Πέμπτη, Απριλίου 19, 2018
posted by Librofilo at Πέμπτη, Απριλίου 19, 2018 | Permalink
Στη Μαγγελανία

Η σχέση μου με τον Ιούλιο Βερν κρατάει από πολύ παλιά, από την παιδική μου ηλικία στην δεκαετία του '60, που περίμενα με ανυπομονησία τα δώρα των συγγενών στις γιορτές. Τους είχα "υποχρεώσει" να μου φέρνουν ένα βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα από την (περίφημη) κόκκινη σειρά με το χοντρό εξώφυλλο των εκδόσεων ΑΣΤΗΡ/ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ. Χρόνια κράτησε αυτή η ιστορία και κάπως έτσι διαμορφώθηκε όχι μόνο μια σειρά των απάντων (ή σχεδόν, 52 τόμοι ήταν αυτοί) του Ιουλίου Βερν, αλλά και μια πρόωρη αναγνωστική συνείδηση. Τα μυθιστορήματα του Βερν καθόρισαν τις παιδικές και εφηβικές μου προτιμήσεις, με ταξίδεψαν σε τόπους που φάνταζαν εξωτικοί στα μάτια μου, τόνωσαν την φαντασία μου και αποτέλεσαν το εισιτήριο για την "καλή λογοτεχνία". Οι περισσότεροι από τους τόμους αυτούς διατηρούνται στην βιβλιοθήκη μου, πάντα σε περίοπτη θέση, κάποιοι χάθηκαν σε δανεισμούς δεξιά κι αριστερά - διότι "μύησα" πολλούς σε αυτή την περιπέτεια -, τους κοιτάζω με νοσταλγία και αγάπη μακαρίζοντας την καλή μου τύχη.

Μετά από δεκαετίες ξαναβρήκα τον Ιούλιο Βερν (που τόσο αγάπησα και συνεχίζω να θεωρώ έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς που έχω διαβάσει), στο μυθιστόρημα που εκδόθηκε πρόσφατα για πρώτη φορά στη χώρα μας, με τίτλο "ΣΤΗ ΜΑΓΓΕΛΑΝΙΑ" ("En Magellanie") σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων από τις εκδόσεις "Στάσει εκπίπτοντες" σε μετάφραση (και εισαγωγή) Χρ. Γεμελιάρη (σελ.294).



Ο Ιούλιος Βερν (1828 Nantes - 1905 Amiens) έγραψε το βιβλίο αυτό στα τελευταία χρόνια της ζωής του, καταπονημένος από τον διαβήτη (ασθένεια που συνετέλεσε στον θάνατό του λίγα χρόνια αργότερα), ζώντας μια απομακρυσμένη και μοναχική ζωή γεμάτη υπαρξιακά άγχη. Το βιβλίο δεν εκδόθηκε ποτέ όσο ήταν εν ζωή ο σπουδαίος αυτός συγγραφέας. Εκδόθηκε το 1917, επιμελημένο και επεξεργασμένο από τον γιό του, Μισέλ, ο οποίος μάλιστα άλλαξε τον τίτλο σε "Το ναυάγιο του Ιωνάθαν" - κάτι που ουσιαστικά διαστρέφει το νόημα του όλου μυθιστορήματος, αφού μετακινεί το κέντρο βάρους του, από τον ήρωα που δεσπόζει στο βιβλίο σε ένα σημαντικό περιστατικό μεν, που όμως δεν κυριαρχεί στο έργο έτσι ώστε να μειωθεί το πολιτικό και ιδεολογικό βάρος του. Πέρασαν 60 χρόνια για να παραδοθεί στους αναγνώστες του Βερν, το αυθεντικό αρχικό κείμενο το 1977.

Η ιστορία που αφηγείται ο Ιούλιος Βερν, εκτυλίσσεται στη Γη του Πυρός, στο νοτιότερο άκρο της αμερικανικής ηπείρου, στα πολύ μικρά νησιά που βρίσκονται μεταξύ των δύο ωκεανών, του Ατλαντικού και του Ειρηνικού καταλήγοντας στο ακρωτήριο Χορν. Η γη αυτή που πιστευόταν ότι αποτελεί μια νέα ήπειρο με το όνομα "Μαγγελανία", υπήρξε μια ουδέτερη ζώνη που διεκδικείτο την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο από τις δύο χώρες που κατέχουν την περιοχή της Παταγωνίας, την Χιλή και την Αργεντινή.
Ο ήρωας του βιβλίου και κεντρικός χαρακτήρας γύρω από τον οποίον περιστρέφεται όλο το μυθιστόρημα, ένας αναρχικός απογοητευμένος από τα πολιτικά παιχνίδια, από τους συντρόφους του και από τη συνεχή καταδίωξη των Αρχών, ο οποίος βρίσκει στην εν πολλοίς έρημη περιοχή, στην εσχατιά του κόσμου (κυριολεκτικά) το καταφύγιο του, ζώντας αρμονικά με τους ιθαγενείς τους οποίους φροντίζει με τις ιατρικές γνώσεις που διαθέτει (πράγμα που καταδεικνύει ότι στην "κοσμική" του ζωή ήταν μάλλον γιατρός)∙ το όνομα του "Καού-τζερ" που σημαίνει στην γλώσσα τους, "φίλος", "ευεργέτης" - δεν θα μάθουμε ποτέ το πραγματικό του όνομα.

"Την στιγμή εκείνη που ετοιμαζόταν να διαδεχτεί το σούρουπο, ώρα ανέκαθεν διαποτισμένη από κάποια θλίψη, ο Καού-τζερ, όρθιος πάνω στην άκρη του βράχου και ακίνητος σαν άγαλμα, έμοιαζε να μην έχει νιώσει τίποτα απ' αυτή την αίσθηση. Τα μάτια του δεν έπαυαν να διατρέχουν αυτή την απεραντοσύνη ξηράς και θάλασσας. Τα βλέφαρά του μόλις που ανοιγόκλειναν και, συνηθισμένος ίσως στο θέαμα αυτών των γαλήνιων ερημιών, μάλλον κοίταζε μέσα παρά έξω του. Έμοιαζε, πράγματι, να βρίσκεται στο βασίλειό του, το οποίο καμιά δύναμη δεν θα'χε το δικαίωμα να του αποσπάσει...
Παρέμεινε έτσι κάμποσα λεπτά, με τη ξέπνοη αύρα να τον χαϊδεύει και χωρίς να κουνιέται ο παραμικρός μυς από το πρόσωπό του, χωρίς η παραμικρή χειρονομία να σπάει την σκεπτική ακινησία του.
Και τότε, φέρνοντας τα στο στήθος του, ξεσταύρωσε τα χέρια του, έστρεψε τα μάτια του, στην αρχή, προς το έδαφος, στη συνέχεια, προς τον ουρανό κι από τα χείλη του ξέφυγαν οι παρακάτω λέξεις, στις οποίες συνοψιζόταν αναμφίβολα η μυστηριώδης ζωή του:
"Όχι...ούτε Θεός ούτε αφέντης!" "

Ο Καού-τζερ ζει απόμακρος σε μια καλύβα στην άκρη ενός έρημου μικρού νησιού, παρέα με τον πιστό του φίλο, τον Ινδιάνο Κάρρολυ και τον έφηβο γιό του. Οι δύο ιθαγενείς είναι ολοκληρωτικά αφοσιωμένοι στον ξένο άντρα μετά την σωτήρια θεραπεία που εφάρμοσε στον νεαρό. Είναι η εποχή που οι δύο χώρες που ελέγχουν την Παταγωνία, η Χιλή και η Αργεντινή μετά από μακροχρόνιες και δραματικές (που περιλαμβάνουν ως και μονομαχία μεταξύ των διαπραγματευτών) συμφωνούν στην μοιρασιά της Γης του Πυρός. Η Χιλή τελικά θα έχει στην κατοχή της το κομμάτι που ζει ο Καού-τζερ, ο οποίος μόλις το πληροφορείται, διαβλέπει ότι το μέλλον του σύντομα θα βρίσκεται σε μια φυλακή της χώρας. Είναι τόσο απελπισμένος που έχει αποφασίσει να θέσει τέλος στη ζωή του, όταν το αμερικανικό ιστιοφόρο "Ιωνάθαν" που είχε αποπλεύσει από το Σαν Φρανσίσκο με κατεύθυνση μια περιοχή της νότιας Αφρικής, ναυαγεί κοντά στο Κέιπ Χορν. Μέσα στο "Ιωνάθαν" βρίσκονται εννιακόσιοι μετανάστες προς την Πορτογαλική κτήση της Αφρικής, στους οποίους είχε προσφερθεί γη εκεί. Ήταν άνθρωποι διαφόρων εθνικοτήτων και κοινωνικών επιπέδων, που για τον άλφα ή βήτα λόγο επίλεξαν την μετανάστευση. Τώρα βρίσκονται στο έλεος των κυμάτων και της άγριας θάλασσας. Ο Καού-τζερ και ο Κάρρολυ δεν το σκέφτονται στιγμή, τρέχουν προς βοήθεια των ναυαγών και τα καταφέρνουν να διασώσουν τους περισσότερους από αυτούς. Εκατοντάδες ψυχές βρίσκονται σε ένα έρημο νησί, με την βοήθεια από τις αρχές να απέχει εβδομάδες. Ο Καού-τζερ τους οργανώνει και βρίσκει ένα καινούργιο νόημα στην ύπαρξή του αν και ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς.



Ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας του Καού-τζερ είναι εξαιρετικός. Ένας bigger than life ήρωας, όπως οι περισσότεροι στον λογοτεχνικό κόσμο του Βερν. Ένας οραματιστής αναρχικός που είχε διαποτιστεί με τις ιδέες των Προυντόν, Σαιν Σιμόν, Φουριέ αλλά απογοητεύτηκε όταν είδε τις βίαιες μεθόδους που υιοθετούσαν οι ομοϊδεάτες του. Ο Καού-τζερ - το μότο του οποίου "ούτε Θεός, ούτε αφέντης" επαναλαμβάνεται συχνά πυκνά μέσα στο βιβλίο -, θεωρούσε ότι μόνο σε μια πρωτόγονη και ανεπηρέαστη από τον "πολιτισμό" κοινωνία θα μπορούσε να εφαρμόσει την ισότητα και την ανεπιτήδευτη ζωή που ονειρευόταν πάντα. Με το ναυάγιο, τη διάσωση των ανυπεράσπιστων ανθρώπων και την προσπάθεια οργάνωσης μιας κοινωνίας, οι ιδέες του θα δοκιμαστούν στην πράξη. Θα αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να κυβερνηθεί μια κοινωνία χωρίς νόμους, αστυνομία, στρατό. Θα έρθει σε σύγκρουση με τον ίδιο του τον εαυτό πολλές φορές στην προσπάθεια του να φέρει τις ιδέες του σε συμβιβασμό με την πραγματικότητα της ζωής.

Ο Βερν συνδυάζει δημιουργικά την ιστορία, την γεωγραφία και την μυθοπλασία στο βιβλίο του. Μπορεί τα πολλά πραγματολογικά στοιχεία να κουράζουν ή να φαίνονται μακρινά πλέον, αλλά είναι τέτοια η γοητεία και η δύναμη της αφήγησης του μεγάλου συγγραφέα που σε παρασύρει. Ο Γάλλος συγγραφέας ήταν τεράστιος δημιουργός ιστοριών που οι γνωστότερές του είχαν ως βάση ταξίδια της φαντασίας ή κόσμους κατασκευασμένους, στην "Μαγγελανία" το πιο πολιτικό του μυθιστόρημα, αποπειράθηκε κάτι διαφορετικό, αλλά η μαγεία παραμένει η ίδια. Εξαιρετικό μυθιστόρημα σε μια φροντισμένη έκδοση που μας θυμίζει το πόσο μεγάλος συγγραφέας ήταν ο Ιούλιος Βερν.

Βαθμολογία 83 / 100



 



2 Comments:


At 26/4/18 16:26, Blogger spiretos72

Οι Ναυαγοί του Ιωνάθαν έχει ξαναεκδοθεί! http://www.biblionet.gr/book/174868/Verne,_Jules,_1828-1905/%CE%9F%CE%B9_%CE%BD%CE%B1%CF%85%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CE%AF_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%99%CF%89%CE%BD%CE%AC%CE%B8%CE%B1%CE%BD

 

At 27/4/18 16:56, Blogger Librofilo

Σ'ευχαριστώ πολύ, δεν το ήξερα!

 

Δημοσίευση σχολίου

~ back home