Παρασκευή, Απριλίου 22, 2022
posted by Librofilo at Παρασκευή, Απριλίου 22, 2022 | Permalink
Μια αληθινά Πορτογαλική περιπέτεια ("Ο Σενιόρ Βεντούρα")
Συγγραφέας
άγνωστος ουσιαστικά στην Ελλάδα, ο Πορτογάλος με το ψευδώνυμο Miguel Torga (1907 Sao Martinho de Anta – 1995 Coimbra), που το πραγματικό του όνομα ήταν Adolfo Correia Rocha και στην «κανονική» του ζωή, ήταν γιατρός, ήταν ένας
από τους σημαντικότερους πεζογράφους του 20ου αιώνα, στην
Πορτογαλία. Μέχρι τώρα στη χώρα μας είχαν μεταφραστεί κάποια διηγήματά του, σε
περιοδικά της δεκαετίας του ’90, αλλά πλέον απολαμβάνουμε, ένα από τα πρώτα
(και πιο γνωστά και δημοφιλή) του έργα, τη νουβέλα «Ο ΣΕΝΙΟΡ ΒΕΝΤΟΥΡΑ» («O Senhor Ventura»), που γράφτηκε το 1943 και επανεκδόθηκε
στη χώρα του (ξαναδουλεμένο από τον συγγραφέα) το 1985. Η εξαίρετη Μαρία
Παπαδήμα, φρόντισε να μεταφράσει αυτό το αγαπημένο της βιβλίο (όπως γράφει στην
εισαγωγή της έκδοσης) με τη συνήθη μαεστρία της, που κυκλοφόρησε στη χώρα μας
από τις εκδόσεις Στιγμός/Ευρασία (172 σελ.).
«Κάποια απογεύματα σαν το σημερινό, κουρασμένος να περιμένω ένα θαύμα, αποθαρρυμένος μπροστά στον χάρτη του κόσμου που κρεμασμένος στον τοίχο με προκαλεί από τα παιδικά μου χρόνια, η σκέψη μου πηγαίνει στον Σενιόρ Βεντούρα. Αναπολώντας τον, απαλαίνω για λίγες ώρες τον πόνο που με κατατρώει. Δεν αποδέχομαι την ιδέα ότι είδα το φως σε μια εποχή και σε μια χώρα που για αιώνες ενδιαφερόταν για τις ανακαλύψεις και τη γνώση κι έπειτα αποκοιμήθηκε με τρόπο τραγικό και το μόνο που κάνει είναι να κοιτάζεται στον καθρέφτη ανήμπορη. Μου φαίνεται άδικη τιμωρία της μοίρας και της Ιστορίας. Αλλά καθώς είμαι άνθρωπος που δεν το βάζει κάτω, κάνω ότι μπορώ για να σωθώ. Γεμίζω με τη μαγική ανάμνηση του Σενιόρ Βεντούρα, που τίποτα δεν μπόρεσε να τον εμποδίσει να διατρέξει τις επτά ηπείρους, οι οποίες καλούν μάταια καθέναν μας. Στη μορφή του βάζω την πραγματικότητα αυτού που είμαι και τη νοσταλγία αυτού που θα μπορούσα να είμαι. Στο σχεδίασμα του ονόματός του εναποθέτω όσα η φαντασία μου μού επιβάλλει με όρους απόστασης και κινδύνου. Ζω σ’ αυτόν. Και όσο διαρκεί η ανάμνηση των περιπλανήσεών του, αισθάνομαι τόσο αληθινός, που σχεδόν είμαι ευτυχισμένος.»
Ο νεαρός βοσκός και αγρότης Βεντούρα, καλείται από τον στρατό να υπηρετήσει την θητεία του. Είναι 20άρης αγράμματος, και δεν γνωρίζει τίποτα από τον κόσμο μην έχοντας απομακρυνθεί από το χωριό του μέχρι τότε. Υπηρετώντας την στρατιωτική του θητεία, θα ξεχωρίσει για το θράσος και την άγνοια κινδύνου που τον διακατέχει. Θα εμπλακεί σε ένα μαχαίρωμα – θα θεωρηθεί ένοχος χωρίς αποδείξεις και δεν καταδικάζεται, αλλά θα σταλεί στην αποικία του Μακάου, στην Ασία για να συνεχίσει εκεί τη θητεία του. Ο Σενιόρ Βεντούρα όμως, δεν έχει τέτοιους σκοπούς, θέλει να γνωρίσει τον κόσμο και νιώθει ότι τίποτα δεν μπορεί να τον σταματήσει. Θα έχει μια ερωτική σχέση με την κόρη του γραμματέα της Πρεσβείας, ο οποίος γίνεται έξαλλος όταν το μαθαίνει. Είναι πλέον υπό παρακολούθηση, αλλά ο νεαρός Αλεντέζος δεν πτοείται! Θα το σκάσει και θα κηρυχθεί λιποτάκτης, ξεκινώντας μια νέα ζωή. Θα μπαρκάρει σε ένα πλοίο σαν ναύτης, και εκεί θα επιδίδεται στο λαθρεμπόριο οπίου, ενώ όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, θα πάει στο Πεκίνο και θα συνεταιρισθεί με τον Περέιρα, έναν συμπατριώτη του μάγειρα, ανοίγοντας μαζί μια ταβέρνα με Πορτογαλική κουζίνα, η οποία στην αρχή πάει εξαιρετικά, αλλά θα μπλέξουν σε φασαρίες με κάτι Αμερικάνους στρατιώτες και θα υποχρεωθούν να την κλείσουν.
Ο Σενιόρ Βεντούρα όμως, δεν μπορεί να μείνει ήσυχος, ενώ δουλεύει και για το παράρτημα της Ford στην Κίνα. Θα τολμήσει το πιο επικίνδυνο βήμα της τυχοδιωκτικής του καριέρας. Μαζί με τον Περέιρα, που είναι κάτι σαν αδερφός πλέον, θα αναλάβουν να μεταφέρουν 200 φορτηγά μέσα από την έρημο της Μογγολίας που θα συνοδευτεί και από την απαγωγή ενός εκατομμυριούχου Κινέζου. Πάλι φασαρίες, πυροβολισμοί, ενώ ο Σενιόρ Βεντούρα θα αρρωστήσει βαριά και θα τον φροντίσει ο Περέιρα με τους δυο τους να οραματίζονται την επιστροφή τους στην Πορτογαλία όταν τελειώσουν όλα, νιώθοντας αυτή την περίφημη «sodade» που ακούγεται στα fados. Η μοίρα όμως είναι σκληρή για τον Περέιρα που θα πέσει νεκρός μετά από πυροβολισμούς. Ο ήρωάς μας, πάλι θα την γλυτώσει και μετά από λίγο καιρό επιστρέφει στο Πεκίνο, με πολύ χρήμα στη τσέπη και έτοιμος για τη μεγάλη ζωή, που στην αρχή τουλάχιστον θα την απολαύσει, κερδίζοντας εκατομμύρια από τις τυχοδιωκτικές του μπίζνες. Εκεί όμως, θα γνωρίσει μια ελκυστική Ρωσίδα και αυτή θα αποτελέσει τον μεγάλο του έρωτα, που τελικά θα τον παρασύρει στην πτώση του…
«Γνωρίζω ότι για εμάς τους Πορτογάλους δεν υπάρχει ανδραγάθημα χωρίς τη μοιραία παρουσία της λίμπιντο, κι εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα, καλώς καμωμένα. Επειδή κάθε δεντράκι δίνει τους δικούς του καρπούς, ο κόσμος είναι ποικίλος, απρόσμενος, και το ανθρώπινο άσμα αντηχεί σαν μια τεράστια χορωδία σ’ έναν καθεδρικό ναό. Προφανώς, δεν έχουν όλες οι υπάρξεις την ίδια σημασία. Αλλά, σε τελευταία ανάλυση, ακόμα και οι λιγότερο σημαντικές είναι απαραίτητες για το σύνολο. Το εμπλουτίζουν. Χωρίς αυτές, ορισμένες στιγμές, απλές και μεταβατικές, ταπεινές στην έκφρασή τους, θα παρέμεναν άγνωστες. Και η αρμονία προκύπτει από το όλον, το μικρό και το μεγάλο, που προχωράνε αγκαλιά.»
Όταν ο Σενιόρ Βεντούρα γνωρίζει την Τατιάνα, δεν βρισκόμαστε ούτε στη μέση της νουβέλας. Ο Torga, συμπυκνώνει τα γεγονότα τόσο καλά, που ο αναγνώστης νιώθει γεμάτος από δράση και καταιγισμό πληροφοριών. Από τη μέση και μετά, το βιβλίο γίνεται πιο στοχαστικό, περισσότερο υπαρξιακό και σκοτεινό, διατηρώντας βέβαια την περιπετειώδη του μορφή, όπου παρακολουθούμε την προσπάθεια του κάποτε απλοϊκού αγρότη να γίνει κάποιος άλλος, αδυνατώντας να ανταποκριθεί στο νέο του ρόλο. Θα γίνει πατέρας, θα στροβιλιστεί σε ένα κόσμο που δεν είναι δικός του, θα επιστρέψει στη γενέτειρά του, για να ξαναφύγει και να σβήσει στη μακρινή και αφιλόξενη Ασία.
Όπως γράφει στην ωραία εισαγωγή της, η μεταφράστρια του βιβλίου Μαρία Παπαδήμα, ο συγγραφέας γεννημένος κι αυτός σε αγροτική οικογένεια, που ξενιτεύτηκε στην Βραζιλία για μια καλύτερη ζωή, εργαζόμενος σε μια φυτεία καφέ και αργότερα καταφέρνοντας να σπουδάσει Ιατρική, χρησιμοποίησε αυτές τις εμπειρίες του στο πλούσιο λογοτεχνικό του έργο. Όπως δήλωνε ο ίδιος: «έχω σκαλίσει πολύ χαρτί για να διηγηθώ τις συγκινήσεις αυτής της σωματικής και πνευματικής συμβίωσης χωρίς σύνορα» στα απαρτιζόμενα από δεκαέξι τόμους Ημερολόγιά του («Diario 1941-1994»).
Στον υπέροχο «Σενιόρ Βεντούρα» του, ο Torga, χρησιμοποιώντας έναν ήρωα bigger than life, έγραψε μια ιστορία για την τυχοδιωκτική φύση των συμπατριωτών του, για τους ανθρώπους που κινούνται σε μια σφαίρα πέρα από το καλό και το κακό – που πάντα σε όλες τις καταστάσεις είναι σχετικά. Ο ήρωάς του, τυχερός σε όλη του τη πορεία (Ventura=τύχη, μοίρα αλλά και κίνδυνος), αντιπροσωπεύει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης, την δύναμη και την αδυναμία της, σε μια νουβέλα, επιφανειακά απλή, αλλά ταυτόχρονα ιδιαίτερα σύνθετη στην ανάλυσή της.
Βαθμολογία 84 / 100
0 Comments:
Δημοσίευση σχολίου