Κυριακή, Ιουλίου 23, 2023
posted by Librofilo at Κυριακή, Ιουλίου 23, 2023 | Permalink
Μια βουτιά στο κενό ("Το μοιραίο άλμα")

 

Είναι το πρωινό της 4ης Φεβρουαρίου του 1912. Ένα χλωμό πρωινό στο Παρίσι της Μπελ Επόκ. Ένας άντρας με παχύ μουστάκι, είναι ανεβασμένος στον πρώτο όροφο του Πύργου του Άιφελ. Είναι 33 ετών αλλά δείχνει μεγαλύτερος. Έχει το πόδι ακουμπισμένο στο κιγκλίδωμα και παρακολουθεί τους συγκεντρωμένους από κάτω. Είναι αστυνομικοί, δημοσιογράφοι, διάφοροι περίεργοι. Όλοι τους έχουν μαζευτεί για να παρακολουθήσουν μια πτώση με αλεξίπτωτο. Εάν ανοίξει το αυτοσχέδιο αλεξίπτωτο. Ο άνδρας καθυστερεί, κοιτάζει κάτω, φαίνεται διστακτικός, αλλά είναι αποφασισμένος. Θα πηδήξει και θα σκάσει στο έδαφος – δεν μπορώ να διανοηθώ τι ένιωσαν οι παρευρισκόμενοι, αλλά η σκηνή είναι φρικιαστική. Δύο ρεπόρτερ κινηματογραφούν το «μοιραίο άλμα» στο κενό. Είναι η πρώτη φορά που θα κινηματογραφηθεί ένας θάνατος. Το όνομα του άνδρα: Φραντς Ράιχελτ!


Με αφορμή αυτό το γεγονός, ο Γάλλος συγγραφέας κυρίως δοκιμίων Etienne Kern (Saverne, 1983), έγραψε μια υπέροχη νουβέλα, με τίτλο «ΜΟΙΡΑΙΟ ΑΛΜΑ» («Les Envoles»), για την οποία βραβεύτηκε με το βραβείο Γκονκούρ το 2022 για πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα. Το βιβλίο εκδόθηκε στη χώρα μας πριν από μερικούς μήνες από τις εκδόσεις Ρώμη, σε (ωραία) μετάφραση της Ιωάννας Αβραμίδου (σελ. 181). Το μικρό αλλά χαρισματικό βιβλίο του Κερν, δεν είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία, ούτε επικεντρώνεται στην μοιραία πτώση του ήρωά του, αλλά είναι, ένα στυλάτο λογοτεχνικό έργο που μιλάει για μια εποχή που φαίνεται πολύ μακρινή, για ένα όνειρο που δεν πραγματοποιήθηκε, για ζωές κατεστραμμένες, για τις εμμονές, συνδυάζοντάς τα αρμονικά με προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα.
 
«Είσαι όλοι όσοι έπεσαν στο κενό. Είσαι εκείνοι που έχουμε χάσει.»
 
Ο Αυστριακής καταγωγής Φραντς Ράιχελτ, γεννήθηκε σε ένα χωριό κοντά στη Πράγα και ήταν ράφτης γυναικείων ενδυμάτων. Είχε μεταναστεύσει στο Παρίσι το 1900, εικοσάρης, αφού είχε μάθει την τέχνη στη Βιέννη, διάλεξε να πάει στην πρωτεύουσα της μόδας, το Παρίσι, χωρίς να μιλάει τη γλώσσα ενώ το πιο αρνητικό στοιχείο του, ήταν η καταγωγή του – ένας ξένος και μάλιστα σχεδόν Γερμανός στη Γαλλία; Θα τον βοηθήσει ένας συνάδελφός του Ισπανός, ο Αντόνιο, που σχεδίαζε αραχνοΰφαντα φορέματα και που μετά από λίγα χρόνια άνοιξε τη δική του επιχείρηση, η οποία του απέφερε πολλά χρήματα, ανοίγοντας και υποκατάστημα στην Κυανή Ακτή. Ο Αντόνιο πλούσιος πλέον και παντρεμένος με παιδί, ασχολείται με τους αγώνες ταχύτητας αυτοκινήτων και μετά τους παρατάει για να κατασκευάσει ένα αεροπλάνο. Είναι η νέα τρέλα στην Ευρώπη μετά τους αδελφούς Ράιτ, να πετάξουν όλοι, να κατακτήσουν τα σύννεφα. Ο Αντόνιο ξοδεύει τρελά ποσά, αποτυγχάνει, προσπαθεί ξανά – «ψηλότερα και μακρύτερα» όπως λέει -, θα τσακιστεί μεγαλοπρεπώς χάνοντας τη ζωή του.
 
Ο Φραντς έχει το ατελιέ του, και μια βοηθό που έχει ένα κοριτσάκι. Σ’ αυτό το κοριτσάκι, θα εκδηλώσει όλη του την τρυφερότητα ο μοναχικός Αυστριακός, ο παντού και πάντα «ξένος». Ο θάνατος του Αντόνιο θα τον συνταράξει και θα αναπτύξει συν τω χρόνω, ένα πάθος με τη σειρά του, ως δείγμα αφοσίωσης στον ευεργέτη και μέντορά του. Την κατασκευή αλεξίπτωτου. Ξέρει να ράβει καλά, αλλά δεν γνωρίζει τίποτα από αεροδυναμική – το μόνο που κάνει, είναι να ονειρεύεται, ότι θα φτιάξει το τέλειο αλεξίπτωτο με το τέλειο ύφασμα. Θα ερωτευτεί την χήρα του φίλου του, που απελπισμένη βλέπει στο πρόσωπό του, άλλον έναν «παρανοϊκό ονειροπόλο». Σιγά-σιγά θα του γίνει εμμονή και η θέσπιση ενός τεράστιου χρηματικού βραβείου για το τελειότερο αλεξίπτωτο, θα τον οδηγήσει στο να πιστέψει ότι το όνειρό του μπορεί να γίνει αληθινό.


«Μου αρέσει η σιλουέτα σου πάνω στην κλειστή πόρτα. Μου αρέσει η εντύπωση γαλήνης και μετεωρισμού που δίνεις. Είσαι σαν ένα παιδί που παίρνει μια ομπρέλα και πηδά από ένα τοιχάκι ∙ είναι μια πτώση για γέλια. Και προπαντός μου αρέσει αυτή η υφασμάτινη καμπάνα που κρύβει το πρόσωπό σου: είσαι ένας οποιοσδήποτε.
Είσαι το όνειρο, η πίστη, η επιθυμία, ο ίλιγγος.»
 
Ο Κερν με πολύ στυλ, αναπτύσσει την ιστορία του, με απόλυτο σεβασμό στο πρόσωπο του Φραντς Ράιχελτ. Σπάει την γραμμική αφηγηματική ροή, έως το άλμα στο κενό, με ποιητικά θραύσματα που εντυπωσιάζουν με τον λυρισμό τους, όπως και με την παράθεση προσωπικών στιγμών από το στενό του περιβάλλον, με τον παππού του να έχει αυτοκτονήσει αλλά και μια καλή του φίλη να βρίσκει τον θάνατο πηδώντας από ένα μπαλκόνι. Είναι αλήθεια ότι ο ήρωάς του, περιβάλλεται από μια (ηθελημένη) αχλή, δεν φωτίζεται έντονα – η προσωπικότητά του, όπως και οι εμμονές του παραμένουν αινιγματικές, αλλά αυτό, διόλου δεν ενοχλεί τον αναγνώστη του βιβλίου.
 
Η (ομολογουμένως) βίαιη σκηνή της πτώσης, που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στο φιλμάκι της Pathe που υπάρχει στο YouTube, έρχεται σε πλήρη αντίθεση, με την τρυφερότητα και το ελεγχόμενο συναίσθημα που διαπερνάει τις σελίδες του μικρού αλλά πολύτιμου βιβλίου. Η ατμόσφαιρα της Μπελ Επόκ, η εποχή των εφευρέσεων, ο κόσμος που ονειρεύεται ένα αύριο διαφορετικό, με τις εφευρέσεις να διαδέχονται η μια την άλλη, περιγράφονται εξαιρετικά στο βιβλίο, όπου όμως κυριαρχεί η αβάσταχτη μοναξιά του Φραντς, που καμαρωτός-καμαρωτός θα πορευτεί προς τον θάνατο. Η κραυγή που θα βγάλει πέφτοντας, είναι ίσως η μόνη στιγμή που θα συνειδητοποιήσει (;) την παλαβομάρα του.


«Το μοιραίο άλμα», είναι μια νουβέλα που «μαγνητίζει» τον αναγνώστη της, ένα βιβλιαράκι που δεν θέλεις να τελειώσει. Το υπαινικτικό ύφος, η θαυμαστή οικονομία λόγου, το εκπληκτικό λογοτεχνικό στυλ, εντυπωσιάζουν τον αναγνώστη του βιβλίου. Είναι μια ελεγεία για τους μοναχικούς και τους losers, για αυτούς που οι υπόλοιποι αποκαλούμε «παλαβούς», για τους «αποτυχημένους» και τους «απελπισμένους», γι’ αυτούς που μένουν στο περιθώριο της ιστορίας. Ο Kern, πολλές φορές στο κείμενό του, θα απευθυνθεί στον μοιραίο Φραντς Ράιχελτ, τον ονειροπόλο και ρομαντικό ράφτη, θυμίζοντας το ύφος του σπουδαίου Ιταλού, του Αλεσάντρο Μπαρίκο στις υπέροχες νουβέλες του, με τις οποίες άνετα μπορεί να συγκριθεί αυτό το μικρό – αλλά ουσιαστικά μεγάλο – βιβλίο.
 
«Μια λέξη, μια χειρονομία, θα αρκούσε για να σώσει τον Φραντς Ράιχελτ.
Αλλά ο Φραντς δεν είναι κανείς. Είναι μόνον ένας ξένος.
Και είναι και θέαμα.»
 
Υ.Γ. Το (συγκλονιστικό) βίντεο του «μοιραίου άλματος» του Φραντς Ράιχελτ, μπορείτε να το δείτε εδώ.
 
Βαθμολογία 85 / 100


 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home