Ο κοινός παρονομαστής δύο μυθιστορημάτων που διάβασα τελευταία είναι η αναζήτηση του Πατέρα,όχι μόνο της πατρικής φιγούρας αλλά κυρίως η αναζήτηση του προσώπου του φυσικού πατέρα των πρωταγωνιστών.Κατά τα άλλα τα βιβλία αυτά δεν έχουν κοινή θεματική και οι συγγραφείς είναι τελείως ανόμοιοι μεταξύ τους.Η σύγκριση είναι ενδιαφέρουσα όμως γιατί μπορεί να δει κανείς στον τρόπο γραφής τους την αντανάκλαση της Ευρωπαϊκής και της νεώτερης Αμερικάνικης λογοτεχνίας.
Τα βιβλία στα οποία αναφέρομαι είναι το ογκώδες μυθιστόρημα του Γουόλλυ Λαμπ «Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΟΥ ΕΜΑΘΑ» (Εκδ.Πατάκη,σελ. 623) (82),το οποίο έκανε τεράστια επιτυχία στις ΗΠΑ αλλά μάλλον απαρατήρητο πέρασε στη χώρα μας όταν εκδόθηκε πριν από τέσσερα χρόνια,και το νεοεκδοθέν μυθιστόρημα του αγαπημένου στο ελληνικό κοινό Μπέρνχαρντ Σλινκ « Ο ΓΥΡΙΣΜΟΣ » (Εκδ. ΚΡΙΤΙΚΗ , σελ.369) (80) .

Ο Wally Lamb έχει γράψει ένα επικό οικογενειακό χρονικό το οποίο περικλείει τα πάντα. Οικογενειακά δράματα, παιδική κακοποίηση,βιασμούς (ψυχολογικούς και σωματικούς ),μοναξιά,περίεργους και αδιέξοδους έρωτες,δολοφονίες,AIDS και άλλα πολλά.Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου Ντόμινικ είναι δίδυμος αδερφός με τον σχιζοφρενή μονοζυγωτικό Τόμας.Γεννημένοι με ελάχιστα λεπτά διαφορά αλλά σε διαφορετικές ημέρες και χρονιές (το ένα 31/12 και το άλλο 1/1),τα δύο αγνώστου πατρός παιδιά μεγαλώνουν μαζί,υποφέρουν στα χέρια ενός πολύ καταπιεστικού πατριού και ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους.Ο τρυφερός (χαϊδεμένος από τη μητέρα) και υπερευαίσθητος Τόμας στα φοιτητικά του χρόνια εκδηλώνει έντονη σχιζοφρένεια,μπαινοβγαίνει σε ιδρύματα,όπου πάνω σε μιά έντονη κρίση,μπουκάρει στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης, βγάζει ένα μαχαίρι και ακρωτηριάζεται, θέλοντας με αυτή του την πράξει να καταγγείλει την πολιτική του Μπους στο Ιράκ.Ο Ντόμινικ μέσα από τα προσωπικά του αδιέξοδα αγωνίζεται μάταια να γλυτώσει τον αδερφό του από τον εγκλεισμό σε ψυχιατρική φυλακή.Την ίδια περίοδο προσπαθεί να βγάλει άκρη με την ιστορία της οικογένειας όπως την είχε γράψει ο παππούς του σε κάποια ανέκδοτα χειρόγραφα τα οποία του παρέδωσε η μητέρα του λίγο πριν τον θάνατό της.
Ο Ντόμινικ προσπαθεί να κατανοήσει τι συμβαίνει γύρω του,τι συμβαίνει με τη ζωή του.Η μητέρα τους δεν τους είχε αναφέρει ποτέ ποιός ήταν ο πατέρας των διδύμων,ο πατριός τους από τη μιά προστατευτικός από την άλλη ένας πραγματικός τύραννος,η ζωή των δύο παιδιών διαμορφώνεται μέσα από δυσκολίες και ενώ ο ένας φρικάρει τελείως,ο Ντόμινικ μεγαλώνοντας γίνεται ένας εσωστρεφής χαρακτήρας ο οποίος «προσπαθεί να κουβαλήσει τον κόσμο στους ώμους του».Μέσα από τα ημερολόγια του παππού πιστεύει ότι θα ανακαλύψει το μυστικό της καταγωγής του,το γιατί και πως ήρθαν στον κόσμο τα δύο αδέρφια,αντίθετα διαπιστώνει ότι η τρέλλα δεν είναι κάτι άγνωστο στην οικογένεια του,η δε αποκάλυψη γιά την ταυτότητα του πατέρα του θα αργήσει πολύ να έρθει και όταν θα έρθει θα τον σοκάρει τελείως.

Το μυθιστόρημα περνάει μέσα από τα μάτια του Ντόμινικ,ο οποίος κάποιες στιγμές από το πολύ στρες τα παίζει τελείως.Ο συγγραφέας μεταφέρει εξαιρετικά όλη αυτή την ατμόσφαιρα της έντασης και της ισορροπίας σε ένα τεντωμένο σκοινί , σε ένα βιβλίο που δεν σου κάνει καρδιά να το αφήσεις από τα χέρια σου παρά τον όγκο του που απωθεί.Προκαλεί εντύπωση η εκπληκτική σκιαγράφηση της σχιζοφρενούς προσωπικότητας του Τόμας,ο οποίος θυμίζει Ντοστογιεφσκικό ήρωα και που η ουσιαστική διαφορά του με τον αδερφό του είναι (όπως έλεγε ο Καπότε γιά τους ήρωες του «ΕΝ ΨΥΧΡΩ»)ότι ζώντας στο ίδιο σπίτι και μεγαλώνοντας με τις ίδιες συνθήκες , ο ένας μπήκε(ή βγήκε) από την πίσω πόρτα και ο άλλός από την μπροστά...

Ναι,θυμίζει Ντοστογιέφσκι σε πιό light εκδοχή – οι «δαίμονες» που ταλαιπωρούν τον Ντόμινικ βγαίνουν κατευθείαν από τον μεγάλο Ρώσο,ναι,το τέλος εμένα τουλάχιστον δεν με ικανοποίησε αλλά τα ερωτήματα που θέτει το βιβλίο είναι σοβαρά και μάλλον αναπάντητα:

-Πόσο μετράει το «οικογενειακό αίμα»?
-Πως φέρεσαι σε ένα σκληρό,σχεδόν σαδιστή πατριό,όταν συνειδητοποιείς ότι παρόλα αυτά,εκείνος ήταν πάντα δίπλα σου,σε προστάτευε,σε ανάθρεψε,σε μεγάλωσε τελικά?
-Όταν βλέπεις και αντιλαμβάνεσαι ότι το να βρεις τον φυσικό σου πατέρα δεν παίζει (ούτε θα παίξει) κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή σου,εσύ γιατί συνεχίζεις με τόσο πείσμα το ψάξιμο?
-Η αγάπη ακμάζει μέσα από τη συγχώρεση?
-Όταν αναζητάμε ένα πρόσωπο μήπως τελικά ψάχνουμε να βρούμε την εικόνα που έχουμε δημιουργήσει γιά το πρόσωπο αυτό?

Κάποια από τα παραπάνω ερωτήματα μπορείς να τα βρεις και στον «ΓΥΡΙΣΜΟ» του Schlink.Σ’αυτό το βιβλίο η αναζήτηση του πατέρα είναι πολύ πιό έντονη και πολύ πιό επιστημονική,αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι το ίδιο λυτρωτικά όπως στο μυθιστόρημα του Λαμπ.

Ο Πέτερ Ντεμπάουερ ήρωας του ΓΥΡΙΣΜΟΥ,γεννήθηκε στη Γερμανία λίγο μετά τον πόλεμο, «η μητέρα δεν μιλούσε καθόλου γιά τον πατέρα μου και δεν είχε πουθενά κάποια φωτογραφία του.Είχα ακούσει από τον παππού και τη γιαγιά ότι είχε πάει με τον ελβετικό Ερυθρό Σταυρό στον πόλεμο και είχε σκοτωθεί.»Ο μικρός μαζεύει αναμνήσεις του πατέρα από τους γονείς του όταν φιλοξενείται τα καλοκαίρια στο σπίτι τους στην Ελβετία.Εκεί ανακαλύπτει τυχαία ένα λαϊκό μυθιστόρημα με τις αναμνήσεις ενός γερμανού στρατιώτη από το Ρωσικό μέτωπο.Η ιστορία του προξενεί ενδιαφέρον διότι ανακαλύπτει ομοιότητες με την Οδύσσεια και πιό συγκεκριμμένα,ο πρωταγωνιστής ουσιαστικά μεταφέρει κάπως αυθαίρετα και χοντροκομμένα τις περιπέτειες του Οδυσσέα στον γυρισμό του στην σύζυγό του σε μιά πόλη της Γερμανίας η οποία όπως ανακαλύπτει ο νεαρός είναι η πόλη που μεγάλωσε.Η ιστορία του μυθιστορήματος του γίνεται έμμονη ιδέα,ψάχνοντας περισσότερο αρχίζει να υποψιάζεται ότι ο συγγραφέας θα μπορούσε να είναι ο πατέρας του.Όταν ο Ντεμπάουερ ανακαλύπτει την αλήθεια βασανίζει εαυτόν και αλλήλους με τις εμμονές και τις ιδεοληψίες του ώσπου στις τελευταίες εκατό περίπου σελίδες αποφασίζει να αντιμετωπίσει κατάφατσα την αλήθεια και την μάλλον σκληρή πραγματικότητα.

Το μυθιστόρημα του Σλινκ έχει την essence του ανεπανάληπτου αριστουργήματός του ιδίου το «ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΧΑΝΝΑ»,χωρίς όμως να φτάνει στο ύψος εκείνου του βιβλίου (συμφωνώντας με τις απόψεις των δύο εξαιρετικών μπλόγκερς (anagnostria και Χρ.Παπαγγελή που παρουσίασαν το βιβλίο πριν από λίγο καιρό).

Η αφήγηση είναι χαλαρή και σε πολλά επίπεδα μάλλον μονότονη,αλλά η ιστορία είναι ακαταμάχητη.Ο συγγραφέας περιγράφει εξαιρετικά την αγωνία και τους προβληματισμούς του ήρωά του με φόντο ιστορικά γεγονότα όπως η πτώση του τείχους του Βερολίνου,η ένωση των δύο Γερμανιών και ότι αυτή επέφερε στη ζωή των κατοίκων της πρώην Α.Γερμανίας . Όταν ο ήρωας αποφασίζει (επιτέλους) να πάει στην Ν.Υόρκη να μάθει την αλήθεια ,ο ρυθμός του μυθιστορήματος γίνεται περισσότερο έντονος αλλά ένιωσα τον Schlink «έξω από τα νερά του» όταν προσπαθεί να βάλει λίγη δράση στο κείμενο.

Παρά τις ατέλειές του,ο ΓΥΡΙΣΜΟΣ είναι ένα τρυφερό και αγαπησιάρικο βιβλίο γεμάτο από ωραία συναισθήματα συντροφικότητας,αγάπης με πραγματικά εξαιρετικές μικρές αναλύσεις της Οδύσσειας . Ισορροπώντας μεταξύ φιλοσοφικού μυθιστορήματος και bildungsroman ο Schlink δημιούργησε ένα βιβλίο που τελικά σε αφήνει με μιά γεύση σαν μιά κούπα ζεστής σοκολάτας.