Τρίτη, Σεπτεμβρίου 29, 2020
posted by Librofilo at Τρίτη, Σεπτεμβρίου 29, 2020 | Permalink
Σώσα
 Όταν μιλάμε για μεγάλα βιβλία, αναγκαστικά θα προσφύγουμε σε κοινοτοπίες, θα χρησιμοποιήσουμε τετριμμένες εκφράσεις. Πως όμως μπορείς να δώσεις στον ενδιαφερόμενο αναγνώστη, να αντιληφθεί την σπουδαιότητα του βιβλίου που διάβασες; Πως μπορείς να συγκρατήσεις τον ενθουσιασμό σου, ακόμα κι όταν έχει περάσει κάποιο (αναγκαίο) διάστημα από την ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου; Θα μιλήσω για το «ΣΩΣΑ» («Shosha»), αυτό το εξαιρετικό μυθιστόρημα του σπουδαίου και πολύ σημαντικού Αμερικανοεβραίου συγγραφέα Isaac Bashevis Singer (Πολωνία, 1902 ή 1904 – Η.Π.Α. 1991), που πήρε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1978, ο οποίος έγραφε στα Yiddish, την γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι Εσκενάζι Εβραίοι στην Κεντρική Ευρώπη και ήταν η πιο δημοφιλής γλώσσα στις χώρες που κατοικούσαν Εβραίοι πριν το Ολοκαύτωμα. Πλέον ομιλείται από ελάχιστους (δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 2 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο) σε σχέση με το παρελθόν, και θεωρείται ουσιαστικά «νεκρή».

 Η «Σώσα», που επιτέλους μπορούμε να διαβάσουμε στα ελληνικά σε μια έκδοση-κόσμημα από τις εκδ. Κίχλη (μετάφρ. από τα Αγγλικά Μ.Πάγκαλος, επίμετρα του μεταφραστή και του Στ. Ζουμπουλάκη, σελ.468), είναι το ίσως το πιο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Σίνγκερ και αποτελεί, μια ελεγεία για ένα κόσμο που έχει πια χαθεί. Έργο ωριμότητας του συγγραφέα, εκδόθηκε στις Η.Π.Α., τη χρονιά που του απονεμήθηκε το Νόμπελ, στην όγδοη δεκαετία της ζωής του και είναι ένα αινιγματικό, αλληγορικό και ιδιαίτερα πολυεπίπεδο βιβλίο που θέτει συνεχώς ερωτήματα στον αναγνώστη του.
 
«Ποιος λέει ότι τα πάντα στη φύση ή στην ανθρώπινη υπόσταση μπορούν να εξηγηθούν με κίνητρα και με λέξεις; Έχω συνειδητοποιήσει εδώ και καιρό ότι η λογοτεχνία μπορεί μόνο να περιγράφει γεγονότα ή να αφήνει τους χαρακτήρες να επινοούν δικαιολογίες για τις πράξεις τους. Στη μυθοπλασία όλα τα κίνητρα είναι είτε προφανή είτε εσφαλμένα.»
 
Κεντρικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος, είναι ο Άαρον (ή Άρελε) Γκρέιντιγκερ, απόγονος μιας οικογένειας ραββίνων. Ο πατέρας του ήταν ο ραββίνος μιας μικρής κοινότητας σε μια γειτονιά Εβραίων Χασιδιστών της Βαρσοβίας και ως ιδιαίτερα αυστηρός άνθρωπος, είχε επιβάλλει στην οικογένειά του να ζει σύμφωνα με τους θρησκευτικούς νόμους, σε ένα σπίτι με ζοφερή ατμόσφαιρα. Η Σώσα ήταν ένα κορίτσι που ζούσε απέναντι από τους Γκρέιντιγκερ, σε μια φτωχή εργατική οικογένεια που όμως στο σπίτι τους επικρατούσε μια αλέγκρα ατμόσφαιρα εντελώς διαφορετική από αυτή της οικογένειας του ραββίνου. Τα δύο παιδιά που είχαν ένα χρόνο διαφορά, ο Άαρον και η Σώσα, έπαιζαν μαζί, ο Άαρον θεωρείτο παιδί-θαύμα στην περιοχή, η Σώσα ήταν λίγο αργή, αρκετά αφελής, την κορόιδευαν στο σχολείο, ο μόνος που της φερόταν ανθρώπινα και νοιαζόταν γι’αυτήν ήταν ο Άαρον που της μιλούσε για τα όνειρά του και της διάβαζε αυτά που έγραφε και της είχε υποσχεθεί ότι κάποια μέρα θα την παντρευτεί. Σύντομα όμως η οικογένεια της Σώσα μετακόμισε λίγα σπίτια παρακάτω στον δρόμο, γεγονός που ήταν αρκετό να απομακρύνει τα δύο παιδιά καθώς και η αυστηρή οικογένεια του ραββίνου εναντιωνόταν σε αυτή τη φιλία. Ξέσπασε ο Α παγκόσμιος πόλεμος, στη Βαρσοβία πεινούσαν και η οικογένεια του Άαρον έφυγε για την επαρχία. Τα ίχνη της οικογένειας της Σώσα χάθηκαν, έγινε η Ρώσικη επανάσταση, ο πόλεμος τελείωσε, ο κόσμος άλλαζε.
 
Στα μέσα της δεκαετίας του ’30, ο Άαρον ζει στην Βαρσοβία και έχει ξεφύγει από τα στενά πλαίσια του Χασιδισμού. Ζει σαν ένας «αμαρτωλός», προσπαθώντας να γίνει συγγραφέας, βιοποριζόμενος ως μεταφραστής ή από κείμενα που γράφει σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες, ενώ γράφει και ιστορίες που δημοσιεύονται αραιά σε έντυπα της εποχής. Κάνει πολλή παρέα με έναν ιδιόρρυθμο διανοούμενο, τον Μόρρις Φάιτελτσον, ο οποίος διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την εβραϊκή κοινότητα των Η.Π.Α. και μοιράζονται την ίδια ερωμένη, μια μεγαλοαστή εβραία, την Τσέλια που είχε πάθος με την Λογοτεχνία και απόκτησε αδυναμία στον «απροστάτευτο» Άαρον, ο οποίος τριγύριζε από την μια αγκαλιά στην άλλη, με την ίδια ευκολία με την οποία έγραφε κείμενα.
 
Όμως ο αεριτζής Φάιτελτσον, μια μέρα τον φέρνει σε επαφή, με μια πραγματικά καλή ευκαιρία να βελτιώσει πολύ τα οικονομικά του. Ένας γηραιός Αμερικανοεβραίος επιχειρηματίας, θέλει να χρηματοδοτήσει μια παράσταση στα Yiddish, με πρωταγωνίστρια την ερωμένη του, γνωστή ηθοποιό στις Η.Π.Α., Μπέτυ Σλόνιμ, την οποία (παράσταση) σχεδιάζει να ανεβάσει σε κάποιο θέατρο της Βαρσοβίας. Ο Άαρον είχε γράψει την πρώτη σκηνή από ένα έργο και ο επιχειρηματίας, ενδιαφέρεται, του δίνει μια γενναία προκαταβολή και του αναθέτει να γράψει την συνέχεια. Ο Άαρον αναπνέει οικονομικά νοικιάζοντας ένα ωραίο διαμέρισμα, αλλά η «εβραϊκή» του ψυχή χάνεται σιγά-σιγά, καθώς δεν θα αργήσει να συνάψει σχέση με την αρκετά μεγαλύτερή του Μπέτυ, ενώ θα απολαμβάνει τις κάθε είδους υπηρεσίες της τροφαντής οικονόμου του σπιτιού του. Το κλίμα όμως έξω είναι ήδη βαρύ, ο Χίτλερ καταργεί όλο και περισσότερα δημοκρατικά δικαιώματα, οι διακρίσεις και το κυνηγητό κατά των Εβραίων έχει ξεκινήσει, ενώ και στους δρόμους της Βαρσοβίας, η ατμόσφαιρα είναι βαριά.
 
Μια μέρα, ο δρόμος του θα τον φέρει από την παλιά του γειτονιά, μπροστά στο σπίτι που είχαν μετακομίσει η Σώσα με την οικογένειά της. Σχεδόν ενστικτωδώς ανεβαίνει τις σκάλες και διαπιστώνει ότι μένουν ακόμα εκεί. Βασικά, μένει η Σώσα με την μητέρα της που έχει χωρίσει με τον σύζυγό της. Προς ακόμα μεγαλύτερή του έκπληξη, η Σώσα δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου, 20 χρόνια μετά την τελευταία τους συνάντηση, είναι ακόμα ένα παιδί, μόνο τρεις-τέσσερις πόντους ψηλότερη και μια «ανεπαίσθητη αλλαγή στο πρόσωπό της (…), στα μάτια της ζωγραφιζόταν ό ίδιος παιδιάστικος ενθουσιασμός που θυμόμουν από την εποχή που συνήθιζα να της διηγούμαι ιστορίες.»
 
Ο Άαρον είναι ένας άνθρωπος που έχει δει την τύχη του να μεταβάλλεται! Μια σειρά από ευτυχείς συγκυρίες, τον έχουν μετατρέψει σε ένα συγγραφέα με μεγάλη προοπτική και με ενδεχόμενη μετανάστευση στις Η.Π.Α., ως αποτέλεσμα της φήμης που θα αποκομίσει αν παιχτεί το θεατρικό του έργο. Τα αφήνει όμως όλα πίσω, μόλις ξαναβρίσκει την Σώσα – μια γυναίκα που είναι ουσιαστικά παιδί, που λες κι ο χρόνος την έχει «παγώσει» στην παιδική της ηλικία, αναιμική και άρρωστη, που μετά δυσκολίας διαβάζει, που κάνει αφελείς ή ίσως ανόητες ερωτήσεις, που όλοι την θεωρούν διανοητικά καθυστερημένη, η οποία όμως έχει τον Άαρον ως Θεό της. Η ηθοποιός Μπέτυ, του λέει να επιστρέψει μαζί της στις Η.Π.Α. γλυτώνοντάς τον από τον (αναπόφευκτο) πόλεμο και την άνοδο του Ναζισμού, εκείνος αρνείται, μένοντας προσκολλημένος στην Σώσα και περνώντας τις ώρες του, στο παλιομοδίτικο διαμέρισμά της και στο παιδικό της δωμάτιο με τις κούκλες, ξαναβρίσκοντας τον εαυτό του, όπως υποστηρίζει. Επιλέγει να την παντρευτεί και να μείνει μαζί της στο γκέτο, στην παλιά του συνοικία, διακινδυνεύοντας τα πάντα σε αυτή την επιστροφή στις ρίζες του, καθώς ο Πολωνικός εθνικισμός φουντώνει και τα σύννεφα του πολέμου πυκνώνουν.
 
«Από τη μέρα που είχα εγκαταλείψει το πατρικό μου σπίτι βρισκόμουν σε μια κατάσταση διαρκούς απελπισίας. Μερικές φορές σκεφτόμουν την περίπτωση της μετάνοιας, της επιστροφής στην αληθινή εβραϊκότητα. Αλλά ήταν δυνατόν να ζήσω όπως ο πατέρας, οι παππούδες και οι προπαππούδες μου χωρίς να διαθέτω την πίστη τους; Κάθε φορά που έμπαινα σε μια βιβλιοθήκη ξυπνούσε μέσα μου η ελπίδα ότι σε κάποιο από τα βιβλία που υπήρχαν εκεί μπορεί να έβρισκα μια ένδειξη για το πώς ένας άνθρωπος της δικής μου ιδιοσυγκρασίας και κοσμοθεωρίας θα μπορούσε να συμφιλιωθεί με τον εαυτό του. Ωστόσο δεν κατάφερνα να τη βρω ούτε στον Τολστόι ή στον Κροπότκιν, ούτε στον Σπινόζα ή στον Ουίλιαμ Τζαίημς, ούτε στον Σοπενχάουερ, ούτε στη Βίβλο. Βέβαια, οι προφήτες κήρυτταν μιαν ανώτερη ηθική, αλλά οι επαγγελίες τοοους για πλούσιες σοδειές, για καρπερούς ελαιώνες και αμπελώνες και για προστασία από τους εχθρούς δεν με έπειθαν πια. Ήξερα ότι ο κόσμος υπήρξε πάντα και θα παρέμενε για πάντα όπως ήταν σήμερα. Αυτό που οι ηθικολόγοι αποκαλούσαν «κακό» συνιστούσε στην πραγματικότητα τον κανόνα της ζωής.»
 
Ο ήρωας του βιβλίου του Σίνγκερ, ο διχασμένος Άαρον, είναι ένας χαρακτήρας – παραλλαγή του συγγραφέα, ο οποίος έφυγε έγκαιρα για τις Η.Π.Α., το 1935.  Όπως κι ο ήρωάς του, ο Σίνγκερ θα «δραπετεύσει» από την οικογενειακή θρησκευτική παράδοση, θα περιπλανηθεί στους διανοουμενίστικους κύκλους της Βαρσοβίας, όπου θα γράψει το πρώτο του βιβλίο «Ο Σατανάς στο Γκοράυ» πριν ξενιτευτεί. Ο Άαρον στη «Σώσα», θα αργήσει περισσότερο, θα υποστεί αυτός κι η Σώσα τις συνέπειες της Ναζιστικής ανόδου – τουλάχιστον εκείνος θα γλυτώσει για να αφηγηθεί την ιστορία, σε ένα φινάλε του βιβλίου, γλυκόπικρο αλλά μάλλον απογοητευτικό σε σχέση με το υπόλοιπο εκπληκτικό (και πλήρες λεπτομερειών) μυθιστόρημα, που αφήνει τον αναγνώστη ελαφρώς μετέωρο.

 Φιλοσοφικό μυθιστόρημα μαθητείας, το «Σώσα», με πολλές αναφορές σε Σπινόζα, Καντ, Σοπενάουερ, Δαρβίνο, στην Καμπάλα αλλά και στην ορθόδοξη χασιδική εβραϊκή παράδοση. Διανθισμένο με αλησμόνητους χαρακτήρες, που αρκετοί από αυτούς, όπως ο ιδιόρρυθμος και μυστηριώδης Φάιτελτσον αλλά και η διανοούμενη Τσέλια, είναι διαρκώς διχασμένοι και πατάνε από τη μια στην εβραϊκή παράδοση και από την άλλη στην ευρωπαϊκή κοσμικότητα. Το βιβλίο είναι γεμάτο υπέροχους και μεστούς διαλόγους, ενώ η αγωνία για το μέλλον των ηρώων του, επικρέμαται σε κάθε σελίδα, σε κάθε αναφορά στην κατάσταση. Η Τσέλια που αρνείται να φύγει από την Βαρσοβία, παρότι δεν της λείπει το χρήμα και οι διασυνδέσεις, εξηγεί στον εμβρόντητο Άαρον, την «δύναμη της αδράνειας» που καθήλωσε εκατομμύρια συμπατριώτες της – και όχι μόνο - στο έδαφος, υπνωτισμένους, να περιμένουν το μοιραίο που έβλεπαν να έρχεται, ενώ και ο βαθύτερος διχασμός στην ψυχοσύνθεση των εβραίων, αποτυπώνεται στην φράση του Φάιτελτσον: «Οι σημερινοί Εβραίοι αγαπούν τρία πράγματα: το σεξ, την Τορά και την επανάσταση, όλα μαζί. Δώσ΄τους τα, και θα σε αποθεώσουν.»
 
Ο αινιγματικός χαρακτήρας όμως του μυθιστορήματος, είναι η Σώσα. Μια ηρωίδα αλληγορική, που συμβολίζει την αθωότητα και την αγνότητα, την παιδική ηλικία και την αφέλεια, θυμίζοντας τον μικρό ήρωα του «Τενεκεδένιου ταμπούρλου» του Γκ. Γκρας, ο οποίος αρνείτο να μεγαλώσει. Η Σώσα είναι ένα «αερικό», ένα πλάσμα εκτός τόπου και χρόνου, είναι μια ανιδιοτελής και ήρεμη γυναίκα-παιδί, που δίνεται ολόψυχα στον Άαρον που θαυμάζει και περιμένει τόσα χρόνια, που ανέχεται τις παρασπονδίες του, αναζητώντας στα λόγια του την αλήθεια και την αγάπη, την προστασία και την ελευθερία. Ο Άαρον επιλέγει να μείνει μαζί της, με αυτή την αφελή κοπέλα, που περιμένει τον Μεσσία να έρθει. Επιλέγει την αθωότητα ως όπλο απέναντι στην κόλαση που καταφθάνει με γρήγορο ρυθμό.
 
Το «Σώσα» είναι ένα σπουδαίο, κλασσικό μυθιστόρημα για το οποίο μπορείς να συζητάς και να προβληματίζεσαι επί μακρόν με τα ερωτήματα για την θυσία, την αγάπη, την ελευθερία, τον Θεό, την κοινωνία της Πολωνίας, την παθητικότητα των εβραίων που τίθενται κατά την διάρκειά του. Είναι ένα βιβλίο το οποίο, δείχνει ενοχικό και απολογητικό, που τα ιστορικά γεγονότα διαδραματίζουν μεγάλο ρόλο στην εξέλιξή του. Ο Έλληνας αναγνώστης, έχοντας δει προ μηνών στο Netflix, το (ωραίο αλλά γεμάτο ευκολίες) «Unorthodox», είναι πλέον εξοικειωμένος με τις Χασιδικές ιδιοτροπίες και συνήθειες, οπότε τού είναι πολύ εύκολο να κατανοήσει τους κεντρικούς χαρακτήρες της ιστορίας που αφηγείται ο Σίνγκερ, σε ένα μεστό και στιβαρό μυθιστόρημα, που ρέει με εξαιρετικό ρυθμό και προσφέρει απόλυτη λογοτεχνική απόλαυση.
 
Βαθμολογία 86 / 100


 
 
 
 



1 Comments:


At 8/5/21 02:34, Blogger Anonymous

ΘΕΛΕΤΕ ΚΑΝΕΝΑ ΕΙΔΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΘΕΛΕΤΕ ΕΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΛΥΣΗ Ο Δρ AJAYI ΕΙΝΑΙ ΙΣΧΥΡΟ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΟ ΚΑΣΤΕΡ ΣΤΟ Viber ή WhatsApp: +2347084887094 ή Email: drajayi1990@gmail.com

Ο σύζυγός μου σχεδίαζε να με χωρίσει λέγοντας ότι ήταν κουρασμένος από την ένωση μας, έκπληκτος γιατί αυτό έγινε ξαφνικά και το ένστικτό μου μου είπε ότι κάτι πήγε στραβά, αργότερα ανακαλύπτω ότι ο σύζυγός μου έχει μια γυναίκα έξω, τον ρώτησα για αυτό , εξοργίστηκε πολύ και είπε ότι γι 'αυτό θέλει να χωρίσουμε, έφυγε από το σπίτι για 6 μήνες όταν είδα την επαφή του Δρ Ajayi του ξόρκι που μια γυναίκα εξήγησε ποιος ήταν σε θέση να μείνει έγκυος και να αποκτήσει ένα δικό της παιδί ένα φυτικό φάρμακο μετά από 9 χρόνια γάμου, πήρα την επαφή του και του εξήγησα την κατάστασή μου με τον άντρα μου, μου είπε ότι ο σύζυγός μου έχει χειραγωγηθεί από σκοτεινή δύναμη, μου είπε μερικά πράγματα να κάνω και να κάνω ένα ξόρκι για μένα, μετά από επτά μέρες από το ξόρκι ο σύζυγός μου επέστρεψε στο σπίτι και έσκισε το χαρτί διαζυγίου, ζούμε ευτυχισμένοι τώρα όλα χάρη στον Δρ Ajayi. Μην ντρέπεστε για τα προβλήματά σας, ζητήστε βοήθεια και λύστε το.

 

Δημοσίευση σχολίου

~ back home