Τετάρτη, Οκτωβρίου 15, 2014
posted by Librofilo at Τετάρτη, Οκτωβρίου 15, 2014 | Permalink
Τι είναι η ζωή;
«Ζωή: Αστερισμός ζωτικών φαινομένων – οργάνωση, ευερεθιστότητα, κίνηση, ανάπτυξη, αναπαραγωγή, προσαρμογή.»

Από τα πιο εντυπωσιακά βιβλία πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, που κυκλοφόρησαν στην παγκόσμια λογοτεχνική σκηνή την περασμένη χρονιά είναι το εξαιρετικό μυθιστόρημα του νεότατου Αμερικανού,  Anthony Marra (Washington D.C., 1985), «ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΣ ΖΩΤΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ» («A constellation of vital phenomena»), (Εκδ.Ίκαρος, μετάφρ. Αχ.Κυριακίδη, σελ.486), με το οποίο απέσπασε την σημαντική διάκριση «Whiting Writers’ award», η οποία απονέμεται σε δέκα πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς κάθε χρόνο.

Το μυθιστόρημα του Μάρα, είναι μια χορταστική και συναρπαστική τοιχογραφία, στα πλαίσια των επικών βιβλίων του περασμένου αιώνα, η οποία εκτυλίσσεται μέσα σε πέντε ημέρες γεμάτες περιστατικά, δραματικές καταστάσεις, αγωνία και ζοφερή ατμόσφαιρα. Ο τόπος είναι η κατεχόμενη από τα Ρωσικά στρατεύματα,  Τσετσενία και ο χρόνος είναι το 2004, αλλά τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στο μυθιστόρημα εκτυλίσσονται μέσα σε ένα διάστημα 10 ετών, σε μια αφήγηση που δεν ακολουθεί γραμμική μορφή, καθώς το παρελθόν παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στις ζωές των ηρώων.

Σε ένα μικρό χωριό της Τσετσενίας, το Ελντάρ, ο Άχμεντ διασώζει ένα κοριτσάκι, την 8άχρονη Χαβάα, η οποία είχε κρυφτεί καθώς οι Ρώσοι στρατιώτες παίρνανε τον πατέρα της, τον Ντόκα καίγοντας την αγροτική κατοικία αφού απέτυχαν να βρούν τη μικρή και να ολοκληρώσουν το έργο τους. Ο Άχμεντ αποτυχημένος γιατρός του χωριού που ασχολείται περισσότερο με τη ζωγραφική τεράστιων πορτρέτων, πηγαίνει με την μικρή στο νοσοκομείο της πόλης Βολτσάνσκ, όπου ξέρει ότι εργάζεται μια ικανή Ρωσίδα γιατρός, η Σόνια. Το νοσοκομείο είναι το ψηλότερο πλέον κτίριο της πόλης που μένει όρθιο μετά τους βομβαρδισμούς και τις μάχες, αν και ελαφρώς κατεστραμμένο, ενώ η Σόνια με μία νοσοκόμα και έναν μονόχειρα φύλακα είναι τα μοναδικά άτομα που εργάζονται σ’αυτό νυχθημερόν και χωρίς υλικά. Ο Άχμεντ θέτει τον εαυτό του στη διάθεση της γιατρού με αντάλλαγμα την φιλοξενία (και το κρύψιμο) της Χαβάα. Η Σόνια επιφυλακτική και δύστροπη, βλέπει ότι Άχμεντ δεν έχει ιδέα από Ιατρική αλλά χρειάζεται ένα ζευγάρι δυνατά χέρια να την βοηθάνε, ενώ συγκινείται κι από το κοριτσάκι που της θυμίζει την χαμένη αδερφή της, της Νατάσας η οποία έχει εξαφανιστεί και ψάχνει να τη βρεί.

Αυτοί είναι οι βασικοί ήρωες της ιστορίας που περιγράφει τόσο ωραία ο Μάρα. Γύρω τους κινούνται, ο άλλοτε κολλητός φίλος του Άχμεντ και του απαχθέντος Ντόκα, ο Ραμζάν (οι τρείς τους ήταν αχώριστοι), ο οποίος είναι πλέον καταδότης των Ρώσων, μετά από βασανιστήρια στα οποία δεν άντεξε, είναι ο πατέρας του, ο Χασάν, ήρωας του Β Παγκόσμιου πολέμου με τον Σοβιετικό στρατό, συλληφθείς αργότερα λόγω της Τσετσένικης καταγωγής του και πλέον ντροπιασμένος λόγω του προδότη γιού του, που είναι ο φόβος κι ο τρόμος του χωριού. Ο Χασάν έχει γράψει την ιστορία του Τσετσένικου λαού από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας – έργο που δεν μπόρεσε να εκδοθεί ολόκληρο προσκρούοντας στην Σταλινική λογοκρισία, το μόνο που κατάφερε να τυπώσει ήταν μια ιστορία των αρχαίων χρόνων.Υπάρχουν οι (διόλου αμελητέοι μυθιστορηματικά) χαρακτήρες της  Νατάσας, της αδερφής της γιατρίνας Σόνιας, η οποία έχει εξαφανισθεί για δεύτερη φορά από προσώπου γης, προσπαθώντας να ξεφύγει από τον καταστροφικό πόλεμο μετά την πρώτη τραυματική εμπειρία της που κατέληξε σε εκπόρνευση κάπου στην Ιταλία και ο μοιραίος Ντόκα, ο πατέρας της μικρής Χαβάα που πληρώνει την φιλοξενία που παρέχει σε πρόσφυγες από τις γύρω πόλεις, οι οποίοι προσπαθούν να διαφύγουν, ενώ στην εξέλιξη της ιστορίας συναντούμε χαρακτηριστικούς τύπους κάθε είδους που κάποιο μεγάλο ή μικρό ρόλο διαδραματίζουν στην αφήγηση.

Οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος είναι άνθρωποι αντιφατικοί και ευαίσθητοι παρά την επιφανειακή σκληρότητά τους. Προσπαθούν να επιβιώσουν με κάθε νόμιμο ή παράνομο τρόπο (εξάλλου τα όρια αυτά σε τέτοιες καταστάσεις είναι συγκεχυμένα) μέσα σε ένα κολαστήριο ψυχών. Μαφιόζοι, νταβατζήδες, στρατιώτες, δυνάμεις κατοχής, ερείπια, ολόκληρες συνοικίες κατεστραμμένες, κτίρια που έχει μείνει μόνο ο ένας τοίχος, τρόφιμα και φάρμακα σε έλλειψη που πουλιούνται στη μαύρη αγορά αποτελούν την ατμόσφαιρα στην οποία κινούνται η Σόνια και ο Άχμεντ με το παρελθόν και τις στιγμές του αγωνίας και χαράς να επανέρχεται σ’αυτές τις πέντε ημέρες (που μοιάζουν πέντε χρόνια στην ένταση και την αγωνία τους). Το κάθε κεφάλαιο εκτυλίσσεται σε διαφορετική χρονιά, πηγαίνοντας μπρος-πίσω από το 94 έως το 2004, προσθέτοντας μυστήριο και περιπέτεια στην ιστορία.

Ο Μάρα προτάσσει τον άνθρωπο πάνω από την ιστορία. Δεν ενδιαφέρεται ούτε στέκεται ιδιαίτερα πάνω στις εθνολογικές διαφορές, ούτε παίρνει θέση. Μέσα από την ιστορία αυτών των απλών (καθημερινών αν θέλεις) ανθρώπων, παρακολουθούμε ένα κομμάτι της παγκόσμιας ιστορίας που οι περισσότεροι είτε αγνοούσαμε, είτε ξέραμε ελάχιστα γι’αυτό. Τράφικινγκ και πορνεία, έγκλημα και βία, στρατόπεδα βασανιστηρίων και καταυλισμοί προσφύγων, μαύρη αγορά και εκμετάλλευση ανθρώπων περνάνε μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σε μια απολαυστική και καλοκουρδισμένη αφήγηση.

"Διάβαζε στην αδύναμη φλόγα ενός κεριού. Οι λαϊκές παραδόσεις έλεγαν ότι ο Θεός σκόρπισε εθνότητες πάνω στη Γη με μια αλατιέρα· η αλατιέρα γλίστρησε απ'τα χέρια του όταν έφτασε στον Καύκασο, και λίγοι κόκκοι απ'όλους τους λαούς έπεσαν στις κοιλάδες του. Άλλες θεωρίες προέλευση: οι Τσετσένοι κατάγονταν από σκυθικές ορδές, από τις κόρες του Τζένγκις Χαν, από μια σωφρονιστική αποικία που είχε ιδρύσει ο Μέγας Αλέξανδρος, από μια χαμένη ρωμαϊκή λεγεώνα. Αφού τελείωσε το πρώτο κεφάλαιο, γύρισε στο κάλυμμα. Σύμφωνα με το τριών αράδων βιογραφικό, ο Χασάν Γκεσίλοφ δίδασκε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Βολκάνσκ και ζούσε στο Ελντάρ. Αυτό το βιβλίο ήταν το πρώτο μιας πολύτομης ιστορίας της Τσετσενίας. Στη φωτογραφία του, ο συγγραφέας είχε καθαρά καστανά μάτια, ένα παχύ μουστάκι επαργυρωμένο με γκριζες τρίχες κι ένα χαμόγελο που υποδήλωνε ότι ο νους του μάλλον έτρεχε σε κουραμπιέδες ή τις τρυφερές καμπύλες μιας γυναίκας, παρά σε αρχαίες ορδές. Μέχρι να καεί το κερί, είχε διαβάσει όλες τις αρχαίες επιδρομές: των Σκυθών (850π.Χ), των Ελλήνων (δύο αιώνες μετά), των Ρωμαίων (πρώτος αιώνας π.Χ.), των Γότθων της Βαλτικής (240 μ.Χ.), των Ασιατών Ούννων (370 μ.Χ.), των Αβάρων, των Χαζάρων, των Τσερκέζων, των Μογγόλων και τελικά, τελειωτικά, των Ρώσων."

Μαθαίνουμε συν τοις άλλοις, χρήσιμα στοιχεία για τους 2 πολέμους της Τσετσενίας (με τον δεύτερο, εποχή που εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα, πολύ πιο βίαιο από τον πρώτο). Η ζωή δεν είχε καμία αξία, οι απαγωγές ήταν σε καθημερινή διάταξη, όπως και οι βιασμοί και οι κλοπές. Η Κόλαση του Δάντη σε μια δύσοσμη και ζοφερή καθημερινότητα. Ο Μάρα αναφέρει συχνά τον "Χατζή Μουράτ" του Τολστόι, βιβλίο του 19ου αιώνα που περιγράφει την κατάκτηση του Βόρειου Καύκασου από τους Ρώσους και την παράδοση του Νταγκεστάν σ'αυτούς - κάτι που οδήγησε εν πολλοίς την υιοθέτηση του Τζιχάντ από τους Ισλαμικούς πληθυσμούς της περιοχής. Εκεί τοποθετείται από τον συγγραφέα και η απαρχή της διαμάχης με τους (αιώνιους κατακτητές) Ρώσους, οπότε η χειρονομία του Άχμεντ να δώσει στην (Ρωσικής καταγωγής) Σόνια ένα αντίτυπο του βιβλίου έχει διττή σημασία.

Το μυθιστόρημα έχει κοινά στοιχεία με το "Όλα έρχονται στο φως" του Φόερ, που ήταν το ντεμπούτο αυτού του ικανότατου νέου συγγραφέα. Περίεργο είναι πως δύο ελπιδοφόροι νεαροί μυθιστοριογράφοι ασχολούνται  (και εξαιρετικά μάλιστα!), με τις πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες. Να είναι το "εξωτικόν" του πράγματος; Να παίζουν κάποιο ρόλο οι σχολές δημιουργικής γραφής; Δεν γνωρίζω, πάντως προκαλεί εντύπωση. Στην γραφή του Μάρα διαβλέπει κανείς επιρροές από Λατινοαμερικάνους συγγραφείς (η αρχή του μυθιστορήματος είναι ενδεικτική: "Τη νύχτα που οι στρατιώτες έκαψαν το σπίτι της και της πήραν τον πατέρα, η Χαβάα ονειρεύτηκε θαλάσσιες ανεμώνες."), αλλά και σύγχρονους Αμερικανούς συγγραφείς, κυρίως τον Eugenides, αλλά εκτός από αυτά τα εξειδευμένα κατά κάποιο τρόπο στοιχεία, ο αναγνώστης μαγεύεται κυριολεκτικά και απολαμβάνει αυτό το επικό και ιδιαίτερα συναισθηματικό βιβλίο που μιλάει για την ανθρωπιά, την απώλεια, την ευθύνη και το οποίο δονείται (κυριολεκτικά) από ζωντάνια και δυναμισμό.




 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home