Ίσως και να είναι μιά καθαρά προσωπική εκτίμηση αλλά ο μεγάλος Βρετανός συγγραφέας John Banville σαν να «απελευθερώνεται» όταν χρησιμοποιεί το «προσωπείο» του Benjamin Black για να γράψει τις αστυνομικές του ιστορίες με φόντο το σκοτεινό και ομιχλώδες Δουβλίνο της δεκαετίας του 1950. Δεν λέω αν ο Μπλακ είναι καλύτερος ή χειρότερος του Μπάνβιλ (γελοίο ακούγεται όταν μιλάμε για το ίδιο πρόσωπο αλλά προσπαθώ να τους δω ξεχωριστά! ). Είναι λιγότερο εσωστρεφής, η γραφή του είναι περισσότερο κατανοητή (μήπως θεωρεί-έστω και υποσυνείδητα ότι απευθύνεται σε διαφορετικό κοινό;), το στυλ είναι λίγο πιό «παιχνιδιάρικο» (όσο «παιχνιδιάρης» μπορεί να είναι ο Μπάνβιλ).

Με την δεύτερη ιστορία της σειράς με πρωταγωνιστή τον γιατρό-παθολόγο και ερασιτέχνη ντέτεκτιβ Κουίρκ, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ο ΑΣΗΜΕΝΙΟΣ ΚΥΚΝΟΣ», (Εκδ. Καστανιώτη, σελ. 312, μετάφρ.Μ.Φακίνου), ο Μπέντζαμιν Μπλακ (Τζων Μπάνβιλ) συνεχίζει την «περιδιάβασή» του στα σκοτεινά μονοπάτια της ψυχοσύνθεσης του ήρωά του αλλά και των ανθρώπων που τον περιβάλλουν με φόντο την αγαπημένη του πόλη, τα σοκάκια της, την βροχή της και τις μυρωδιές της.

Η ιστορία αυτή, καθ’εαυτή είναι μιά σκέτη μπαναλιτέ. Ένα «συνοικιακό δράμα» όπου το γυμνό πτώμα μιάς γυναίκας ανασύρεται από τα βράχια της παραλίας. Η πνιγμένη λεγόταν Ντίρντρι αλλά χρησιμοποιούσε το όνομα Λόρα Σουάν λόγω του σαλονιού ομορφιάς που διατηρούσε,τον «Ασημένιο Κύκνο». Ο σύζυγος της, ο πλασιέ φαρμακευτικών ειδών Μπίλι ήταν συμμαθητής του Κουίρκ στο σχολείο και του ζητάει ως προσωπική χάρη, να μη γίνει νεκροψία στο πτώμα της συζύγου του και να θεωρηθεί τυχαίος πνιγμός αντί για αυτοκτονία που ήταν το πλέον προφανές – ας μη ξεχνάμε βρισκόμαστε στο σούπερ καθολικό Δουβλίνο των φίφτυς. Ο Κουίρκ όμως είναι ένας πολύ ιδιόμορφος άνθρωπος που δεν του αρέσουν τα «προφανή» και αρχίζει να σκαλίζει την ιστορία αφού στο πτώμα βλέπει μιά μικρή τρύπα από σύριγγα και στα πνευμόνια να μην υπάρχει νερό.

Συν τοις άλλοις, ο Κουίρκ ζει και το προσωπικό του δράμα και την αβάσταχτη μοναξιά του.Η γυναίκα του έχει πεθάνει, το ξεκαθάρισμα που επιχείρησε να κάνει με το παρελθόν στον «Διπλό θάνατο της Κριστίν Φολς» (το πρώτο βιβλίο της σειράς με ήρωα τον γιατρό) έχει συντελέσει στην πλήρη απομόνωσή του από ανθρώπους που θεωρούσε δικούς του, η δε κόρη του που πρόσφατα αναγνώρισε είναι αρκετά ώριμη για να ζει τη ζωή της και όταν μπαίνει στον δρόμο του συνεταίρου της Λόρας Σουάν, του Λέσλι Γουάιτ ενός ώριμου εραστή και απατεώνα και έλκεται από αυτόν, η ζωή της μπλέκεται με την περίεργη ιστορία της δήθεν αυτοκτονίας.

Η πορεία του Κουίρκ προς την επίλυση της ιστορίας δεν θα είναι εύκολη. Η ζωή της Λόρας Σουάν μόνο απλή δεν ήταν από την στιγμή που έμπλεξε με τον Δόκτορα Κρόιτς, έναν «εναλλακτικό» θεραπευτή μυστηριώδους καταγωγής, ο οποίος την συνέστησε στον γοητευτικό γκριζομάλλη Λέσλι Γουάιτ που θα γινόταν συνεταίρος της και όχι μόνο. Στην ιστορία εμπλέκεται και η σύζυγος του Γουάιτ και ο Μπίλι ο ακόμα πιό μπερδεμένος σύζυγος της Λόρας. Η αφήγηση του Μπ.Μπλακ έχει πολλές αναφορές στο παρελθόν, αρκετά μπρος-πίσω διότι κάπως πρέπει να συνδεθεί η ιστορία με το προηγούμενο μυθιστόρημα της σειράς ώστε να καταλάβει ο αναγνώστης πως και γιατί έφτασε ο Κουίρκ σ’αυτό το ψυχολογικό στάδιο και τι ακριβώς συνέβη ώστε να αναγνωρίσει τώρα την κόρη του. Εξηγήσεις οι οποίες δίδονται επαρκώς στο μυθιστόρημα αλλά καλό θα ήταν όποιος ενδιαφέρεται να διαβάσει πρώτα τον «Διπλό θάνατο της Κριστίν Φολς» για να απολαύσει την ιστορία.

Ο Κουίρκ είναι ένας εκπληκτικός μυθιστορηματικός χαρακτήρας. Η εσωτερική του πάλη, οι υπεκφυγές του, οι αδυναμίες του, η ευαισθησία του τον καθιστούν ακαταμάχητο λογοτεχνικό ήρωα. Όσο περισσότερο μπαίνει μέσα στην ιστορία που κάποια στιγμή γίνεται χαοτική και αρκετά kinky, νιώθεις ότι συμπάσχεις με αυτόν τον ασυνήθιστο χαρακτήρα. Το κυριότερο όμως προσόν του μυθιστορήματος είναι η εφιαλτική ατμόσφαιρα που καταφέρνει να συνθέσει ο συγγραφέας, στοιχείο που θαυμάσαμε στο πρώτο βιβλίο της σειράς και το οποίο είναι στα καλύτερά του στον «Ασημένιο Κύκνο».

Διαφορετική συγγραφέας η Δάφνη ντι Μωριέ και μάλλον υποτιμημένη (ίσως και λόγω της διακριτικότητάς της) η θέση της στην παγκόσμια λογοτεχνία. Δεν έχω διαβάσει κάτι δικό της που να μην αξίζει και να μη σε κάνει να θαυμάζεις το απαράμιλλο στυλ της. Έτσι και μ’αυτήν την μάλλον «αυθαίρετη» συλλογή διηγημάτων με τίτλο «ΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΑ», (Εκδ.Μελάνι, μετάφρ. Γ.Αρβανίτη, σελ.367), η οποία δεν έχει κάποια ομοιογένεια και είναι απλά μιά συλλογή 4 ιστοριών από μάλλον διαφορετικές συλλογές διηγημάτων. Ξέρω ότι σίγουρα οι δύο από αυτές υπήρχαν στην Αγγλική έκδοση του «Don’t look now» («Η οδός του Μαρτυρίου» και «Η μεγάλη ανακάλυψη»), γενικά πάντως επειδή η συγγραφέας έγραψε πολλά διηγήματα υποθέτω ότι υπάρχουν (και θα υπάρξουν στο μέλλον) αρκετές διαφορετικές συλλογές διηγημάτων που ποικίλλουν από χώρα σε χώρα.

Στην (εξαιρετική κατά τ’άλλα) έκδοση του Μελανιού, τα 4 διηγήματα που περιλαμβάνονται, είναι τα «Έρχεται κακοκαιρία» (που δίνει και τον τίτλο της συλλογής) μιά ιστορία ενός μοναχικού καθηγητή που στις διακοπές του στην Κρήτη βρίσκεται μπροστά σε μιά υπόθεση αρχαιοκαπηλίας. Είναι μια ιστορία με υπέροχη ατμόσφαιρα, αρκετά υποβλητική, όπου από στιγμή σε στιγμή περιμένεις να συμβεί κάτι φοβερά δραματικό που έρχεται σε αντίθεση με το γαλήνιο και γαλάζιο τοπίο του κόλπου του Μιραμπέλο και την ειδυλλιακή θέση του ξενοδοχείου.

Το δεύτερο διήγημα έχει τίτλο «Μιά ακραία περίπτωση» και είναι ίσως το γοητευτικότερο της συλλογής. Μιά νεαρή και ανεξάρτητη ηθοποιός μετά τον θάνατο του πατέρα της αποφασίζει να μάθει περισσότερα για έναν φίλο του που χάθηκε ξαφνικά από την ζωή της οικογένειας και ζει απομονωμένος στην Ιρλανδία. Οι εκπλήξεις μπροστά στις οποίες θα βρεθεί και η κατάληξη της ιστορίας θα της αλλάξουν τη ζωή. Μιά ιστορία γεμάτη χιούμορ και ανατροπές, όπου ο φόβος εναλλάσσεται με το χιούμορ και όπου οι κωμικές στιγμές μπερδεύονται με τις αποφάσεις ζωής που καλούμαστε να πάρουμε.

«Ο δρόμος του μαρτυρίου» είναι το πιο αντιπροσωπευτικό διήγημα του ύφους της μεγάλης συγγραφέως και μια πολύ δυνατή ιστορία. Μια ομάδα τουριστών - περιηγητών επισκέπτεται την Ιερουσαλήμ και μέσα από τουριστικές περιηγήσεις στην ιερή πόλη ή και μέσα από έναν «αθώο» βραδινό περίπατο στον «Δρόμο του Μαρτυρίου» βγαίνουν στην επιφάνεια πάθη, φοβίες, συμβαίνουν ατυχήματα άλλα χιουμοριστικά και άλλα παρ’ολίγο τραγικά. Μετά από αυτήν την εκδρομή τίποτα δεν θα είναι το ίδιο στη ζωή όλων, από τον πανέξυπνο εννιάχρονο μέχρι την ωραιοπαθή γιαγιά του που χάνει την μασέλα της μέσα στο πλήθος.

Το τελευταίο διήγημα με τίτλο «Η μεγάλη ανακάλυψη» είναι ίσως το πιο φιλόδοξο αλλά μάλλον και το πιο άτυχο της συλλογής. Είναι μια ιστορία σε ύφος Επιστημονικής Φαντασίας της δεκαετίας του 60, το οποίο όμως παρά την καλή αρχική του ιδέα δεν ολοκληρώνεται και μένει μετέωρο αφήνοντας μια πικρή γεύση απογοήτευσης στον αναγνώστη. Ένας ψιλοσαλεμένος επιστήμονας προσπαθεί να ελέγξει τις νοητικές ικανότητες με ένα μηχάνημα (πρόδρομο των σημερινών ηλεκτρονικών υπολογιστών) που έχει εφεύρει. Οι προσπάθειες του θα φέρουν στην επιφάνεια μεταφυσικά ερωτήματα και επιπτώσεις που είναι αδύνατον να ελεγχθούν.

Οι ιστορίες της Daphne Du Maurier χαρακτηρίζονται από το υπαινικτικό ύφος, την έλλειψη εντάσεων, την χαλαρή αφήγηση που είναι γεμάτη χιούμορ και την δημιουργία μιάς ιδιαίτερης ατμόσφαιρας όπου λες και όλα βρίσκονται πίσω από μια κουρτίνα, που τραβιέται σιγά-σιγά αποκαλύπτοντάς μας τι κρύβεται από πίσω. Είναι σαν τον καθρέφτη της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων. Το τι μπορεί να υπάρχει κρυμμένο στο υποσυνείδητο είναι αυτό που απασχολεί την συγγραφέα και η μαγεία της ανακάλυψης του μυστικού ή των πραγμάτων που έχουμε βαθιά καταχωνιάσει μέσα μας. Μιά πολύ μεγάλη δημιουργός που πολλές από τις ιστορίες της και τα μυθιστορήματά της γνώρισαν (και υποθέτω ότι θα γνωρίσουν και στο μέλλον) κινηματογραφικές ή τηλεοπτικές μεταφορές γιατί η ατμόσφαιρα του φόβου και της προσμονής που καλλιεργείται σε κάνει να θέλεις να «χωθείς» όλο και περισσότερα μέσα σ’αυτές.