Πόσο εύκολο είναι γιά ένα συγγραφέα να πάρει κάποιο κομμάτι από την ζωή μιας ισχυρής προσωπικότητας και να πλάσει ολόκληρο μυθιστόρημα?Κατά την άποψή μου αυτό είναι σαν ισορροπία σε τεντωμένο σχοινί . Χρειάζεται ο συγγραφέας να είναι μοναδικός μάστορας σαν τον Τζούλιαν Μπαρνς ,ο οποίος στο τελευταίο έξοχο βιβλίο του "ΑΡΘΟΥΡ & ΤΖΟΡΤΖ" (88) ,αγγίζει την τελειότητα τού προ εικοσαετίας αριστουργήματος του "Ο ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΤΟΥ ΦΛΩΜΠΕΡ".

Ο Μπαρνς ασχολείται στο μυθιστόρημα αυτό με τον διάσημο συγγραφέα Άρθουρ Κόναν Ντόϊλ (δημιουργό του Σέρλοκ Χολμς) και έναν άσημο δικηγόρο της Αγγλικής επαρχίας τον Τζορτζ Έιντλτζι . Παρακολουθούμε τις ζωές αυτών των δύο αντρών από την ημέρα της γέννησης τους μέχρι τον θάνατό τους και πως ένα γύρισμα της μοίρας συνετέλεσε στην γνωριμία τους αλλάζοντας την ζωή τους.

Ο Άρθουρ είναι πολύ τυχερός στην ζωή του.Σπουδάζει γιατρός (οφθαλμίατρος),ανοίγει ιατρείο,πελατεία δεν έρχεται και τι κάνει τις ώρες της αναμονής?Γράφει..Έτσι δημιουργείται ο γνωστός ντεντέκτιβ Σέρλοκ Χολμς ,η επιτυχία του οποίου τον μετατρέπει σε προσωπικότητα πιό ζωντανή από τον δημιουργό του.

Ο Τζορτζ προκύπτει από τον γάμο ενός Ινδού πάστορα και μιάς Σκωτσέζας.Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να είναι σκουρόχρομος.Παιδί δειλό,καλοσυνάτο,άριστος μαθητής σπουδάζει δικηγόρος και αρχίζει να υλοποιεί το όνειρό του,ανοίγοντας δικηγορικό γραφείο στο Μπίρμιγχαμ και γράφοντας ένα βιβλίο γιά τους Αγγλικούς σιδηροδρόμους.

Μιά σειρά σφαγών μερικών αλόγων και άλλων ζώων στην κομητεία που ζει ο Τζορτζ οδηγούν την αστυνομία με μία σειρά τελείως παράλογων συλλογισμών να κατηγορήσουν και τελικά να καταδικάσουν τον αφελή και ήσυχο Τζορτζ σε επταετή κάθειρξη.Όταν αποφυλακίζεται ο νεαρός δικηγόρος, στέλνει μιά επιστολή στον συγγραφέα τού Σέρλοκ Χολμς ζητώντας την βοήθεια του.Ο Ντόϊλ τρελλαίνεται από το προφανές της αδικίας και αναλαμβάνει την υπόθεση προσωπικά,σαν μιά απλούστατη νοητική άσκηση,η οποία θα του έδινε και μία διέξοδο στα προσωπικά του προβλήματα της εποχής. Η λύση δεν θα αργήσει να έρθει,λίγο διαφορετική από αυτή που περίμενε ο Τζορτζ μιάς που η υπόθεση του παρομοιάσθηκε με την δικαστική πλάνη της υπόθεσης "Ντρέϊφους" αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με το Αγγλικό κράτος.

Εκεί ακριβώς είναι η ουσία τού (κατά βάση) πολιτικού μυθιστορήματος τού Μπαρνς.Το Αγγλικό κράτος και ο υποδόριος ρατσισμός των ανθρώπων και της εξουσίας.Ο Τζορτζ αρνείται μέχρι το τέλος της ζωής του να παραδεχθεί το προφανές,ότι δηλαδή έπεσε θύμα ρατσισμού.Μέσα στην αμορφωσιά και την χοντροκοπιά της Αγγλικής επαρχίας ,ο νεαρός δικηγόρος και ο πάστορας πατέρας του,μπορεί να μην ενοχλούσαν κανέναν αλλά και μόνο η διακριτική παρουσία τους, αποτελούσε πρόκληση όχι μόνο γιά τον απλό κόσμο αλλά και γιά τους "προύχοντες" του τόπου. Η ιστορία όπως προανέφερα φαντάζει απλή αλλά είναι ουσιαστικά πολυσύνθετη.Ο Άρθουρ διαπιστώνει ότι αντιμάχεται ένα σύστημα "εκ των ένδον" ζώντας σε μιά πολιτεία υποδειγμα υποκριτικότητας και προσποίησης, όπως είναι η Αγγλική.

Οι δύο αντρες βιώνουν την Αγγλική πραγματικότητα,ο Τζορτζ υφίσταται όλη την ταλαιπωρία της καταδίκης και του ξεπεσμού,προτού μπορέσει με την βοήθεια του Ντόϊλ να "σηκωθεί" ξανά . Ο δε Άρθουρ συνειδητοποιεί την ξεροκεφαλιά της αριστοκρατίας, την αυταρέσκεια της άρχουσας τάξης.Όντας και οι δύο "ξένοι",ο ένας μίγμα Σκωτσέζικης και Ιρλανδικής καταγωγής και ο άλλος Ινδικης και Σκωτσέζικης ,αυτοπροσδιορίζονται από τον πάντα εύστοχο (και εύστροφο) Άρθουρ σε ένα καταπληκτικό διάλογο με τον Τζορτζ "ανεπισήμως Εγγλέζοι".

Το μυθιστόρημα ακολουθεί γραμμική αφήγηση,υπερβολικά λεπτομερές,με ένα μοναδικό στυλ γραφής που γοητεύει τον αναγνώστη και τον οδηγεί να λατρέψει πραγματικά τους δύο ήρωες.Τον γλυκούλη,αφελή και στραβούλιακα Τζορτζ, ο οποίος μέχρι τα 27 του κοιμάται στο ίδιο δωμάτιο με τον πατέρα του, φροντίζει την αδερφή του και απλώς ονειρεύεται μιά καλύτερη και τακτοποιημένη ζωή. Τον χειμαρρώδη Άρθουρ , (ο οποίος αποδεικνύεται απίστευτος "κιμπάρης" και άρχοντας πραγματικός) ο οποίος έχει την τύχη να παντρευτεί μιά υπέροχη γυναίκα και όταν αυτή αρρωσταίνει βαριά και ζει μιά δεκαετία κατάκοιτη,να γνωρίσει μιά ακόμα γοητευτικότερη δυναμική κοπέλλα που θα τον περιμένει (διότι ο Άρθουρ στέκεται δίπλα στην άρρωστη γυναίκα του) στηρίζοντάς τον υπομονετικά . Η μοναδική του "ατυχία" είναι ότι ο λογοτεχνικός του ήρωας , ο Σέρλοκ Χολμς τον ξεπερνάει σε φήμη , σε σημείο που η προσωπικότητα του συγγραφέα να συγχέεται με αυτή του ήρωά του.

Ο Μπαρνς μεταφέρει απόλυτα το κλίμα της εποχής (αρχή του εικοστού αιώνα κυρίως) επιμένοντας πολύ στις πνευματιστικές ανησυχίες του Ντόϊλ - μη ξεχνάμε ότι ο "μεσμερισμός",οι πνευματιστικές συγκεντρώσεις ήταν πολύ της μόδας τότε σε όλο τον κόσμο (κάτι που η Άτγουντ μετέφερε υπέροχα στο "Άλλο πρόσωπο της Γκρέϊς").
Επίσης η εμμονή στη λεπτομέρεια οδηγεί τον συγγραφέα σε εξαντλητικές περιγραφές ρούχων,αθλητικών αγώνων,διακοσμήσεων σπιτιών.Αυτά τα τελευταία ενδέχεται να κουράσουν τον ανυπόμονο αναγνώστη που ανυπομονεί να παρακολουθήσει την ανέλλιξη της πλοκής.

Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Μπαρνς σε μιά συνέντευξή του στον Β.Καλαμάρα:
«Πρόκειται για μια αληθινή ιστορία. Ο Τζορτζ μού ήταν άγνωστος κι έπρεπε να χτίσω την προσωπικότητά του. Το δύσκολο, ωστόσο, ήταν να γνωρίσω τον γνωστό Κόναν Ντόιλ κι όχι τον άγνωστο. Ωστόσο, μυστικό δεν υπάρχει στον τρόπο επεξεργασίας τού μυθοπλαστικού μου υλικού», μας λέει. «Ο ρατσισμός δεν αυτοπροσδιορίζεται μέσα από το μυθιστόρημα. Αυτό είναι έργο της κοινωνίας κι όχι της λογοτεχνίας», συνεχίζει. Μολονότι ο Τζορτζ πέφτει θύμα κακοδικίας, «δεν αντιλαμβάνεται γιατί του συμβαίνουν όλα αυτά. Είναι γιος πάστορα, έχει ακολουθήσει πανεπιστημιακές σπουδές, ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου και αισθάνεται Βρετανός πολίτης». Σ' αυτό το σημείο, ωστόσο, ακούγεται ευδιάκριτο το σχόλιο του Βρετανού συγγραφέα: «Ο Βρετανός πουλάει τον εαυτό του ως μη ρατσιστή, ενώ μπορεί να είναι. Μην ξεχνάτε ότι η βρετανική κοινωνία είναι ρατσιστική».

Θα είναι πλεονασμός να αναφέρω ότι οι χαρακτήρες είναι πολύ καλά δομημένοι,τα δε δευτερεύοντα πρόσωπα υπέροχα. Οι διακριτικές παρουσίες της πρώτης συζύγου του Ντόϊλ και της αδερφής του Τζορτζ, η δυναμική και πανέμορφη Τζιν,δεύτερη σύζυγος του Άρθουρ, οι δύο μανάδες , ο υπομονετικός πάστορας πατέρας του Τζορτζ που φοβάται και την σκιά του συνειδητοποιώντας τον ρόλο του.

Η επιλογή του Μπαρνς να μη δώσει έναν τελείως αστυνομικό τόνο στην ιστορία του,τελικά είναι προς όφελος του αναγνώστη, ο οποίος διαβάζει ένα μυθιστόρημα που είναι περισσότερο από "αστυνομικό",περισσότερο από μιά "μυθιστορηματική βιογραφία",περισσότερο από ένα "μυθιστόρημα εποχής".Τελικά , ο συγγραφέας μάλλον παίζει μαζί μας ,κλείνοντας πονηρά το μάτι και λέγοντας μας ότι στην πραγματικότητα τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται με την πρώτη ματιά.