Μιά «μεθυστική» ιστορία του κόσμου μέσα από την δημιουργία και την "λατρεία" ενός από τα πιό ευχάριστα "δευτερεύοντα" πράγματα στη ζωή μας-του ποτού,προσφέρει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Tom Standage στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΕ 6 ΠΟΤΗΡΙΑ» (Εκδ.ΚΕΔΡΟΣ,σελ. 308).

Ο Standage κάνει κάτι πολύ έξυπνο,γράφει μιά μίνι παγκόσμια ιστορία μέσα από την πορεία 6 πολυαγαπημένων ποτών/ροφημάτων,περιγράφοντας μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του,πως «δημιούργηθηκαν»,πως επικράτησαν στην συνείδηση και τα γούστα του κόσμου,πως μεταλλάχθηκαν αυτά τα ίδια ποτά στην πορεία του χρόνου.

Τα ποτά αυτά είναι (κατά σειρά αρχαιότητας):
-Η μπίρα
-Το κρασί
-Το ρούμι και τα υπόλοιπα οινοπνευματώδη
-Ο καφές
-Το τσάϊ
-Η κόκα-κόλα

Χαρακτηριστικά αναφέρει ο συγγραφέας στην εισαγωγή του:


«Με την πάροδο των αιώνων τα ποτά σφράγισαν ανεξίτηλα διαφορετικές εποχές,τόπους ή ολόκληρους πολιτισμούς,από τους μικρούς οικισμούς της λίθινης εποχής ως τα αρχαιοελληνικά συμπόσια και τα καφενεία του Διαφωτισμού.Καθένα από αυτά επικράτησε επειδή εξυπηρετούσε συγκεκριμένες ανάγκες η επειδή ευθυγραμμιζόταν με τις εκάστοτε ιστορικές τάσεις,ενώ σε πολλές περιπτώσεις επηρέασε με τρόπο απρόσμενο τη ροή της ιστορίας.Όπως χωρίζουμε την ιστορία σε περιόδους βάσει των υλικών που χρησιμοποιούνταν σε κάθε εποχή-η λίθινη εποχή,η εποχή του χαλκού,του σιδήρου κ.λ.π.-είναι εξίσου δυνατό να τη χωρίσουμε σε περιόδους βάσει των ποτών που καταναλώνονταν.Πιό συγκεκριμένα,έξι είναι τα ποτά που σημάδεψαν το ρου της ιστορίας:η μπίρα,το κρασί,τα οινοπνευματώδη,ο καφές,το τσάι και η κόκα-κόλα.Τα τρία πρώτα περιέχουν αλκοόλ και τα άλλα τρία καφεϊνη-ωστόσο,όλα τους άσκησαν καθοριστική επίδραση στη διάρκεια κρίσιμων ιστορικών περιόδων από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.»

Όπως προανέφερα το βιβλίο είναι διασκεδαστικό,χαλαρό,άνετο χωρίς τάσεις σοβαροφάνειας και με πολύ χιούμορ.Διατρέχει μιά περίοδο 12.000 χρόνων αφού (προς μεγάλη προσωπική μου έκπληξη) η μπίρα ανακαλύφθηκε (και δεν εφευρέθηκε) κάπου στην Μεσοποταμία γύρω στο 10.000 π.Χ..Το ποτό αυτό πολύ έως αρκετά διαφορετικό από αυτό που απολαμβάνουμε σήμερα ήταν και παραμένει ως τις μέρες μας ένα πραγματικά λαϊκό ποτό ενώ η παγκόσμια διαδρομή του,το έχει καταστήσει πλέον , δημοφιλέστερο στα βόρεια κλίματα.
Το κρασί άκμασε στην Ελλάδα και την Ρώμη και εξαρχής θεωρήθηκε ποτό των ευγενών («ο βασιλιάς των ποτών»).Είναι το λιγότερο διαφοροποιημένο ποτό από τα παλιά χρόνια (αν αραιώσουμε την ρετσίνα με λίγο νερό,ερχόμαστε πολύ κοντά στην γεύση που είχε το κρασί στην αρχαία Ελλάδα) και ανέκαθεν ευνοούσε τις συζητήσεις,την κοινωνικότητα,τα συμπόσια και συνόδευε το καλό φαγητό.
Το ρούμι και η δημοτικότητά του,είναι κάτι που οι περισσότεροι σύγχρονοι άνθρωποι αγνοούν-αν και μιά ματιά στις ιστορίες γιά κουρσάρους,πειρατές κλπ.θα μας έβαζε στην ιδέα.Ουσιαστικά το πρώτο πραγματικά παγκοσμιοποιημένο ποτό αφού ήταν αποτέλεσμα σύγκλισης υλικών και ανθρώπων από όλο τον κόσμο – «η ζάχαρη που προέρχεται από την Πολυνησία,εισάγεται στην Ευρώπη από τους Άραβες,ταξιδεύει με τον Κολόμβο στην Αμερική και παράγεται από Αφρικανούς σκλάβους...Το ρούμι ενσάρκωνε όλη τη δόξα και την αγριότητα της πρώτης εποχής της παγκοσμιοποίησης.».Η δημοτικότητα του απογειώθηκε με την αποίκηση του Νέου Κόσμου αφού η φθήνεια και η απλότητά στην δημιουργία του, συντρόφευσε το χτίσιμο των Η.Π.Α.
Ο καφές ήταν το «κρασί του Ισλάμ»,αφού η Μουσουλμανική θρησκεία απαγορεύει τα οινοπνευματώδη και από την ώρα που εισήχθη στην Ευρώπη λίγο πριν τον 17ο αιώνα,γρήγορα καθίσταται αγαπημένο ποτό των Βρετανών στην αρχή (τι περίεργο!!),αφού αποτέλεσε ένα όπλο στα χέρια των Πουριτανών του Κρόμγουελ ως εναλλακτική πρόταση στην «αμαρτωλή» μπίρα και τα υπόλοιπα αλκοολούχα.Γρήγορα ο καφές εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη,τα καφενεία γίνανε μόδα,τόποι δημιουργικών συζητήσεων,ζύμωσης ιδεών,επαναστάσεων σε όλους τους τομείς.Ο καφές ακμάζει ιδιαίτερα και στις μέρες μας,στον τόπο μας δε ίσως περισσότερο από ποτέ (κάτι που μάλλον ο συγγραφέας του βιβλίου ψιλοαγνοεί,αλλιώς θα το ανέφερε,πως μιά τόσο μικρή χώρα είναι δεύτερη στην κατανάλωση καφέ εκτός οικίας!!!).
Το τσάι (το απλούστερο των ροφημάτων) ,έφερε πολέμους ,επαναστάσεις, εξεγέρσεις , κομπίνες, λοβιτούρες...Ξεκινώντας από την Κίνα,ερχόμενο στην Ευρώπη από τους Πορτογάλους και Ολλανδούς θαλασσοπόρους έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές στην Βρετανία υπερσκελίζοντας τον καφέ και σχεδόν εξαφανίζοντάς τον κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα από το νησί.Η αγάπη των Βρετανών γιά το τσάι (η οποία αναλύεται λεπτομερώς στο βιβλίο) συνόδευσε και τους αποίκους στην Αμερική ,η δε προσπάθεια επιβολής δασμών στην εισαγωγή του τσαγιού στην νέα χώρα, προκάλεσε την περίφημη Ανταρσία του Τσαγιού και κατ'επέκταση,την κήρυξη του Πολέμου της Ανεξαρτησίας εναντίον των Βρετανών.Η ιστορία του τσαγιού είναι η περισσότερο ενδιαφέρουσα του βιβλίου.
Γιά την κόκα-κόλα τι να πει κανείς.Η ιστορία αυτού του αναψυκτικού που ξεκίνησε ως φάρμακο-ιδιοσκέυασμα,βάλσαμο διά πάσα νόσο γιά να εξελιχθεί σε σύμβολο της καινούριας παγκόσμιας αυτοκρατορίας των Η.Π.Α. κατά τον 20ο αιώνα,είναι ουσιαστικά η ιστορία ενός κράτους,της επέκτασης του πολιτισμού του και η ιστορία της παγκοσμιοποίησης με τα καλά και τα κακά της...

Όμορφο ανάγνωσμα αυτή η ιδιόμορφη ιστορία,ευχάριστη στην ανάγνωση (κατά την άποψή μου,ιδανική γιά bed-time reading-αν και το σκληρόδετο της ωραίας έκδοσης μπορεί να σου δημιουργήσει πρόβλημα αν σε πάρει ο ύπνος διαβάζοντας...) και συνάμα επιμορφωτική.Ο συγγραφέας στο τέλος του βιβλίου προσθέτει ένα παράρτημα όπου αναλύει τις ομοιότητες των ποτών από το αρχικό τους στάδιο μέχρι σήμερα,κάνοντας μερικές πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις (όπως ας πούμε ότι το δημοφιλέστατο μοχίτο,είναι ότι πιό κοντινό στο γκρογκ που φτιάχνανε παλιά).Στον επίλογό του δε,κάνει μιά πολύ ενδιαφέρουσα πρόβλεψη γιά το ποτό του μέλλοντος,το πιό μοντέρνο και ταυτόχρονα το παλαιότερο όλων που δεν είναι άλλο από το νερό και του οποίου η διαθεσιμότητα θα καθορίσει το μέλλον του ανθρωπότητας.