Ο Ισπανός συγγραφέας Luis Landero μου ήταν τελείως άγνωστος. Βλέποντας την σχεδόν ταυτόχρονη έκδοση δύο μυθιστορημάτων του στη γλώσσα μας, ένιωσα περιέργεια και σκέφθηκα να «το ψάξω» λίγο το θέμα στο διαδίκτυο. Ανακάλυψα λοιπόν ότι ο συγγραφέας είναι αρκετά γνωστός και επιτυχημένος στην Ιβηρική χερσόνησο και ελάχιστα έως καθόλους γνωστός στον Αγγλοσαξωνικό κόσμο – το γιατί μέσα στον ίδιο χρόνο εκδόθηκαν δύο βιβλία του στα Ελληνικά (και όπως διαπίστωσα εκ των υστέρων είχαν βγει και δύο άλλα του μυθιστορήματα παλαιότερα σε άλλους εκδ.οίκους), είναι ένα ωραίο quiz για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με τις εκδοτικές παραξενιές.

Κάτι όμως με τραβούσε πάνω στον Landero. Οι τίτλοι και τα θέματα των μυθιστορημάτων, ο άγνωστος εκδοτικός οίκος, τα σχεδόν πανομοιότυπα εξώφυλλα, η σύγχρονη Ισπανική παραγωγή που είναι σε μεγάλη ακμή. Προμηθεύτηκα λοιπόν τα βιβλία και δεν έπεσα έξω στην διαίσθηση μου... Ο «ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΔΙΑΣ» (σελ.462) κατά κύριο λόγο αλλά και «Ο ΚΙΘΑΡΙΣΤΑΣ» (σε.359) , (Εκδ. Gema, μετάφρ.Τ.Ραπακούλια (και στα δύο)), είναι ωραία μυθιστορήματα με αρκετά κοινά στοιχεία μεταξύ τους αλλά και με κάποιες διαφορές που κυρίως οφείλονται στο έντονα αυτοβιογραφικό στοιχείο του δεύτερου (Ο ΚΙΘΑΡΙΣΤΑΣ) το οποίο είναι και πιό ανάλαφρο και με περισσότερο χιούμορ. Ο «ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΔΙΑΣ» όμως είναι σπουδαίο βιβλίο και θα σταθώ περισσότερο σ’αυτόν...

Το μίσος κυριαρχεί στον «Πλανήτη Δία», ένα δυνατό μυθιστόρημα μαθητείας με δύο ήρωες, που οι ζωές του κινούνται σε παράλληλες τροχιές και συναντούνται τυχαία προς το τέλους του βιβλίου. Το μίσος θα ενώσει τις μοίρες του Ντάμασο Μέντεθ και του Τομάς Μοντέχο, δύο τελείως διαφορετικών ανθρώπων, δύο ανδρών που αλλιώς ονειρευόντουσαν τη ζωή τους και αλλιώς τους βγήκε. Το μίσος (κυρίως του Ντάμασο) τους τυφλώνει, τους προτρέπει να σκέφτονται ακραίες πράξεις, η συνάντησή τους θα αποβεί καθοριστική και για τους δύο.

Απλοί καθημερινοί άνθρωποι που κάτω από την επιφάνεια της δήθεν αδιατάρακτης ζωής τους υπάρχουν δυνατές συγκινήσεις και προσωπικές τραγωδίες. Η ζωή του Ντάμασο Μέντεθ γυρνάει τούμπα όταν ο πατέρας του, μιά ηγεμονική και πατριαρχική αγροτική μορφή απογοητεύεται από αυτόν και «αγκαλιάζει» ασφυκτικά έναν έφηβο πανέμορφο νεαρό, γιό μιάς χήρας με την οποία μάλλον διατηρεί ερωτική σχέση. Αυτόν τον χαρισματικό Μπερνάρδο, ουσιαστικά τον επιβάλλει στην οικογένεια, του προσφέρει την κόρη του, την όμορφη αδερφή του Ντάμασο στο πιάτο (ή καλύτερα,στο κρεβάτι), του πληρώνει τις σπουδές, την καρριέρα. Ο Ντάμασο καταλήγει το «μαύρο πρόβατο» της οικογένειας και φεύγει σχεδόν διωγμένος από την πατρική εστία παρακολουθώντας τις εξελίξεις εκ του μακρόθεν. Οταν διαπιστώνει ότι από την οικογενειακή περιουσία δεν έχει μείνει φράγκο τσακιστό και το προνομιούχο ζευγάρι, ο Μπερνάρδο και η αδερφή του είναι εξαφανισμένοι, αρχίζει έναν αγώνα εκδίκησης και ανεξάντλητου μίσους για να βρει τους «υπεύθυνους» της καταστροφής.

Από την άλλη, ο Τομάς Μοντέχο είναι μια κλασσική περίπτωση διαννοούμενου που ζει μια ζωή μέσα από τα βιβλία χωρίς ιδιαίτερη επαφή με το περιβάλλον. Νεαρός ακόμα γνωρίζει μια ομορφούλα ανήλικη από φτωχική οικογένεια η οποία τον θαυμάζει. Άβγαλτοι και οι δύο, ερωτεύονται και παντρεύονται κάνοντας ένα κοριτσάκι. Ο Τομάς μην έχοντας ουσιαστική επικοινωνία με την σύζυγό του προσπαθεί να γράψει ένα μυθιστόρημα το οποίο εκδίδεται και αποτυγχάνει. Διδάσκοντας σε ένα σχολείο λογοτεχνία έλκεται από την ομορφιά και το πνεύμα μιας μαθήτριάς του και συνάπτει μια επικίνδυνη ερωτική σχέση, στην οποία πέφτει με τα μούτρα. Εκείνη όμως αρχίζει να τον βαριέται και τον απομακρύνει. Απογοητευμένος, αρχίζει να παρατηρεί προσεκτικότερα την σύζυγό του και διαπιστώνει ότι «κάτι τρέχει», η παρατήρηση σιγά-σιγά του γίνεται εμμονή και τα ευρήματα του αλλάζουν τη ζωή.

Εξαιρετικό μυθιστόρημα με ωραία ατμόσφαιρα και πολύ καλοδομημένη αφηγηματική μορφή, ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΔΙΑΣ ανατέμνει τις συνέπειες του μίσους αυτού του ακραίου εμμονικού συναισθήματος και της ασφυξίας που οδηγεί μία ζωή. Ο Ντάμασο βιώνει την πατρική απόρριψη καθημερινά, την οικογενειακή ασφυξία, την έλλειψη ενός χαδιού στην πιό τρυφερή του ηλικία – μεγαλώνοντας θα γίνει ένας άνθρωπος μισός, ανίκανος να νιώσει οτιδήποτε άλλο εκτός από μίσος από το οποίο τις περισσότερες φορές αντλεί μια ηδονή, όσο περίεργο και να ακούγεται αυτό. Ο Τομάς είναι χαμένος μέσα στις χίμαιρές του, η διαφορά της «χάρτινης ζωής» με την πραγματική είναι χαώδης, η μικροαστική του οικογενειακή κατάσταση θα δοκιμαστεί. Οι δύο ιστορίες δεν είναι ισοβαρείς, η ιστορία του Ντάμασο είναι πολύ πιό ενδιαφέρουσα λογοτεχνικά και αυτό είναι εις βάρος του μυθιστορήματος και αν θέλεις το ουσιαστικότερο ψεγάδι του, αλλά ακόμα κι αυτό δεν το εμποδίζει να είναι ένα χορταστικό βιβλίο που αγγίζει πολλά θέματα της πραγματικής ζωής όπου τα πράγματα μπορεί να είναι διαφορετικά και με μεγαλύτερο βάθος από αυτό που φαίνεται στην πραγματικότητα.

«Ο Κιθαρίστας» είναι ένα μυθιστόρημα με πολλά εμφανή στοιχεία αυτοβιογραφίας, κρίνοντας από το προσωπικό ύφος της γραφής αλλά και από τα λίγα που κατάφερα να διαβάσω για τον συγγραφέα που κατάγεται από μια φτωχή και αγροτική περιοχή της Ισπανίας. Είναι η ιστορία του Εμίλιο ενός εφήβου που ζει με την μητέρα του και τα πρωινά δουλεύει σε ένα συνεργείο αυτοκινήτων, το δε βράδυ προσπαθεί να τελειώσει το Λύκειο. Ο Εμίλιο ενθουσιάζεται από τις διηγήσεις του τυχοδιώκτη ξαδέλφου του Ραϊμούντο που γυρνώντας από το Παρίσι του εξιστορεί το πως κατάφερε να γίνει τραγουδιστής και κιθαρίστας φλαμένκο και ο οποίος αναλαμβάνει να του κάνει μαθήματα.

Ο Εμίλιο φαίνεται ότι έχει έφεση στην κιθάρα και αφοσιώνεται σ’αυτήν. Όταν ο ιδιοκτήτης του συνεργείου τον βλέπει να ασχολείται ενεργά του προτείνει να κάνει μαθήματα στην νεαρή και ωραιότατη σύζυγό του, την Αδριάνα. Τον στέλνει σχεδόν καθημερινά και για πολλές ώρες πληρώνοντάς τον εξτρά και ουσιαστικά απαλάσσοντάς τον από το συνεργείο. Όπως είναι φυσιολογικό ο νεαρός ερωτεύεται την γυναίκα του αφεντικού του αν και είναι σίγουρος ότι θα μπλέξει χοντρά. Αφήνει όμως τον εαυτό του να «βυθιστεί» μέσα στο συναίσθημα του έρωτα (πρωτόγνωρο γι’αυτόν) και στην μοιραία γοητεία που του ασκεί η αφεντικίνα του. Ο δε ξάδερφος του τον γνωρίζει με παρακαλλιτεχνικά κυκλώματα που υποτίθεται ότι θα τον βοηθήσουν να γίνει διάσημος κιθαρίστας. Η προσγείωση στην πραγματικότητα θα είναι σκληρή για τον Εμίλιο, σε ένα προβλέψιμο και αναμενόμενο φινάλε που το σώζει το χιούμορ του συγγραφέα.

Ο «Κιθαρίστας» είναι ένα μυθιστόρημα με χιούμορ και ρέουσα αφήγηση που το διαβάζει κανείς με ευχαρίστηση αλλά είναι αισθητά κατώτερο του «Πλανήτη Δία» και όπως προανέφερα πιό ανάλαφρο. Έχει μεγάλη γοητεία κυρίως λόγω του φλαμένκο, της μουσικότητας που το διαπερνάει και της έλξης που ασκούν οι σκαμπρόζικες ερωτικές ιστορίες σαν αυτήν την τόσο κλισεδιάρικη μεταξύ του «παιδιού του συνεργείου και της πλούσιας κυρίας», ιστορία που ο Landero την δίνει με πάρα πολύ χιούμορ και τσαχπινιά θυμίζοντας ερωτικές καντρίλιες θεατρικών έργων και μυθιστορημάτων μιάς άλλης εποχής, εξ’ου και η αναφορά σε μια από τις ιστορίες του Θερβάντες με ανάλογη θεματολογία.

Εν κατακλείδι, ο Landero αποδεικνύεται ένας πολύ ενδιαφέρων συγγραφέας που προκαλεί την περιέργεια του αναγνώστη και κεντρίζει την σκέψη του ενώ με άφησε μετέωρο η οπτική του πάνω στους γυναικείους χαρακτήρες των βιβλίων του. Και στα δύο οι γυναίκες παρ’ότι δεν αποτελούν τους κεντρικούς χαρακτήρες και δεν είναι στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος με την παρουσία τους εξουσιάζουν τις ιστορίες. Και αν στον «Κιθαρίστα» η Αδριάνα είναι περισσότερο «καθαρή και ευδιάκριτη», στον «Πλανήτη Δία», οι γυναίκες είτε είναι μητέρες, είτε σύζυγοι, είτε ερωμένες είναι θολές και δυσδιάκριτες. Η μητέρα του Ντάμασο που υπομένει και γνωρίζει τα πάντα αλλά δεν μιλάει, η σύζυγος του Τομάς που προετοιμάζει την «επανάστασή της» αποτελούν χαρακτήρες γοητευτικούς αλλά με κάπως ασαφή χαρακτηριστικά που μένουν μετέωρα τουλάχιστον σ’εμένα. Δεν γνωρίζω εάν είναι πρόθεση του συγγραφέα ή κάποια αδυναμία του αλλά παρουσιάζει ενδιαφέρον.