Δευτέρα, Μαΐου 05, 2014
posted by Librofilo at Δευτέρα, Μαΐου 05, 2014 | Permalink
Ιστορίες ανθρώπων
"Κύκλοι ήταν όλοι οι άνθρωποι γι'αυτόν. Κύκλοι. Χωρισμένοι σε 12 κομμάτια. Άλλες φορές ίσα, άλλες φορές άνισα. Δεν του συνέβαινε ανέκαθεν αυτό. Τα τελευταία 30 χρόνια του συνέβαινε. Να βλέπει δηλαδή σαν κύκλους όλους τους ανθρώπους. Κύκλους. Χωρισμένους σε 12 κομμάτια. Άλλες φορές ίσα, άλλες φορές άνισα."

Πρωτοεμφανιζόμενος ως συγγραφέας ο Αλέξανδρος Κυπριώτης (Αθήνα,1968) αλλά έμπειρος ως μεταφραστής Γερμανικής λογοτεχνίας, με την συλλογή διηγημάτων του "Μ'ΕΝΑ ΚΑΛΑ ΑΚΟΝΙΣΜΕΝΟ ΜΑΧΑΙΡΙ (Εκδόσεις Ίνδικτος, σελ.73), κάνει μια δυναμική και απόλυτα πειστική είσοδο στην νεοελληνική λογοτεχνική σκηνή. Οι 10 ιστορίες, που αρκετές από αυτές είναι πραγματικά εξαιρετικές, αντιπροσωπεύουν ακριβώς τον υπότιτλο του μικρού αυτού βιβλίου: "Ιστορίες ανθρώπων", που κινούνται από την ηθογραφία και τον σουρεαλισμό, έως την αποστασιοποίηση και τον μινιμαλισμό στη φόρμα.

Τα διηγήματα ποικίλλουν σε έκταση, από το (πολυσέλιδο για τα δεδομένα της συλλογής) "Μιά σκέψη απλή" που εκτείνεται σε 16 σελίδες έως το "Κόκκινο" που πιάνει μισή μόνο σελίδα (είναι ουσιαστικά μία παράγραφος), αλλά το ύφος είναι κοινό σε όλα και το στυλ του συγγραφέα είναι απόλυτα ευδιάκριτο και χαρακτηριστικό. Οι χαρακτήρες του είναι οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) σε μια κατάσταση ψυχικής ανισορροπίας λίγο πριν ή λίγο μετά την κατάρρευση, τη νευρική κρίση και μια υπόγεια ένταση τους διαπερνάει. Ισορροπία τρόμου ή όπως συνηθίζουμε να αποκαλούμε, "πάνω σε τεντωμένο σχοινί", σε ζωές που κάπου ξεστράτισαν, κάτι δεν τους πήγε καλά, νοητικές καταστάσεις που διογκώνονται και αποτελούν δυσεπίλυτα προβλήματα.

"Κάθε φορά

Αν είναι να διαλέξει ανάμεσα στις κρίσεις πανικού που τον πιάνουν και στις σκέψεις που κάνει αυτός μετά τις κρίσεις πανικού που τον πιάνουν, δεν είναι σίγουρος τι να διαλέξει. Κι ούτε και είναι σίγουρος ότι μπορεί να διαλέξει τελικά. Ούτε αυτός ούτε κανένας άλλος.
Έτσι κι αλλιώς όλα μαζί ένα κουβάρι γίνονται. Κι αυτός μές στο κουβάρι.
Όταν όμως έρχεται εκείνη η στιγμή κι ο αέρας στα πνευμόνια του τελειώνει και στα μηνίγγια του χτυπάει η καρδιά του κι αυτός αρχίζει να γλείφει τα χείλια του το ένα με το άλλο και τα μάτια του θολώνουνε και γύρω του δεν βλέπει, τότε ξέρει ότι πεθαίνει.
Τότε ξεχνάει το κουβάρι.
Τότε θυμάται ότι έχει καιρό να μιλήσει σε άνθρωπο γι'αυτές τις κρίσεις.
Και συνειδητοποιεί ότι έτσι κι αλλιώς πεθαίνει μόνος του κι αυτός όπως πεθαίνουν όλοι.
Γιατί αυτός κάθε φορά πεθαίνει."

Εμφανώς επηρεασμένος από τους λογοτέχνες που μεταφράζει (Kafka, Mann, Erpenbeck), ο Κυπριώτης έχει ένα στυλ επαναληπτικό στην αφήγηση του, μικρές προτάσεις, λιτότητα και ξεκάθαρη σκέψη που εντυπωσιάζει. Με τις συνεχείς επαναλήψεις φράσεων, το κείμενο αποκτάει δυναμισμό - όπως σε μια εσωτερική φωνή, σε μια σκέψη που εμμονικά κολλάει στο μυαλό μας και επαναλαμβάνεται συνέχεια μη μπορώντας να απαλλαχθούμε από αυτήν. Οι ήρωες (οι χαρακτήρες) των διηγημάτων της συλλογής συσσωρεύουν την ένταση και ξεσπάνε σχεδόν σε κάθε ιστορία στο τέλος. Η βία έρχεται γυμνή και με τρόπο που δεν σηκώνει παρερμηνείες υποχρεώνοντας τον αναγνώστη να ξαναδιαβάσει την τελευταία παράγραφο, συνήθως έκπληκτος από την αμεσότητα της αφήγησης.

Από το αυτοβιογραφικό ύφος του "Μ'ένα καλά ακονισμένο μαχαίρι", ομώνυμης ιστορίας της συλλογής, όπου ο ήρωας μεταφράζει το βιβλίο κάποιου Γερμανού συγγραφέα με το χαρακτηριστικό όνομα Σλάχτερ (Σφαγέας) και η οποία περιέχει μια ιδιόρρυθμη λεκτική βία "και προσπαθεί στις προτάσεις που γράφει αυτός στη γλώσσα του να μην υπάρχει τίποτα το περιττό. Μόνο ψαχνό. Σαν να είναι κομμένες με μπαλτά. Και ξεκοκαλισμένες. Μ'ένα καλά ακονισμένο μαχαίρι", στην συνεχή υπόμνηση της πρώτης στροφής από ένα εξαιρετικό ποίημα του Ν.Χριστιανόπουλου ("Έρωτας"), "Να σου γλείψω τα χέρια. Να σου γλείψω τα πόδια" σε μια παράγραφο που επαναλαμβάνεται 17 (δεκαεπτά) φορές, για να κορυφωθεί στο φινάλε του διηγήματος, με ένα λουτρό αίματος ("Η αγάπη κερδίζεται"), οι ιστορίες του Κυπριώτη μπορεί να μην είναι όλες στο ίδιο επίπεδο και μερικές να είναι άνισες, η να χρειάζονται (;) μεγαλύτερη έκταση για να απογειωθούν, αλλά παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον και δεν θυμίζουν σε τίποτα πρωτόλεια.

"Κόκκινο

Το κόκκινο ήταν το αγαπημένο της χρώμα. Σε όλες του τις αποχρώσεις. Μα, πιο πολύ απ'όλες της άρεσε η απόχρωση που έπαιρνε το ξεραμένο αίμα. Μικρή, όταν το έβλεπε στα γόνατα και στη μύτη. Μετά, όταν το έβλεπε στη μύτη και στα χείλια. Στα δόντια το αίμα δεν προλάβαινε να ξεραθεί. Το κατάπινε με το σάλιο. Έτσι τώρα το αίμα του στα χέρια της το ξεπλένει πριν φύγει. Μην προλάβει και ξεραθεί, κι αυτή το αγαπήσει."



Ο Κυπριώτης με τον καθαρό του λόγο φτάνει στο μεδούλι, στο βάθος της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, ακόμα κι εκεί που τα πράγματα δείχνουν μετέωρα και οι ιστορίες ανολοκλήρωτες είναι πολύ εντυπωσιακή η αίσθηση που αφήνουν στον αναγνώστη. Συντελούν στην απόλαυση οι έντονες εικόνες σε κάθε ιστορία που δείχνουν επιρροή από τον κινηματογράφο και έρχονται (άθελά τους), να τονίσουν την ομοιότητα του συγγραφικού λόγου με αυτόν των ταινιών του Γιάννη Οικονομίδη με τους ήρωες να βρίσκονται κι εκείνοι στα όριά τους και να επαναλαμβάνουν λέξεις, φράσεις, σκέψεις, περιστροφές γύρω από τον εαυτό τους ή γύρω από ένα σημείο. Με τα διηγήματα του Κυπριώτη η ελληνική λογοτεχνία αποκτάει μια πρωτότυπη και ευδιάκριτη φωνή με ταυτότητα και ύφος που μόνο καλά πράγματα υπόσχεται για το μέλλον.

____________________________________________________________________

Η συζήτηση με τον Αλέξανδρο Κυπριώτη γύρω από το βιβλίο του (μετά την πρώτη ώρα), αλλά και η υπόλοιπη εκπομπή Booktalks@Amagi radio, στο podcast που βρίσκεται παρακάτω. Καλή ακρόαση.
 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home