς έκανε ουσιαστική και καλή δουλειά.Η ένσταση μου είναι ως προς την έκδοση.Δεν γίνεται ένα βιβλίο τέτοιου διαμετρήματος να το αφήσεις χωρίς επίμετρο,πρόλογο ή επίλογο-ανάλυση γιά το έργο και τον συγγραφέα.Ο ανυποψίαστος αναγνώστης πέφτει κατευθείαν στα βαθειά με μάλλον δυσάρεστες συνέπειες.

Εύχομαι σε όλους καλή πρωτοχρονιά.Η ανασκόπηση πήρε μιά μικρή παράταση γιά τις πρώτες μέρες του νέου χρόνου.Όπως μάλλον θα καταλάβει ο προσεκτικός αναγνώστης του blog,η ΑΔΗΦΑΓΙΑ ήταν ένα βιβλίο πολύ σημαντικό γιά να το αφήσω να περάσει έτσι.Θα επανέλθω με το νέο έτος με μερικές (αναπόφευκτες) αλλαγές-καλή χρονιά.