Εύκολο να κατατάξεις το νεοεκδοθέν στην Ελλάδα μυθιστόρημα του αειθαλούς (τα 80 πλησιάζει) Carlos Fuentes «ΤΟ ΚΑΘΙΣΜΑ ΤΟΥ ΑΕΤΟΥ» (Εκδ.ΑΓΡΑ,σελ.403) (80),στην κατηγορία των πολιτικών μυθοπλαστικών βιβλίων,δύσκολα όμως ξεμπερδεύεις μαζί του.

Πολιτικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας επιστολικής μορφής?Ή μήπως,συνδιασμός Μακιαβέλι,Λακλός (Επικίνδυνες σχέσεις) με ολίγον από Χόλλυγουντ σε σατιρικό στυλ?Το μόνο σίγουρο είναι η «επιστολική μορφή»,όλα τα άλλα παίζουν ανάλογα της γωνίας που βλέπει ο καθένας τα πράγματα.

Βρισκόμαστε στην γοητευτικότατη χώρα-μπουρδέλο Μεξικό,στο έτος 2020.Ο Πρόεδρος έχει μιά ανίατη ασθένεια και πρόκειται σε λίγο χρονικό διάστημα να εγκαταλείψει την θέση του.Ενεργώντας ως άλλος Τσάβες,τσαμπουκαλεύεται με την υπερδύναμη που λέγεται ΗΠΑ (όπου πρόεδρος είναι η γνωστή και μη εξαιρετέα Κοντολίζα Ράϊς-μπρρρ).Οι ΗΠΑ ως είναι φυσικόν δεν τα πολυανέχονται αυτά και ως μέσο πίεσης κόβουν τους δορυφόρους από τους οποίους περνάνε όλες οι τηλεπικοινωνίες του Μεξικού.Αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας είναι να κοπεί κάθε μορφής επικοινωνία και ο (πολιτικός και όχι μόνο) κόσμος να επανέλθει στην παλιά καλή επιστολογραφία.Η διαβολική Μαρία δελ Ροσάριο Γκαλβάν προσπαθεί με διάφορους υπόγειους τρόπους να τοποθετήσει στην προεδρική καρέκλα (στο κάθισμα του αετού) τον εκλεκτό της νεαρό πολιτικό Νικολάς Βαλντίβια εξυπηρετώντας τούς δικούς της σκοπούς.Γύρω από την προεδρική διαδοχή παίζεται ένα γαϊτανάκι μηχανορραφιών όπου εμπλέκονται υπουργοί,αρχηγοί της αστυνομίας,πρώην πρόεδροι,ο πρωθυπουργός,μιά άλλη πανούργα βουλευτής,ο πρόεδρος της βουλής και άλλοι.Όλοι αυτοί ανταλάσσουν επιστολές δημιουργώντας μιά ξέφρενη δράση και ένα πολιτικό χάος καθόλου άγνωστο βέβαια στα καθ’ημάς.

Το βιβλίο έχει τρομερό ρυθμό,είναι ιδιαίτερα καλογραμμένο,η ποιότητα του Φουέντες είναι αδιαμφισβήτητη και η σάτιρά του τσακίζει.Η ιστορία βεβαίως μπάζει από παντού.Θεωρώ μεγάλο λάθος να τοποθετήσει την δράση στο άμεσο μέλλον,δείχνοντας ότι ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει από το 2002-έτος συγγραφής του μυθιστορήματος.Πιστεύω ότι το έκανε γιά να κοντρολάρει καλύτερα το «μελλοντολογικόν» του πράγματος αλλά ουσιαστικά έκανε μιά τρύπα στο νερό πέφτοντας σε κάποια λάθη που βγάζουν μάτια.Δεν μπορώ να καταλάβω σε τι επηρεάζει ο δορυφόρος την λειτουργία ενός υπολογιστή αφού υπάρχει ρεύμα?Ο Φουέντες βάζει τις γραμματείς να βγάζουν από τις αποθήκες τις παλιές Ρέμινγκτον γιά να κάνουν τη δουλειά τους.Ακόμα και τα τηλέφωνα σταθερής χρήσης δεν εξαρτώνται από τους δορυφόρους εξ’όσων γνωρίζω (και ας δίδεται ως δικαιολογία ότι χρησιμοποιούν δορυφόρο κοντρολαρισμένο από το Μαϊάμι).


Τέλος πάντων γιά να μη γκρινιάζω (και στέκομαι σε λεπτομέρειες που ελάχιστα καθορίζουν την ουσία),πρέπει να πω ότι το απόλαυσα το βιβλίο.Θέλεις η γοητεία της γραφής του Φουέντες (όπως προείπα-ο άνθρωπος είναι master τεράστιος),θέλεις οι εκπληκτικοί χαρακτήρες – μιά κυριολεκτική πινακοθήκη ραδιούργων και κατεργάρηδων πολιτικών.Σχεδόν κάθε επιστολή περιέχει και μιά σκηνή δράσης,είτε πολιτικής,είτε σεξουαλικής (οι σεξουαλικές σκηνές στο μυθιστόρημα έχουν να κάνουν με πολιτικά παίγνια),το χιούμορ του Φουέντες (χωρίς να φτάνει στην τρέλλα του Ταίμπο ΙΙ) είναι εξαιρετικό,οι γυναίκες είναι ερωτικότατες και μηχανορραφούν ακούραστα,πανέξυπνα και συνεχώς.


Ένα μικρό δείγμα της εκπληκτικής γραφής του μεγάλου συγγραφέα το απόσπασμα που ακολουθεί,είναι ένα μέρος από το γράμμα αποχαιρετισμού –λίγο πριν την αυτοκτονία,του δεξιού χεριού του πρώην προέδρου ο οποίος αποκαλείτο Σενέκας λόγω της πολιτικής σοφίας και ωριμότητας που τον διέκρινε,είναι δε ενδεικτικό του ύφους του μυθιστορήματος.
«...Όταν πέθανε ο Πρόεδρος,κοιτάχτηκα στον καθρέφτη της ψυχής μου και είδα μιά παλλόμενη εικόνα,ένα τρεμάμενο είδωλο.Ήταν η διακύμανση των ίδιων μου των συναισθημάτων.Ήταν η ταλάντωση του πνεύματος μου ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο.Ήταν η πιστή απεικόνιση του εναλλασσόμενου πόθου μου και γιά τα δύο.
Ήταν το απέραντο κενό της αγάπης μου,μιά τρύπα ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο.Η αγάπη μου γιά σένα Μαρία δελ Ροσάριο.Ο πόθος μου να σε κάνω δική μου,που δεν εξέφρασα ποτέ,που τον κράτησα βουβό,φυλακισμένο στα όνειρά μου.Και ποτέ δεν τον μάντεψες,είμαι βέβαιος.
Ήταν τέλος η εύλογη βεβαιότητα ότι τίποτα δεν είχε αληθινή υπόσταση εκτος από την ίδια μου την εσωτερικότητα.Το απροσπέλαστο οχυρό του εγώ μου.Την ελευθερία μου να αποφασίσω αν αυτό το εγώ θα εξακολουθούσε να βρίσκεται στον κόσμο ή θα τον εγκατέλειπε.
Μπροστά σ’αυτή τη βεβαιότητα τι είναι όλη η αβεβαιότητα της δημόσιας ζωής?Σήμαινε-σημαίνει,Μαρία δελ Ροσάριο-ότι δεν υπάρχει ορθός λόγος που να μπορεί να επιβληθεί στο Μεξικό.Σημαίνει ότι γιά πολλοστή φορά θα σκοτώσουμε την κότα με τα χρυσά αυγά-αφού πρώτα τα κλέψουμε.Σημαίνει ότι από το 1800 ο Χούμπολντ είχε πει την αλήθεια:
«Το Μεξικό είναι ένας ζητιάνος που κάθεται πάνω σ’ένα βουνό χρυσάφι».
Σημαίνει ότι σε μιά αστυνομική ιστορία μαθαίνουμε μονάχα στο τέλος ποιός ήταν ο δολοφόνος.Στο Μεξικό,αντίθετα,ξέρουμε εκ των προτέρων τον εγκληματία.Το θύμα είναι πάντοτε η χώρα.Αχ,φίλη μου.Μην ακούς τους δημαγωγούς σωτήρες,τους Μαχάτμα Προπαγκάντι.Και φυλάξου από τους μπουφόνους της καταστολής,τους δικούς μας Ροβεσπιερότους.
Άκουσε τις λεγεώνες των απελπισμένων.
Άκουσε τους ψιθύρους αυτής της Πόλης του Μεξικού,όπου όλοι γνωρίζουν όσα δεν λέγονται ποτέ.
Γράψτο.Κανένας δεν θα σε πιστέψει.
Αποσιώπησέ το.Όλοι θα το μάθουν.
Ναι φίλη μου πολυαγαπημένη.Αν ήμουν πολιτικός,θα τους πρόδιδα όλους.Ευτυχώς που είμαι ένας απλός διανοούμενος και ξέρω πως οι πολιτικοί προδίδουν εμένα.
Ναι,ωραία και λαμπρή μου κυρία,τίποτα δεν αξίζει παρά μόνο η φιλία,η πιό σιωπηρή μας υπόσταση.
Μην το επαναλάβεις.Δεν θα σε πιστέψει κανένας.
Φεύγω λέγοντας μέσα μου ότι μοιάζουμε με τα όνειρά μας.Τίποτα δεν μοιάζει περισσότερο με την πραγματικότητά μας,όσο η ουτοπία μας.Δεν έχουμε άλλη.Βλέπετε?Μόνο ένας αυτόχειρας τολμάει να το πει αυτό.Δεν είναι τα τελευταία μου λόγια.Δεν ζητώ να τα γράψουν στον τάφο μου

ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΧΑΒΙΕΡ ΣΑΡΑΓΟΣΑ Ή «ΣΕΝΕΚΑΣ»,1982-2020.
ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ,ΚΑΘΕ ΣΚΕΨΗ ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΡΕΜΠΟΡΙΟ.

Εσένα,μυστικά σε πληροφορώ ότι δεν υπάρχει μυστήριο μετά το θάνατο.Ο πεθαμένος δεν ξέρει ότι εμείς είμαστε ζωντανοί.Πριν από τη γέννηση και μετά το θάνατο,ζούμε τελικά τους δικούς μας,απροσπέλαστους κόσμους...»

Η πλοκή ακολουθεί ξέφρενη πορεία μετά τα 2/3 του βιβλίου,όπου τα τσιτάτα πέφτουν σαν βροχή και όπου ο Φουέντες βάζει και στη δράση αρκετό Α.Δουμά (Ο άνθρωπος με το σιδηρούν προσωπείο).Υπάρχει στην ατμόσφαιρα πολύς Μακιαβέλι,αρκετός ΣουνΤσού,λίγος Κλαούσεβιτς.Εκπληκτική η φιγούρα/μυθιστορηματικός (?) χαρακτήρας ενός πρώην προέδρου,ο οποίος αποσυρμένος σε μιά παραθαλάσσια πόλη εκτοξεύει απίστευτες φράσεις καθισμένος στον καφενέ εποπτεύοντας ένα κάστρο/φυλακή που κρύβει το μεγάλο μυστικό της πολιτικής ζωής της χώρας.

Παρά λοιπόν τις όποιες ενστάσεις μου γιά τα κραυγαλέα λάθη της πλοκής,παρά το υπερβολικά γκροτέσκο (γιά τα δικά μου γούστα) στυλ ορισμένων σκηνών,το βιβλίο είναι εξαιρετικό και διαβάζεται απνευστί.Είναι ζωντανό,έχει φρεσκάδα,απόδειξη ότι ο μεγάλος συγγραφέας μένει πάντα νέος.Έχει ακαταμάχητο χιούμορ (ο Κάστρο είναι ακόμα στα 93 του πρόεδρος της Κούβας και οι Ρόλλινγκ Στόουνς κάνουν περιοδείες με μπαστούνια) και σοφία.Δεν είναι παράξενο που η πρόεδρος της Χιλής Μπασελέτ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής της καμπάνιας μελετούσε προσεκτικά το μυθιστόρημα του Φουέντες,σίγουρα είχε πολλά να διδαχθεί από αυτό.

Εξαιρετική ως συνήθως η έκδοση της Άγρας (δεν κουράζομαι να το επαναλαμβάνω),όπως και η μετάφραση του κου Ηλιόπουλου,με υποσέλιδες σημειώσεις οι οποίες βοηθούσαν τη ροή του κειμένου.

Σας εύχομαι καλά Χριστούγεννα,να περάσετε όμορφα-μάλλον θα τα πούμε την επόμενη εβδομάδα με την αναπόφευκτη ανασκόπηση / αποτίμηση των βιβλίων που διάβασα το 2007 .