Τετάρτη, Ιουλίου 09, 2014
posted by Librofilo at Τετάρτη, Ιουλίου 09, 2014 | Permalink
"Το κορίτσι λεγόταν Νίκη"...
"Τώρα
που είμαι πια νεκρή, σαβανωμένη μες στο φέρετρο, ντυμένη με το καλό μου λευκό
φόρεμα (εγώ το είχα διαλέξει και το'χα στείλει στο καθαριστήριο μια εβδομάδα
πριν μπω για τελευταία φορά στο νοσοκομείο), τώρα που βρίσκομαι στο ψυγείο του
νεκροθαλάμου και περιμένω να ξημερώσει η μέρα της κηδείας μου, τώρα που έχω
πάρει την άγουσα για τον τόπο όπου δεν υπάρχει - όπως λένε - οδύνη, λύπη και
στεναγμός, τώρα νιώθω πιο ελεύθερη από ποτέ. Ελεύθερη να τριγυρίσω τα εβδομήντα
χρόνια της ζωής μου. Να πάω εμπρός και πίσω, να σταθώ σε γεγονότα - σταθμούς,
κρίσιμες αποφάσεις που πήρα εγώ ή που έλαβαν άλλοι για μένα, να τα αντικρίσω
όλα σφαιρικά και πεντακάθαρα. Να μεγεθύνω επίσης και να εξετάσω τις
μικροσκοπικές λεπτομέρειες, να ξεχωρίσω τις πιο αδιόρατες αποχρώσεις, οι οποίες
ίσως τελικά και να'καναν τη διαφορά. Ποιά διαφορά; Εκείνη που με ξεχώρισε όχι
απ' τους άλλους ανθρώπους, μα από τις άπειρες εκδοχές του εαυτού μου, τις
οποίες κουβαλούσα εν σπέρματι μέσα μου, ούτε όμως άνθισαν ούτε και κάρπισαν
ποτέ. Τη διαφορά που με οδήγησε σε εκείνο που ήμουν και όχι σε ό,τι θα μπορούσα
να έχω γίνει."
Από
τους πολυγραφότερους (και πιο ενδιαφέροντες) συγγραφείς της γενιάς του, ο Χρήστος Χωμενίδης (Αθήνα,1966)
επανέρχεται δυναμικά στην λογοτεχνική επικαιρότητα με ένα (ίσως το καλύτερό του
μετά το "Σοφό παιδί") βιβλίο - σκιαγράφηση της οικογενειακής του
ιστορίας μέσα από τη ζωή της μητέρας του. Η έξοχη "ΝΙΚΗ" (Εκδ. Πατάκη, σελ.492), δεν είναι απλά η ιστορία
μιας γυναίκας και του οικογενειακού της περιβάλλοντος αλλά μέσα από τις σελίδες
του βιβλίου περνάει ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας από την
Μικρασιατική καταστροφή μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ΄50.
Είναι
η ιστορία μιας γυναίκας που γεννήθηκε σε μια ασυνήθιστη οικογένεια και έζησε σε
ταραγμένους και ενδιαφέροντες καιρούς (ευχή και κατάρα αυτό για έναν άνθρωπο).
Γεννημένη λίγο πριν τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, η Νίκη Αρμάου, κόρη μεγαλοστελέχους
του Κ.Κ.Ε. και βουλευτή του κόμματος πριν την δικτατορία της 4ης Αυγούστου,
είναι ένα κορίτσι που βιώνει από βρέφος ακόμα το κυνηγητό της εξουσίας από τη
μία αλλά και την προσήλωση προς ένα σκοπό, την αφοσίωση σε μια ιδεολογία που
έμπαινε πάνω από οτιδήποτε άλλο.
Ο
Χωμενίδης επιλέγει την πρωτοπρόσωπη αφήγηση στην ιστορία. Η Νίκη αφηγείται τη
ζωή της και μέσα από αυτήν παρακολουθούμε την ιστορία της οικογένειας της. Ο
βίαιος ερχομός από την Κων/λη του πτωχευμένου παππού της και ο αγώνας του
ίδιου, της συζύγου του και των παιδιών του για επιβίωση. Η ανέλιξη του πατέρα
της, που αξιοποιώντας την ωραία του εμφάνιση, την γλυκύτητα του χαρακτήρα του
και την εργατικότητά του, καταφέρνει να εκλεγεί σε νεαρότατη ηλικία βουλευτής
του Κ.Κ.Ε, και να θεωρείται μία από τις μεγάλες ελπίδες του. Η ζωή της
οικογένειας στην Κατοχή και οι γάμοι των δύο θείων της (αδερφών του πατέρα της)
με δωσίλογους (διαφορετικής κλίμακας και προσωπικότητας βέβαια ο μεν από τον
δε, αλλά συνεργάτες των κατακτητών εν πολλοίς), η επιστροφή των δύο γονιών (χαμένων μεταξύ
τους κατά τη διάρκεια του πολέμου), η απομάκρυνση από τον στενό κομματικό
πυρήνα του πατέρα, η περίοδος της
απελεύθερωσης, ο εμφύλιος και μετά ο "εγκλεισμός".
Η
Νίκη θα ακολουθήσει τους γονείς της σε
μια ιδιόμορφη αυτοεξορία σε ένα συγκλονιστικό κομμάτι του βιβλίου, ένα μέρος
της ζωής της που θα καθορίσει και θα διαμορφώσει την προσωπικότητά της. Ο
πατέρας της, μη μπορώντας να πάει "στο βουνό" (το Κόμμα τον είχε
διαγράψει), ούτε να διαφύγει στο εξωτερικό και για να αποφύγει τη σύλληψη και
την εκτέλεση, αποφασίζει να κρυφτεί κάπου στην Αθήνα για να αποφύγει τα
χειρότερα. Η αρχική εντύπωση ότι θα είναι για λίγο καιρό, διαψεύδεται από τα
γεγονότα και ο εγκλεισμός σε ένα σπίτι "αυλή των θαυμάτων" όπου ζουν
διάφορες οικογένειες θα διαρκέσει επτά έτη. Η Νίκη θα ζήσει εκεί με διαφορετικό
όνομα, και υποχρεωμένη να βγαίνει σε μια ασφαλή περίμετρο για να κάνει τα
βασικά ψώνια της οικογένειας από τα 10 έως τα 17 της, χωρίς να πηγαίνει σχολείο και με μοναδική
έξοδο στον έξω κόσμο, μια βόλτα κάθε βδομάδα με τη θεία της που περνούσε να την
πάει βόλτα με το αυτοκίνητο.
Το
1955 με τα πρώτα δημοκρατικά ανοίγματα της τότε κυβέρνησης, η οικογένεια
βγαίνει από την κρυψώνα της και η Νίκη αρχίζει να ζει πρώτη φορά στη ζωή της ως
ελεύθερος άνθρωπος. Θα πιάσει δουλειά, θα έρθουν τα προβλήματα της
καθημερινότητας, ο πρώτος μεγάλος και πανίσχυρος έρωτας, οι προστριβές με την
οικογένεια.
Η
ροή της ιστορίας που αφηγείται με απλό και κατανοητό αλλά και πολύ ζωντανό
τρόπο ο Χωμενίδης σε αφοπλίζει, και το
βιβλίο κυλάει σαν νερό παρά τα βαριά ιστορικά γεγονότα που διαδραματίζονται
στις σελίδες του. Οι έντονες εικόνες κάποιων σκηνών μένουν χαραγμένες στη
μνήμη. Ο πρόσφυγας παππούς να σέρνει το καρότσι του στη Συγγρού και να μαζεύει
γόπες και προφυλακτικά, οι πρώτες αναμνήσεις από τη ζωή στα νησιά, οι σκηνές
της Κατοχής, η φυγή των δωσιλόγων για την Αυστρία και η συνάθροισή τους στο
καμπαρέ "Μαύρος Γάτος", οι
ημέρες και οι νύχτες στο διαμέρισμα/φυλακή και μετά το ξεπέταγμα, η έφηβη που
γίνεται γυναίκα, το χαστούκι του πατέρα, το γεύμα με την οικογένεια και τον
αγαπημένο που δεν γίνεται αποδεκτός.
Προσεκτική
καταγραφή των ιστορικών γεγονότων χωρίς ακρότητες και με σεβασμό στα πρόσωπα,
εξαιρετική διαχείριση του ογκώδους υλικού χαρακτηρίζουν το βιβλίο. Ο Χωμενίδης
διατρέχει την κοινωνικοπολιτική ιστορία της χώρας και στο μυθιστόρημα του
(γιατί ας μη ξεχνάμε ότι πάνω απ'όλα είναι μυθοπλασία, δεν είναι ιστορική
καταγραφή), οι χαρακτήρες του διακρίνονται από την αντιφατικότητα και τις
πολυσχιδείς πλευρές που υπάρχουν στον καθένα μας. Τα ονόματα των ηρώων είναι
αλλαγμένα και ορισμένα περιστατικά δεν περιγράφονται όπως ακριβώς έγιναν αλλά
υπάρχει μυθοπλαστική παρέμβαση, ο συγγραφέας όπως αναφέρει στην εισαγωγή του,
προσπάθησε να μείνει πιστός στο "πνεύμα της ιστορίας" και το
κατάφερε.
Η
"ΝΙΚΗ" είναι ένα
μυθιστόρημα χορταστικό, όπου εναλλάσσονται οι σκηνές δράματος με σκηνές γεμάτες
χιούμορ, οι χαρακτήρες είναι τρομερά ενδιαφέροντες (ακόμα και οι πιο
δευτερεύοντες) ενώ δεν ενοχλεί το κάποιες φορές γλίστρημα (ηθελημένο σίγουρα)
προς μια πιο γκροτέσκα απεικόνιση κάποιων γεγονότων. Η παράθεση των ιστορικών
γεγονότων δεν είναι στείρα και αδιέξοδη αλλά αποτελεί ένα σχόλιο για τη
γενικότερη ιστορική πορεία της χώρας. Η ηρωίδα, η θαυμάσια Νίκη προβάλλει ως
ένας ολοζώντανος και υπέροχος μυθιστορηματικός χαρακτήρας (πόσο ταιριαστή η
εικόνα του εξωφύλλου με το περιεχόμενο!), που σου μένει αξέχαστος κυριαρχεί στο
βιβλίο και σ'ακολουθεί παντού, όχι μόνο όταν το διαβάζεις αλλά και για αρκετό
καιρό μετά. Νομίζω ότι θα ήταν υπερήφανη για το βιβλίο που της αφιερώνει ο γιός
της.
Υ.Γ. Η δεύτερη φωτογραφία προέρχεται από το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα και πρωτοδημοσιεύθηκε στο site iefimerida.gr, εδώ.
___________________________________________________________
Παρακολουθήστε
την συζήτηση με τον Χρήστο Χωμενίδη για τη ΝΙΚΗ και όχι μόνο στα πλαίσια της
εκπομπής Booktalks@Amagi radio,
του Σαββάτου 5/7. Η κουβέντα μας με τον συγγραφέα, αρχίζει γύρω στο 45' και
κρατάει για 1 ώρα περίπου. Καλή ακρόαση.
0 Comments:
Δημοσίευση σχολίου