Τρίτη, Απριλίου 10, 2018
posted by Librofilo at Τρίτη, Απριλίου 10, 2018 | Permalink
Αναζητώντας...("Νυχτερινές ικεσίες")

Ένα πολυφωνικό και συναρπαστικό μυθιστόρημα που ο εύκολος χαρακτηρισμός “νουάρ” θα το αδικούσε, είναι το θαυμάσιο βιβλίο του Κολομβιανού συγγραφέα Santiago Gamboa (Μπογκοτά, 1965), με τον ωραίο τίτλο “ΝΥΧΤΕΡΙΝΕΣ ΙΚΕΣΙΕΣ” (“Plegarias nocturnas”) - (εκδ. Πόλις, μετάφρ. Βασ. Κνήτου, σελ. 390). Θα το αδικούσε γιατί, είναι ένα βιβλίο που ναι μεν έχει ως επίκεντρο, ένα μυστήριο που πρέπει να επιλυθεί, αλλά είναι ουσιαστικά ένα απόλυτα βιβλιοφιλικό κοινωνικοπολιτικό μυθιστόρημα γεμάτο διακειμενικές αναφορές και εξόχως κινηματογραφική ατμόσφαιρα.


Το μυθιστόρημα ανοίγει και κλείνει με τους στίχους του Σαλβαδοριανού ποιητή και δημοσιογράφου Ρόκε Ντάλτον Γκαρσία:

“Μη προφέρεις το όνομά μου όταν μάθεις πως πέθανα,
κι απ' τη μαύρη γη ακόμα θα ερχόμουν στο άκουσμά σου.

Μην πεις το όνομά μου, μην πεις το όνομά μου.
Όταν μάθεις πως πέθανα, μην πεις το όνομά μου.”

Μια ιστορία αγάπης και αφοσίωσης, θυσίας και επιμονής. Όχι όμως ερωτικής αλλά αδερφικής. Είναι το δέσιμο των δύο αδερφών, του Μανουέλ και της Χουάνα που κινεί την ιστορία, και στη μέση, συνδετικός κρίκος της ιστορίας που μεγάλο μέρος της αφηγείται, ο πρόξενος, ένας χαρακτήρας βγαλμένος από τις καλύτερες σελίδες των Malcolm Lowry και Graham Greene. Αυτοί είναι οι τρεις αφηγητές/κεντρικοί χαρακτήρες του βιβλίου. Υπάρχει και ένας τέταρτος αφηγητής, που λειτουργεί ως ο χορός στις τραγωδίες, είναι τα σημειώματα της “Διαδικτυακής” μιας ιντερνετικής περσόνας, τα οποία δείχνουν φαινομενικά άσχετα με τα τεκταινόμενα στην κύρια ιστορία αλλά συντελούν στην συνολική γοητεία που εκπέμπει η ανάγνωση του βιβλίου.

Το μυθιστόρημα του Γκαμπόα δεν είναι μόνο πολυφωνικό αλλά και άκρως κοσμοπολίτικο. Οι ήρωες του κινούνται μεταξύ, Μπογκοτά, Μπανγκόκ, Νέου Δελχί, Τόκιο και Τεχεράνης. Ο φοιτητής Φιλοσοφίας Μανουέλ Μανρίκε φυλακίζεται στις φυλακές της Μπανγκόκ για κατοχή ναρκωτικών (για την ακρίβεια μικρή ποσότητα οπιούχων χαπιών σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου), όπου οι νόμοι είναι ιδιαίτερα σκληροί και κινδυνεύει με θανατική ποινή. Ο πρόξενος της Κολομβίας στην Ινδία καλείται να μεταβεί στην Ταϊλάνδη (όπου δεν υπάρχει πρεσβεία της χώρας του εκεί), για να συναντήσει τον συμπατριώτη του, και να δει την κατάσταση παρέχοντάς του, νομική και οικονομική στήριξη. Ο Μανουέλ διηγείται στον πρόξενο την ιστορία του από την αρχή, την μικροαστική οικογένεια όπου μεγάλωσε, το δέσιμό του με την αδερφή του Χουάνα, τις σχέσεις του με τον αυστηρό και εθνικιστή πατέρα, την εφηβεία του και την προσπάθειά του να σπουδάσει. Η αδερφή του Χουάνα, μερικά χρόνια μεγαλύτερή του, σπούδαζε κι εκείνη, μονίμως απούσα από την οικογένεια αλλά πάντα δίπλα στον Μανουέλ, φύλακας-άγγελός του. Ο Μανουέλ μοναχικός και ρομαντικός βρίσκει στην λογοτεχνία και την φιλοσοφία την διαφυγή από την σκληρή μικροαστική καθημερινότητα. Όταν η Χουάνα εξαφανίστηκε και πέρασε αρκετός καιρός χωρίς να δώσει σημεία ζωής, ο Μανουέλ την ψάχνει παντού και σιγά σιγά αποκαλύπτεται μπροστά του, ένας άγνωστος και άγριος κόσμος.

"Η Ευρώπη, όπως όλες οι εύπορες κοινωνίες είναι έτοιμη να πέσει στον γκρεμό. Όπως ένας άνθρωπος που τα έχει όλα: είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του και τον θαυμάζει, αυτό συμβαίνει εκεί πέρα, αλλά αυτό που δεν ξέρουν οι Ευρωπαίοι είναι ότι δεν αποτελούν πια το μέλλον για κανέναν. Αντίθετα μάλιστα: το μέλλον είναι η περιφέρεια. Πως λες ότι αυτή η χώρα είναι οπισθοδρομική και βίαιη, σαν να μιλάς για βασικές αξίες που διέπουν τη ράτσα ή τον πολιτισμό μόνο ενός έθνους και όχι ενός άλλου; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι πρόκειται για μια χώρα νέα, πολύ νέα, που ακόμα ψάχνει τον τρόπο να εκφραστεί. Αυτό που βλέπεις εσύ στην Ευρώπη, αυτή η ειρήνη που επικρατεί σήμερα, κόστισε δύο χιλιετίες πολέμων, αίματος, βασανιστηρίων και απανθρωπιάς. Όταν τα έθνη της Ευρώπης είχαν την ηλικία της Κολομβίας, ήταν εχθροί μεταξύ τους και κάθε φορά που έρχονταν αντιμέτωπα έρρεαν ποταμοί αίματος∙ λίμνες, εκβολές, θάλασσες γέμιζαν αίμα. Ο τελευταίος ευρωπαϊκός πόλεμος άφησε πίσω του πενήντα τέσσερα εκατομμύρια νεκρούς. Δεν σου φαίνεται αρκετά βίαιο αυτό; Μην το ξεχνάς ποτέ. Μόνο κατά τη διάρκεια της κατάληψης του Βερολίνου από τα ρωσικά στρατεύματα - μια υπόθεση δύο εβδομάδων δηλαδή -, είχαμε περισσότερους νεκρούς απ' ό,τι σ' έναν αιώνα συγκρούσεων στην Κολομβία, οπότε βγάλε απ' τον νου αυτή την ιδέα - δεν είναι τόσο βίαιο το έθνος σου. Μόνο που έχει μεγάλο κόμπλεξ, είναι κατακερματισμένο και, το χειρότερο, οπλισμένο. Έχει πλούτο και μια σπουδαία γεωγραφική θέση, πράγμα που πάντα κάποια στιγμή αρχίζει να αποδίδει. Η βία είναι μέρος του πολιτισμού, της Ιστορίας, της ζωής των εθνών. Από τη βία γεννιούνται οι κοινωνίες και οι περίοδοι ειρήνης, έτσι γίνεται απ' τις απαρχές του κόσμου, και στην Κολομβία βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή η διαδικασία. Σε διαβεβαιώνω ότι θα τα καταφέρει πιο γρήγορα και με λιγότερο αίμα απ' ό,τι η Ευρώπη."

Ο πρόξενος είναι και ένας αρκετά γνωστός συγγραφέας. Η ιστορία του Μανουέλ τον κεντρίζει και τον προκαλεί καθώς δεν είναι μια συνηθισμένη ιστορία, ενώ αμέσως αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει πολλή αλήθεια πίσω της. Ψάχνει να βρει την Χουάνα, ενώ προσπαθεί να πείσει τον Μανουέλ να δηλώσει ένοχος για να αποφύγει την θανατική ποινή, να καταδικαστεί σε μερικές δεκαετίες φυλάκισης και να γίνει προσπάθεια επαναπατρισμού του σε φυλακές της πατρίδας του. Η αναζήτησή του θα φέρει αποτέλεσμα, και η αφήγηση της Χουάνα που θα βρεθεί στο Τόκιο, θα συμπληρώσει τα κενά της ιστορίας αποκαλύπτοντας όμως και μια άλλη τραγική παράλληλη ιστορία περισσότερο κυνική και σκληρή.


Βρισκόμαστε πιο κοντά στην Κολομβία των βιβλίων του Βάσκεζ παρά σε αυτήν του “μαγικού ρεαλισμού” του Γκ.Γκ.Μάρκες. Η διαφθορά της διακυβέρνησης Ουρίμπε, τα πολιτικά παιχνίδια, τις δολοφονίες και τις εξαφανίσεις προσώπων διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην ιστορία της Χουάνα, η οποία θα χάσει τον εαυτό της μέσα σε μια ταραγμένη ζωή δίπλα σε εκπροσώπους της εξουσίας και του χρήματος, για να καταλήξει στα πορνεία του Τόκιο.
Οι πόλεις στην αφήγηση του Γκαμπόα είναι μελαγχολικές και απρόσωπες, η Μπανγκόκ με την συνεχή βροχή και υγρασία, το Τόκιο σκοτεινό και μουντό, η δε Μπογκοτά σκληρή και γεμάτη αντιθέσεις.

Το βιβλίο είναι γεμάτο βιβλιοφιλικές αναφορές, ένα ακατάσχετο και απίστευτα γοητευτικό name-dropping γνωστών, άγνωστων περισσότερο ή λιγότερο, συγγραφέων και βιβλίων. Από τους κλασσικούς μέχρι τους μοντέρνους συγγραφείς, από τον Λάβκραφτ μέχρι τον Τάιμπο, από τον Τολστόι μέχρι τον Κενζαμπούρο Όε, από τον Ντάβιλα μέχρι τον Ντελέζ κι από τον Μάρκο Αυρήλιο μέχρι τον Λούκατς, ο βιβλιόφιλος αναγνώστης δεν θα προλαβαίνει να σημειώνει βιβλία και ονόματα συγγραφέων.

"Ένα από τα είδωλά μας ήταν ο Γουόνγκ Καρ Γουάι
Στις ταινίες του βλέπαμε την εγκατάλειη κι εκείνη την τρομερή ανάγκη για στοργή, τόσο οικεία σ' εμάς, και μας έκανε να ονειρευόμαστε άλλους κόσμους: Ασία! Χονγκ Κονγκ! Ξέραμε ότι αυτές οι πόλεις υπήρχαν στον χάρτη, αλλά με τον Γουόνγκ Καρ Γουάι καταλαβαίναμε ότι κι εκεί ζουν άνθρωποι σαν κι εμάς: μοναχικοί μέσα σε πόλεις-φαντάσματα, άνθρωποι εύθραυστοι σε λεωφόρους και καφετέριες, με μια τεράστια ανάγκη να επινοούν κίνητρα για να συνεχίσουν να ζουν και με την αίσθηση πως έχουν χάσει πριν καν μπουν στο παιχνίδι, ότι κάτι πήγε εντελώς λάθος ευθύς εξαρχής, όλα αυτά, εν ολίγοις, που βλέπει κανείς στις ταινίες του "Ερωτική Επιθυμία", "Chunking Express", "2046" ή ακόμα και στο "Οι νύχτες μου μακριά σου"..."

Το μυθιστόρημα του Γκαμπόα είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα βιβλίου που υπερβαίνει τα είδη. Δεν μπορείς να το κατατάξεις κάπου, αντιπροσωπεύει την χαοτική πραγματικότητα, την απεικόνιση της ζωής σε θραύσματα, λίγο από ρομαντική ιστορία, λίγο από αστυνομικό θρίλερ, λίγο από μυθιστόρημα ενηλικίωσης, λίγο από πολιτικό δοκίμιο, ενώ είναι σαφής η επιρροή του κινηματογράφου. Η ιστορία μιας χώρας, της Κολομβίας, όπως την διαβάζουμε συχνά πυκνά από θαυμάσιους λογοτέχνες που συνεχίζουν να φτάνουν στα χέρια μας από τον τόπο αυτόν (Βάσκεζ, Φασιολίνσε, Άλβαρεζ), παρουσιάζεται και στις υπέροχες "Νυχτερινές ικεσίες", με τρόπο που συγκινεί και συναρπάζει σε μια ιστορία γεμάτη αγάπη, απώλεια, οδύνη, μοναξιά.

Βαθμολογία: 82 / 100





 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home