Τρίτη, Νοεμβρίου 04, 2014
posted by Librofilo at Τρίτη, Νοεμβρίου 04, 2014 | Permalink
Η κάθοδος του Σάμπαθ
"Ολόκληρη η ζωή του ήταν μια φυγή. Αλλά από τι;"

Εξακόσιες σελίδες γεμάτες σεξ και σκέψεις, με έναν  γηραλέο ήρωα να τριγυρίζει καυλοπυρέσσων και σε βαθμό παροξυσμού για σεξ, δεν μπορείς να πεις ότι είναι και το πιο ελκυστικό θέαμα, ούτε και η καλύτερη προοπτική για ανάγνωση. Έλα όμως που όταν έχεις έναν ιδιοφυή και προικισμένο Δημιουργό όπως ο μέγας Philip Roth, (Newark, Η.Π.Α, 1933), τότε η ανάγνωση γίνεται πρόκληση και απόλαυση μαζί, μάθημα και χαλάρωση, μυσταγωγία και χαρά. Το βιβλίο που αναφέρομαι είναι το αριστουργηματικό (και βραβευμένο το 1995 που πρωτοκυκλοφόρησε, με το National Book Award for fiction, των Η.Π.Α.), "ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΣΑΜΠΑΘ" ("Sabbath's theater"), (Εκδ. Πόλις, μετάφρ. Α.Βαχλιώτης, σελ. 614).


Η ισορροπία που κατορθώνει ο Ροθ στο μυθιστόρημα αυτό είναι ορατή ακόμα κι από τον πλέον ανυποψίαστο αναγνώστη. Κινούμενος συνεχώς μεταξύ σλάπστικ κωμωδίας και θρήνου, γκροτέσκου και ρεαλιστικού, οδύνης και σαρκασμού, σπαραγμού και πορνογραφίας, μαγεύει με τον ρυθμό και το ύφος του, αλλάζοντας συνεχώς τόνο και στυλ.

Η πλοκή του μυθιστορήματος είναι σχετικά υποτυπώδης. Ο (λησμονημένος πλέον από το κοινό) 67άχρονος πλέον, μαριονετίστας Μίκι Σάμπαθ, «ένας κοντός και βαρύς άντρας με άσπρα γένια, εντυπωσιακά πράσινα μάτια και ταλαιπωρημένα από την αρθρίτιδα δάχτυλα», ζει για αρκετά χρόνια, αποτραβηγμένος από την φρενίτιδα της Νέας Υόρκης, στην μικρή πόλη Μανταμάσκα Φολς, της Νέας Αγγλίας. Έχει μόλις πεθάνει από καρκίνο, η 52άχρονη Ντρένκα Μπάλιτς, η Κροάτισα ερωμένη του, ιδιοκτήτρια με τον σύζυγό της, του τοπικού πανδοχείου και με την οποία είχε μια θυελλώδη και έντονη σεξουαλική σχέση.
Ο Σάμπαθ δίδασκε στο τοπικό κολλέγιο, αλλά κατόπιν καταγγελίας από μια νεαρή φοιτήτρια για σεξουαλική παρενόχληση, εκδιώχθηκε κακήν κακώς και είναι πλέον δακτυλοδεικτούμενος από την τοπική κοινότητα αλλά και τελείως άφραγκος, συντηρούμενος από τον μισθό της συζύγου του Ροσάνα, η οποία είναι αλκοολική και νοσηλεύεται σε μια κλινική για αποτοξίνωση. Η προηγούμενη του σύζυγος, η Νίκι (που ήταν ηθοποιός) εξαφανίστηκε μυστηριωδώς, χωρίς ποτέ να έχει βρεθεί κάτι γι'αυτήν στα χρόνια που πέρασαν.
 Ο Σάμπαθ δεν είναι απλά στενοχωρημένος, είναι συντετριμμένος από τον γρήγορο (έτσι όπως εξελίχθηκε η ασθένεια) θάνατο της Ντρένκα, με την οποία ζούσε αξέχαστες στιγμές έντονου σεξ παντού, σε κρεβάτια, βράχους, αυτοκίνητα, εξοχές, σε παρτούζες και όργια, ότι γενικώς μπορεί να φανταστεί κανείς.

Ο Σάμπαθ είχε μεγαλώσει στις ακτές του Νιού Τζέρσεϋ και ο μεγαλύτερος αδερφός του, ο Μόρτι, σκοτώθηκε το 1944, στα 20 του χρόνια από τους Ιάπωνες στον Β Παγκόσμιο πόλεμο, αφήνοντας την μάνα του (και μητέρα του Σάμπαθ) σε κατάσταση σοκ από το οποίο δεν συνήλθε ποτέ. Ο Σάμπαθ χρόνια τώρα βασανίζεται από την εικόνα της μάνας του, να του μιλάει, να τον εποπτεύει, να τον ακολουθεί συνεχώς. Προτού συνέλθει από τον χαμό της Ντρένκα, μαθαίνει ότι ένας καλός του φίλος από το παρελθόν, και άνθρωπος που τον είχε βοηθήσει στην επαγγελματική του καριέρα, απεβίωσε. Ο Σάμπαθ αποφασίζει να εγκαταλείψει το σπίτι του, την μικρή (αφιλόξενη πλέον γι'αυτόν) πόλη και να παραστεί στην κηδεία του φίλου του, θέτοντας μετά κι'αυτός, ένα τέλος στην ζωή του.

"Τι βλακείες πρέπει να κάνεις για να φτάσεις εκεί που πρέπει να πας, πόσο μεγάλα λάθη! Αν σε προειδοποιούσαν από πριν για όλα τα λάθη, θα έλεγες όχι, είναι αδύνατον να κάνω τέτοια πράγματα, βρείτε άλλον, είμαι πολύ έξυπνος για να κάνω τέτοια λάθη. Και θα σου απαντούσαν, σου έχουμε εμπιστοσύνη, μην ανησυχείς, κι εσύ θα έλεγες, όχι, με καμία δύναμη, έχετε ανάγκη έναν πολύ μεγαλύτερο μαλάκα από μένα, αλλά θα επαναλάμβαναν ότι πιστεύουν πως εσύ είσαι ο σωστός άνθρωπος, ότι θα εξελιχθείς σε κολοσσιαίο μαλάκα πολύ πιο ευσυνείδητα απ'όσο μπορείς να φανταστείς, ότι θα κάνεις λάθη σε τέτοια κλίμακα που ούτε την ονειρεύεσαι τώρα - διότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος να φτάσεις στο τέλος."

Το ελεγειακό έπος του Ροθ εκτυλίσσεται το 1994 (εκδόθηκε το 1995), και παρακολουθούμε την ιστορία του ήρωα, μέσα από συνεχείς αναδρομές στον χρόνο. Το "Άσεμνο θέατρο του Σάμπαθ" με το οποίο έγινε γνωστός ο ανατρεπτικός μαριονετίστας, η γνωριμία του με τη Νίκι και την Ροσάνα, ο θυελλώδης δεσμός με την σεξουαλική Ντρένκα, οι υπόλοιπες γυναίκες που πέρασαν από τη ζωή του και το κρεβάτι του. Οι τολμηρές σκηνές σεξ, διαδέχονται τις σκέψεις του Σάμπαθ και η αφήγηση που εναλάσσεται από τριτοπρόσωπη σε πρωτοπρόσωπη, από καρτουνίστικη σε σπαρακτική και φιλοσοφική με έναν ιλιγγιώδη ρυθμό που δεν σ'αφήνει να πάρεις (κυριολεκτικά) ανάσα συντελούν στην απόλαυση αυτού του αριστουργηματικού κειμένου.

"Το σχέδιο της φυγής. Και ποιός δεν έχει κάποιο σχέδιο φυγής; Διαμορφώνεται εξίσου βασανιστικά με τις διαθήκες των ανθρώπων με μεγάλες περιουσίες, ξαναγράφεται και αναθεωρείται κάθε έξι μήνες. Θα πάω να μείνω με τον τάδε· όχι, θα πάω να ζήσω με τον δείνα· σε τούτο το ξενοδοχείο, σ'έκείνη την πανσιόν, μ'ετούτη τη γυναίκα, μ'εκείνη τη γυναίκα, με δύο διαφορετικές γυναίκες, χωρίς γυναίκα, ποτέ πια με γυναίκα! Θ'ανοίξω κρυφό λογαριασμό, θα βάλω ενέχυρο το δαχτυλίδι, θα πουλήσω τις μετοχές...Κι ύστερα, γίνονται εξήντα χρονών, εξήντα πέντε, εβδομήντα και τι σημασία έχουν πια όλα αυτά; Α, βέβαια, ασφαλώς θα φύγουν, αλλά αυτή τη φορά θα φύγουν πραγματικά. Για μερικούς ανθρώπους, αυτό είναι ότι καλύτερο μπορεί να ειπωθεί για τον θάνατο: επιτέλους, γλυτώνω από τον γάμο μου. Και χωρίς να χρειαστεί να καταφύγω σε ξενοδοχείο. Χωρίς να χρειαστεί να ζήσω εκείνες τις άθλιες Κυριακές ολομόναχος στο ξενοδοχείο. Οι Κυριακές είναι που κρατούν μαζί τα ζευγάρια. Λες και θα μπορούσαν να είναι χειρότερες οι μοναχικές Κυριακές."

Το βιβλίο θυμίζει αρκετά "Το σύνδρομο Πόρτνοϊ", αλλά έχει πολλά στοιχεία κι από άλλες δημιουργίες του μεγάλου μυθιστοριογράφου. Είναι έντονος ο "μισανθρωπισμός" και το μαύρο χιούμορ που χαρακτηρίζουν το έργο του, όπως και αυτό που κατηγορείται ή λατρεύεται (ανάλογα από ποιά πλευρά το βλέπει κανείς), ο "μισογυνισμός" ή η λατρεία προς το άλλο φύλο (εξάλλου και τα δύο είναι όψεις του ίδιου νομίσματος). Στον ηδονιστικό και πύρκαυλο χαρακτήρα του ήρωα  μπορείς να δείς τον Ζούκερμαν - τον ήρωα πολλών μυθιστορημάτων του - ή ίσως και τον ίδιο τον Ροθ, ή , ακόμα και τον Τζο Γκίντεον, την περσόνα που ενσάρκωσε τόσο υπέροχα ο Ρόι Σάιντερ στην μαγική ταινία "All that Jazz" του 79 και η οποία (προσωπικά πιστεύω ότι) έχει πολλές συγγένειες με το "Θέατρο του Σάμπαθ".  Εν κατακλείδι, ένα μεγάλο, αξέχαστο βιβλίο που πρωτοκυκλοφόρησε στη χώρα μας από τις εκδόσεις Χατζηνικολή το 1998, και την μετάφραση αυτή, του Α.Βαχλιώτη, αλλά αναθεωρημένη από την Κατερίνα Σχινά χρησιμοποίησαν οι εκδόσεις Πόλις στην όμορφη αυτή έκδοση.




 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home