DISSIPATIO H.G.
Επιθυμείς διακαώς να φύγεις από την πολύβουη πόλη και
να ζήσεις μόνος σε μια εξοχή; Να εξαφανιστούν όλοι αυτοί που σε ταλαιπωρούν και
να είσαι ελεύθερος να απολαμβάνεις τη φύση και τους ατελείωτους περιπάτους σε
δάση και ακτές; Πρόσεχε τι εύχεσαι, γιατί μπορεί να ξυπνήσεις ένα ωραίο πρωινό
και να έχεις πάθει αυτό ακριβώς που επιθυμούσες και ονειρευόσουν! Να μείνεις
μόνος πάνω σ’ αυτή τη γη…
Ο ανώνυμος αφηγητής της έξοχης νουβέλας του Ιταλού
συγγραφέα, Guido Morselli
(Μπολόνια, 1912 – Βαρέζε, 1973) , με τίτλο «DISSIPATIO H.G.» (εκδ. Loggia, μετάφρ.
Μ. Φραγκούλη, σελ. 181), δεν ευχόταν να μείνει μόνος στη γη, επιθυμούσε να
αυτοκτονήσει. Στην προσπάθειά του όμως αυτή, αποτυγχάνει – όπως σχεδόν σε ότι
έχει αποπειραθεί στη ζωή του, επιστρέφει σπίτι του και το επόμενο πρωί, διαπιστώνει
ότι δεν έχει μείνει άνθρωπος σε μια ακτίνα πολλών χιλιομέτρων από το σπίτι του
και την πόλη που μένει. Αυτό είναι το περίγραμμα της ιστορίας που αφηγείται με
μοναδικό στυλ, ο (επηρεασμένος από το ύφος του Ίταλο Καλβίνο) Ιταλός
συγγραφέας, που λίγο μετά την απόρριψη του χειρογράφου του βιβλίου του, από
έναν εκδότη, αυτοκτόνησε χρησιμοποιώντας ένα περίστροφο. Ας δούμε όμως τι αφορά
αυτή η νουβέλα, που έκτοτε συζητήθηκε πολύ, εκδόθηκε σε πολλές γλώσσες και
έκανε γνωστό το όνομα ενός μάλλον υποτιμημένου συγγραφέα όσο εκείνος ήταν εν ζωή.
Το αλληγορικό αυτό βιβλίο (που απέκτησε στοιχεία
επικαιρότητας με τους εγκλεισμούς λόγω πανδημίας), αρχικά έχει τη μορφή της
δυστοπίας για να εξελιχθεί σε ένα μοντερνιστικό Καφκικό πλαίσιο, όπου οι
φιλοσοφικές και θεολογικές θεωρίες επικρατούν στις σελίδες του, «φορτώνοντάς
το» έναντι της λογοτεχνικότητάς του, προσθέτοντας όμως ιδιαίτερο βάρος στην
αξία του. Σε έναν τόπο που δεν καθορίζεται αλλά προφανώς είναι η Ελβετία, ο
ανώνυμος αφηγητής, ένας μισάνθρωπος και μοναχικός δημοσιογράφος και συγγραφέας
που ζει αποτραβηγμένος απ’ όλους κι απ’ όλα σε ένα σπίτι στα βουνά, αποφασίζει
το βράδυ, λίγο προτού συμπληρώσει τα 40 του χρόνια να αυτοκτονήσει.
Έχει επιλέξει ως τόπο του εγχειρήματός του, μια
κλειστή λίμνη, στην οποία φτάνεις μέσα από μια σπηλιά και καταλήγει στη λίμνη
που βρίσκεται μέσα σε βράχους, σαν πηγάδι. Όμως παρά την επιθυμία (και τον
προγραμματισμό) του, δεν τολμάει να το κάνει. Βγαίνοντας από την σπηλιά,
χτυπάει δυνατά το κεφάλι του, ζαλίζεται, χάνει τον προσανατολισμό του, αλλά
τελικά φτάνει κατάκοπος σπίτι του, όπου ξαπλώνει στο κρεβάτι του, έχοντας δίπλα
του ένα περίστροφο (την «κοπέλα με το
μαύρο μάτι» όπως το αποκαλεί), προσπαθεί να πυροβοληθεί, αλλά και πάλι δεν
μπορεί να προχωρήσει παρά τις δυο – τρεις προσπάθειες. Θα κοιμηθεί και όταν
ξυπνήσει το επόμενο πρωί, το μαξιλάρι του είναι γεμάτο αίματα, από το χτύπημα
στον βράχο. Θα φάει λαίμαργα πρωινό και θα πάει στο κοντινό του χωριό, όπου
προς κατάπληξή του, δεν βλέπει κανέναν άνθρωπο. Τα πάντα είναι κλειστά ή
ανοιχτά αλλά με σημάδια αιφνίδιας εγκατάλειψης, ακόμα κι ο σιδηροδρομικός
σταθμός είναι έρημος! Γυρίζει σπίτι, ανοίγει την αλληλογραφία του – που είχε
καμιά βδομάδα να την ανοίξει, λόγω του πλάνου του να αυτοκτονήσει -, βλέπει ότι
θα ερχόταν μια φίλη για τα γενέθλιά του, αλλά κι εκείνη δεν φαίνεται πουθενά.
Συνειδητοποιεί ότι είναι μόνος.
«… τώρα
πια η εσωτερική ιστορία είναι η Ιστορία, η ιστορία της Ανθρωπότητας. Εγώ είμαι
τώρα πια η Ανθρωπότητα, εγώ είμαι η Κοινωνία (Α και Κ κεφαλαία). Θα μπορούσα,
χωρίς έμφαση, να μιλώ σε τρίτο πρόσωπο: «ο Άνθρωπος είπε αυτό, έκανε αυτό…»
Πέρα από το ότι, με αρχή τη 2α Ιουνίου, το τρίτο πρόσωπο κι
οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο, πραγματικό ή γραμματικό, ταυτίζονται αναγκαστικά με
το δικό μου. Δεν υπάρχει πια παρά το Εγώ, το Εγώ δεν είναι πια παρά το δικό
μου. Είμαι εγώ.»
Ο αφηγητής θα κατευθυνθεί προς την «Χρυσούπολη», την
μεγάλη πόλη, εμπορικό και οικονομικό κέντρο με τις εξήντα τράπεζες και τους
δεκάδες χιλιάδες εμπόρους (υπονοείται η Ζυρίχη;) που ανέκαθεν σιχαινόταν. Κι
εκεί όμως, δεν υπάρχει ψυχή ζώσα, οι δρόμοι, τα καταστήματα, τα ξενοδοχεία
έρημα, όπως και το αεροδρόμιο, αλλά και μια στρατιωτική βάση. Ο αφηγητής θα
δοκιμάσει να καλέσει κάποια διεθνή νούμερα τηλεφώνων, στην άλλη άκρη υπάρχει
μόνο ο τηλεφωνητής.
Τι έγιναν οι άνθρωποι; Που πήγαν; «Εξαερώθηκαν»; Στα
πολυτελή και έρημα πλέον ξενοδοχεία, τα φαγητά είναι πάνω στα τραπέζια και οι
γάτες κάνουν παρέλαση στους διαδρόμους. Ο αφηγητής θυμάται κάποια πράγματα που
του είχε πει, ο γιατρός που τον κουράριζε σε μια κλινική όταν νοσηλεύτηκε για
ψυχικές διαταραχές και σκέφτεται ότι αυτός ο «γιατρουδάκος» (όπως τον αποκαλεί)
είναι ο μόνος άνθρωπος που τον κατανόησε. Πως είναι όμως ο κόσμος χωρίς
ανθρώπους; Είναι άραγε τόσο καθαρός και φωτεινός; Και η κοινωνία μια «κακή
συνήθεια»;
«…
Εξάτμιση – εξύψωση. Εξύψωση – ανάληψη (στους ουρανούς).
Ας
δούμε. Είναι κάτι που διάβασα παλιά, ένα κείμενο του Ιάμβλιχου που βρέθηκε
μπροστά μου, δεν θυμάμαι για ποια έρευνα. Μιλούσε για το τέλος του είδους κι
είχε τίτλο Dissipatio Humani Generis. Εξανέμιση,
όχι με ηθική έννοια. Η εκδοχή που θυμάμαι ήταν στα λατινικά και στα ύστερα
λατινικά φαίνεται πως dissipation σήμαινε «εξαέρωση», «νεφελοποίηση» ή κάτι ομοίως
σχετικό με τη φύση κι ο Ιάμβλιχος στην περιγραφή του υπαινισσόταν ακριβώς ένα
αναπότρεπτο φαινόμενο τέτοιου τύπου. Σε σχέση με άλλους προφήτες, ήταν λιγότερο
καταστροφικός: κανένας κατακλυσμός, κανένα ολοκαύτωμα «solvens saeclum in favilla», που
θα εξομοιωνόταν σήμερα με πυρηνική εκατόμβη. Τα ανθρώπινα όντα μετατράπηκαν,
από ξαφνικό θαύμα, σε ένα σπρέι ή ανεπαίσθητο αέριο (και ακίνδυνο, πιθανόν
άοσμο), χωρίς ενδιάμεση ανάφλεξη. Πράγμα που, αν όχι ένδοξο, είναι τουλάχιστον
ευπρεπές.»
Ο αφηγητής προσπαθεί να καταλάβει, να βρει μια αιτία.
Ανατρέχει σε φιλοσοφικές θεωρίες και θρησκευτικές αγωνίες, οικονομικές θεωρίες
και σκέψεις για το ανθρώπινο είδος και την γραμμικότητα του χρόνου για να βρει
απαντήσεις. Θεωρεί ότι ο άνθρωπος δεν χρειάζεται για να επιβιώσει ο πλανήτης κι
ότι ήρθε η ώρα, η Φύση να κυριαρχήσει και τα ζώα να αφεθούν ελεύθερα αλλά μετά
από ελάχιστο χρόνο, προσπαθεί να επικοινωνήσει με κάθε τρόπο, να βρει άλλους
ανθρώπους, αρνείται να παραδεχτεί ότι έχει μείνει τελείως μόνος, ο μοναδικός
επιζών.
Ο Μορσέλι
με πολύ στυλ, αφηγείται μια ιστορία που επικεντρώνεται στις αντιδράσεις του
αφηγητή του. Η νουβέλα βέβαια, είναι φορτωμένη με φιλοσοφικές έννοιες σε σημείο
«μπουκώματος», που όμως ο συγγραφέας κατορθώνει να κεντρίσει σε πολλά σημεία το
ενδιαφέρον του αναγνώστη του, με τις κινηματογραφικού ύφους περιγραφές του
αεροδρομίου, της στρατιωτικής βάσης, των χώρων των ξενοδοχείων, των έρημων
δρόμων, που παραπέμπουν σε ταινίες της δεκαετίας του ’70.
Η υπαρξιακή αγωνία διατρέχει το βιβλίο απ’ άκρη σ’
άκρη. Τι μπορεί να υπάρχει σε αυτό το άγνωστο πεδίο, μεταξύ του θανάτου και της
ζωής, μεταξύ της επιλογής της αυτοκτονίας και της ενστικτώδους ανάγκης για
επιβίωση; Η φιλοσοφική νουβέλα του Μορσέλι,
νιώθεις ότι κρύβει πολλά παραπάνω απ’ όσα περιγράφει. Υπαινικτική αν και
«βαρυφορτωμένη» με πολλά νοήματα, με ωραίο κλιμακούμενο ρυθμό, περιγράφει
ενδελεχώς τον ανώνυμο αφηγητή / ήρωά της, που ταλαντεύεται μεταξύ της αγωνίας
για επιβίωση και απορίας, μεταξύ της αυτογνωσίας και της εξωτερικής
πραγματικότητας.
Ο αναγνώστης δεν μπορεί να μη κάνει συνειρμούς για
αυτοβιογραφικά στοιχεία στο βιβλίο. Η δε αυτοκτονία του συγγραφέα λίγο καιρό
μετά, χρησιμοποιώντας «το μαύρο μάτι» οδηγεί προς τα εκεί. Όμως, η ανοιχτή σε
πολλές αναγνώσεις και ερμηνείες (όπου η προσπάθεια αποκρυπτογράφησής της μάλλον
οδηγεί σε αποτυχία), νουβέλα του Μορσέλι, είναι ένα ιδιαίτερο και σκοτεινό
βιβλίο, όπου όλα είναι πιθανά – ακόμα και η απόπειρα αυτοκτονίας του ανώνυμου
αφηγητή στην αρχή της ιστορίας να ήταν τελικά επιτυχημένη και όσα
παρακολουθούμε να βρίσκονται σε ένα μεταίχμιο μεταξύ ζωής και θανάτου.
Πολύτιμη η συμβολή της μεταφράστριας Μαρίας Φραγκούλη στην (όσο το δυνατόν
καλύτερη) κατανόηση αυτού του αλληγορικού και πολύ απαιτητικού, ιδιαίτερου βιβλίου. Το
επίμετρο που συνοδεύει την έκδοση είναι εξαιρετικό, όπου μέσα από τα βιογραφικά
στοιχεία του συγγραφέα, αντιλαμβανόμαστε πολλά.
Βαθμολογία 82 / 100
Emri im është Daniela, dua të falënderoj Dr Ellen që bëri një magji që ndihmoi familjen time të fitonte një çështje gjyqësore që do ta kishte dënuar vëllain tim me burgim të përjetshëm, të akuzuar për vrasje. Familja ime dhe unë jemi plotësisht mirënjohës, kështu që marr kohën time për të lënë këtë koment siç i premtova Dr. Ellen për të ndarë këtë dëshmi. Për ata që kanë një sfidë të ngjashme, mund ta kontaktoni me email: ellenspellcaster@gmail.com ose WhatsApp: +2349074881619. Shërbimi i tij përfshin gjithashtu
1. Magjitë për të fituar llotarinë
2. Magjitë rikthejnë ish të dashurin tuaj
3. Magjitë për të ndaluar divorcin
4. Shërimi i menjëhershëm i HIV/AIDS
5. Shërimi i kancerit
6. Magjitë e dashurisë
7. Magjitë e pajtimit
8. magjitë e lindjes dhe zgjidhjet për infertilitetin etj.
Email: ellenspellcaster@gmail.com
WhatsApp: +2349074881619