Δευτέρα, Νοεμβρίου 10, 2014
posted by Librofilo at Δευτέρα, Νοεμβρίου 10, 2014 | Permalink
Συγγγενής
Πως ορίζεται η έννοια της οικογένειας; Ποιος είναι ο ρόλος του γονιού; Ποιοι θεωρούνται γονείς, αυτοί που μεγαλώνουν ένα παιδί ή αυτοί που το φέρνουν στον κόσμο; Οι δεσμοί αίματος παίζουν ρόλο ή όχι και πόσο σημαντικοί είναι; Υπάρχει όριο στην Τεχνητή Γονιμοποίηση; Αυτά είναι ορισμένα από τα θέματα με τα οποία ασχολείται το εξαιρετικό μυθιστόρημα «ΣΥΓΓΕΝΗΣ» της συγγραφέως και μεταφράστριας, Καρολίνας Μέρμηγκα (Αθήνα,1957), (Εκδ.Μελάνι, σελ.214), ένα βιβλίο που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα πλαίσια που κινείται η ελληνική πεζογραφία για να αγγίξει θέματα Φιλοσοφίας και Ηθικής.

Υπάρχουν δύο ιστορίες στο πυκνογραμμένο μυθιστόρημα της Μέρμηγκα, οι οποίες λειτουργούν ανεξάρτητα η μία από την άλλη. Στη πρώτη (και κεντρική ιστορία του βιβλίου), ο Μιχάλης, ένας μεσήλικας μεγαλοαστός δικηγόρος που είναι παντρεμένος με την δραστήρια και αεικίνητη Αλεξάνδρα, δέχεται την επίσκεψη μιας νεαρής κοπέλας στο γραφείο του, η οποία του ανακοινώνει ότι είναι ο πατέρας της. Ο έκπληκτος και σοκαρισμένος Μιχάλης διαπιστώνει ότι η κοπέλα είναι κόρη μιας παλιάς του σχέσης από τα χρόνια του Πανεπιστημίου, η οποία λίγο προτού χωρίσουν, είχε μείνει έγκυος από εκείνον τότε, αλλά του είχε πει ότι έκανε έκτρωση. Όλα ταιριάζουν, χρονολογίες, ονόματα, καταστάσεις, ενώ ο αιφνιδιασμένος (και γοητευμένος από την προσέγγιση της καπάτσας νεαράς) Μιχάλης διαπιστώνει (μόνο αυτός;) και αρκετές εμφανισιακές ομοιότητες.
Όταν ανακοινώνει όμως «τα νέα» στην Αλεξάνδρα, η αντίδρασή της δεν ήταν καθόλου όπως την περίμενε. Η πάντα φιλόξενη σε κάθε πικραμένο, άστεγο και κατατρεγμένο σύζυγός του, υιοθετεί μια επιθετική στάση απέναντι στην ιδιότυπη «εισβολέα» της οικογενειακής της γαλήνης και απαιτεί να γίνει τεστ πατρότητας, ενώ σοκάρεται και από την «λαϊκή» εμφάνιση της κοπέλας.

Από την άλλη, η Αλεξάνδρα έχει και με κάτι άλλο, εξίσου σημαντικό να ασχοληθεί. Η παλιά της φίλη, Μαριέτα, θέλει να φέρει στον κόσμο, το κατεψυγμένο έμβρυο της νεκρής από λευχαιμία κόρης της, το οποίο βρίσκεται σε κάποιο εργαστήριο στην Αγγλία, για τέσσερα ήδη χρόνια, αφού λίγο προτού αρχίσει χημειοθεραπεία η κόρη της είχαν αποφασίσει με τον άνδρα της να γονιμοποιήσουν ωάρια της με σπερματοζωάρια του, να τα καταψύξουν και να αποκτήσουν παιδί μετά την αποθεραπεία της. Εκείνη δεν πρόλαβε, αλλά η Μαριέτα θέλει (παρά την ισχυρή αντίδραση του γαμπρού της) να προχωρήσει με τη βοήθεια μιας παρένθετης μητέρας στην όλη διαδικασία.

«Το βρίσκω τρομερά ενδιαφέρον. Συναρπαστικό. Το πιο τρομακτικό θρίλερ που παίζεται κάτω από τα μάτια μας. Όλοι οι βασικοί κώδικες έχουν ανατραπεί. Τώρα η ζωή παραγγέλλεται και κατασκευάζεται στα εργαστήρια, συσκευάζεται και αποθηκεύεται για μελλοντική χρήση. Και διανέμεται με καινούργιους όρους. Και καταρχάς, τι είναι η ζωή; Πότε ξεκινά; Τη στιγμή της γονιμοποίησης ή αργότερα στην κύηση; Και που ακριβώς; In vitro, ή, στις παγέτες με το κρύο άζωτο, ή στη μήτρα; Σε κάθε μήτρα; Κι επομένως, πότε αυτό που «διακόπτουμε» είναι ζωντανό, δηλαδή το σκοτώνουμε; Κι όλα αυτά πιάνουν το νόμο στον ύπνο, απροετοίμαστο, η νομοθεσία τρέχει με τη γλώσσα έξω για να προλάβει κάτι που ήδη γίνεται.»
…
«Ποιος μπορεί ν’απαντήσει ποιο είναι το πιο σημαντικό, ποιανού η ζωή μετράει πιο πολύ; Και ποιος κάθεται να τα σκεφτεί πραγματικά, ενώ παντού σ’ολο τον κόσμο άνθρωποι κοιτάνε τα μενού και παραγγέλνουν ζωή α λα καρτ; Όλο αυτό έχει τις δικές του δυναμικές, που λειτουργούν τυφλά και μόλις δουν την ευκαιρία ορμάνε. Αφ’ης στιγμής η επιστήμη μας δίνει τις δυνατότητες, καμία δύναμη στον κόσμο δεν θα μας σταματήσει. Ζωή όπως τη θέλει ο καθένας.»

Η Αλεξάνδρα είναι ο κοινός άξονας των δύο ιστοριών που κινούνται παράλληλα στο βιβλίο. Μια γυναίκα σκληρή και άκαμπτη στη συμπεριφορά της απέναντι στη νεαρή «κόρη» του Μιχάλη, σκληρή απέναντι και στον ίδιο, ενώ παρουσιάζεται σε όλους (ακόμα και στον εαυτό της) ως άνθρωπος που νοιάζεται τον διπλανό του, ασχολείται με τα κοινωνικά προβλήματα, βοηθάει…
Ο Μιχάλης άχρωμος και «χλιαρός», μπερδεμένος και «έξω απ’ τα νερά του» στην όλη ιστορία, (είναι τόσο γοητευμένος από την προσοχή της νεαρής κοπέλας που θα πίστευε οτιδήποτε) πρέπει να πάρει αποφάσεις – κάτι εξαιρετικά δύσκολο γι’αυτόν.
Η «αγία ελληνική οικογένεια» τίθεται στο μικροσκόπιο της Μέρμηγκα, με τις συμβάσεις που διέπουν μια μακροχρόνια σχέση, με το «δέσιμο» που έρχεται χωρίς να το καταλάβεις…
«Καμιά φορά η συνήθεια μας κάνει να αγαπάμε. Ναι, έτσι είναι: συνηθίζεις να ζεις με έναν άνθρωπο δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια και λες, τον αγαπώ. Είναι ο άνθρωπός μου, τον αγαπώ. Σύμφωνοι, τον αγαπάς. Αν πάθει κάτι θα στενοχωρηθείς κι αν φύγει θα σου λείψει (αν και ίσως όχι όσο νομίζεις), αλλά ο αέρας που αναπνέει μοιάζει καμιά φορά να αφαιρεί δικές σου αναπνοές. Ναι, τον αγαπάς, αλλά γιατί πιο πολύ αγαπάς τις συνήθειές σου, κι έτσι συνήθισες να λες και να πιστεύεις. Με το χρόνο.»

Γύρω από το ζευγάρι των ηρώων περιστρέφονται εξίσου ενδιαφέροντες χαρακτήρες που σκιαγραφούνται εξαιρετικά. Η υστερική και απελπισμένη Μαριέτα που θέλει να ξαναζωντανέψει τη χαμένη της κόρη μέσα από μια διαδικασία που σηκώνει πολλή συζήτηση. Η «κόρη» του Μιχάλη που εμφανίζεται να ανατρέψει τη καθημερινότητα του ζεύγους ή ακόμα και ολόκληρη τη ζωή τους. Ο πατέρας της Αλεξάνδρας (που κι εκείνη κουβαλάει ένα οικογενειακό μυστικό, το οποίο αγνοεί). Η παρέα του Μιχάλη με τις συζύγους τους. Άνθρωποι όλοι της αστικής – μεγαλοαστικής τάξης που είναι ανοχύρωτοι στη πίεση και τη σκληρότητα της «πραγματικής ζωής».

Το μυθιστόρημα θίγει τόσα θέματα, που όρεξη να έχεις, να ασχοληθείς. Εκτός από αυτά που προαναφέρω στην αρχή του κειμένου (θέματα βιοηθικής, τεχνητή γονιμοποίηση, οικογενειακοί και μη δεσμοί αίματος, κατάψυξη εμβρύων), από τις δύο ιστορίες της Μέρμηγκα περνάνε άλλοτε εντονότερα και άλλοτε στο υπόβαθρο προβληματισμοί για τις σχέσεις οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές, η μέση ηλικία και τα προβλήματά της, ο γαμήλιος βίος, η κοινωνική δράση και πόσο είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας ή θέμα μόδας, το φαίνεσθαι και το είναι των ανθρώπων που ξέρουμε ή νομίζουμε ότι ξέρουμε.

"Υπάρχει μια συγγένεια ακόμη: αυτή που έχουμε με τον εαυτό μας. Και που χτίζουμε χρόνο με το χρόνο, καθώς μεγαλώνουμε. Όταν είσαι πολύ νέος δεν τη γνωρίζεις αυτή τη σχέση, κοιτιέσαι στον καθρέφτη κι αναρωτιέσαι ποιός είναι αυτός εκεί μέσα, αλλά μετά, με την ηλικία, φτάνει μια στιγμή που μπορείς να πείς, έτσι είμαι εγώ. Έτσι είμαι εγώ. Είμαι πεισματάρα, είμαι ονειροπαρμένη, αλλά είμαι και συμπονετική, είμαι και ανοιχτή στις ανάγκες των άλλων. Αυτή είμαι. Αλλά μετά, μπορεί να έρθει κάποιος και να σου το πάρει πίσω. Να σου πεί ότι όχι, δεν είσαι ούτε καλή ούτε συμπονετική, μια υποκρίτρια είσαι. Να σου αφαιρέσει αυτό που πιο πολύ απ'όλα χρειάζεσαι: να ξέρεις ποιά είσαι."

Η πρώτη μυθιστορηματική απόπειρα της Μέρμηγκα είναι ένα θαυμάσιο μυθιστόρημα από τα καλύτερα της ελληνικής πεζογραφίας που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια, συναρπαστικό στην εξέλιξή του, πυκνογραμμένο και με εντυπωσιακή οικονομία λόγου, με πολλή και ευδιάκριτη έρευνα που φαίνεται (στο τέλος δε, υπάρχει 15ασέλιδο παράρτημα για τα κατεψυγμένα έμβρυα, την τεχνητή γονιμοποίηση και άλλα), απόδειξη ότι δεν χρειάζεσαι εκατοντάδες σελίδων για να αφηγηθείς μια ωραία (και το κυριότερο ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα) ιστορία.

_____________________________________________________


Ακούστε εδώ τη συζήτηση με την Καρολίνα Μέρμηγκα στα πλαίσια της εκπομπής Booktalks@Amagi radio. H συνομιλία διεξήχθη το Σάββατο 1/11 και αρχίζει μετά την πρώτη ώρα της εκπομπής. Καλή ακρόαση.
 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home