Το πρώτο μυθιστόρημα του καλού Βρετανού συγγραφέα Tom McCarthy με τον χαρακτηριστικό τίτλο «ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ»(The Remainder), (Εκδ. Πάπυρος, μετάφρ.Ο.Γεράκη, σελ.307), είναι ένα πολύ ενδιαφέρον και άκρως διεισδυτικό βιβλίο που φρόντισα να προμηθευτώ αφού με είχε εντυπωσιάσει το μεταγενέστερο μυθιστόρημα του συγγραφέα «Άνθρωποι στο διάστημα» που διάβασα το περασμένο καλοκαίρι. Τα «Απομεινάρια» πέρασαν μια μεγάλη περιπέτεια για να εκδοθούν έχοντας απορριφθεί από τους «μεγάλους» εκδοτικούς οίκους της Βρετανίας – τελικά εξεδόθησαν από έναν μικρό και avant-garde εκδότη για να γίνουν γνωστά από στόμα σε στόμα στους λογοτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης και των Η.Π.Α. επιβάλλοντας τον ήδη γνωστό εικαστικό καλλιτέχνη Μακάρθυ και ως πρωτοποριακό συγγραφέα.

Τα «Απομεινάρια» είναι ένα πολύ περίεργο μυθιστόρημα που παρά τα «Καφκικά» στοιχεία του δεν μοιάζει με κανένα άλλο – ίσως οι μεγαλύτερες ομοιότητές του να είναι με το έξοχο φιλμ «Memento» του Κρ.Νόλαν. Από τις πρώτες του σελίδες κεντρίζει τον αναγνώστη με την ιδιάζουσα ιστορία του που σίγουρα δεν μπορεί να συμβεί στον καθένα!

Ο (ανώνυμος) νεαρός αφηγητής / ήρωας του βιβλίου συνέρχεται μετά από ένα ατύχημα που του συνέβη. Κάτι έπεσε πάνω του από τον ουρανό. Συνέρχεται από το κώμα στο οποίο είχε περιέλθει, πλουσιότερος κατά 8.5 εκατομμύρια λίρες που κατάφερε να αποσπάσει ο δικηγόρος του από τις διάφορες εταιρείες,θεσμούς που εμπλέκονται στην ιστορία (και τα οποία «νομικά πρόσωπα» δεν θα μάθουμε ποτέ) ως Διακανονισμό για το «ατύχημα». Ο όρος είναι να μη μιλήσει ποτέ γι’αυτό που του συνέβη, αλλά έτσι κι αλλιώς ο ήρωας δεν θυμάται και ούτε έχει καταλάβει τι του συνέβη, απλά οι ρυθμοί του έχουν «μεταβληθεί» πλέον και είναι ένας διαφορετικός άνθρωπος που υπό «νορμάλ συνθήκες» θα θεωρείτο «σαλεμένος» αλλά με τόσα λεφτά στην τσέπη, τον αποδέχονται όλοι ως «εκκεντρικό».

Αφού περνάει διάφορες φάσεις προσπαθώντας να δει που θα επενδύσει τα χρήματα του, καταλήγει να τα εμπιστευθεί σε μια χρηματιστηριακή εταιρεία κάνοντας μια πολύ ριψοκίνδυνη επένδυση σε μετοχές τεχνολογίας. Αλλά οι μετοχές αυτές ανεβαίνουν τόσο πολύ που τα χρήματα πολλαπλασιάζονται επιτρέποντας του να κάνει κυριολεκτικά ότι γουστάρει.

Σε μια ανύποπτη στιγμή, έχει ένα deja-vu μιας καθημερινής σκηνής σε μια λαϊκή πολυκατοικία ενός προαστίου του Λονδίνου. Νιώθει ότι βρίσκεται σε ένα διαμέρισμα και μυρίζει την από κάτω νοικοκυρά να ψήνει συκώτι, ακούει μουσική από το πιάνο δύο ορόφους πιο κάτω, ακούει φωνές από τον δρόμο. Δεν ξέρει πως και γιατί νιώθει αυτά τα συναισθήματα αλλά το μόνο που επιθυμεί πλέον από τη ζωή του είναι να τα ξαναβιώσει όπως τα ένιωσε σ’αυτό το deja-vu. Προσλαμβάνει τον Ναζ από μια «Εταιρεία Διαχείρισης Χρόνου» ως εκτελεστή των επιθυμιών του και του αναθέτει να αναπαραστήσει επακριβώς αυτό που αισθάνεται. Δηλαδή να βρει την πολυκατοικία όπως ακριβώς του την περιγράφει ο ήρωας, να βρει ανθρώπους να παραστήσουν τους ενοίκους και κάποιες ώρες ή λεπτά της ημέρας να πραγματοποιούν τις κινήσεις που θα ξαναφέρουν στην μνήμη του ήρωα αυτό ακριβώς που βίωσε εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Ο Ναζ τα καταφέρνει και μετά από πολύμηνες προετοιμασίες, άπειρες πρόβες, ο ήρωας βιώνει τις στιγμές που περιγράφονται παραπάνω, όσες φορές θέλει και για όσο θέλει.


Όλο αυτό το εγχείρημα τον κρατάει μακριά από τον «πραγματικό κόσμο» και όταν ένα σκάσιμο λάστιχου του αυτοκινήτου του τον φέρνει σε ένα βουλκανιζατέρ, έλκεται από την σκηνή της καθημερινότητας που εκτυλίσσεται μπροστά του στο συνεργείο και θέλει να το αναπαραστήσει κι αυτό με ακρίβεια. Ξανά λοιπόν από την αρχή, ψάχνουν με τον Ναζ να βρούνε αποθήκη, δρόμο που να ταιριάζει ακριβώς με τον δρόμο που περνάει μπροστά από το «πραγματικό» συνεργείο κ.ο.κ. Τα χρήματα φεύγουν με τρομακτική ταχύτητα αλλά η περιουσία του δεν χάνεται. Οι απαιτήσεις του ήρωα συνεχώς αυξάνονται και ακολουθούν μια πολύ επικίνδυνη ρότα, τα πράγματα ξεφεύγουν από τον έλεγχο καθώς ο Ναζ έλκεται όλο και περισσότερο από τα παράλογα οράματα του ήρωα - το μυθιστόρημα από εκεί που δεν το περιμένεις γίνεται θρίλερ και οι συνέπειες μπορεί να αποβουν μοιραίες…

Ένα μυθιστόρημα που ξεκινάει με αργό, ράθυμο και σχεδόν υπνωτιστικό τρόπο (σαν τις κινήσεις που μαθαίνει ο ήρωας στο νοσοκομείο-πώς να χειρίζεται το σώμα του, πώς να πίνει νερό, βλέπεις ο «σκληρός του δίσκος» έχει πάθει ζημιά) και στις τελευταίες εκατό σελίδες παίρνει ιλιγγιώδη μορφή. Ο Μακάρθυ χειρίζεται την ιστορία πανέξυπνα, το μυθιστόρημα έχει πολύ στυλ, ο ήρωας είναι τελείως «αλλού» αλλά γίνεται πολύ οικείος. Πατώντας γερά πάνω στην μεγάλη Βρετανική παράδοση της «non-sense» (α-νόητου,παράλογου) λογοτεχνίας που ήκμασε τον 19ο αιώνα στο νησί και συνδιάζοντάς την με μοντέρνα και ιδιαίτερη γραφή, ο ιδιοφυής συγγραφέας παρασέρνει τον αναγνώστη του σε μια ιστορία γοητευτική που σε κάνει να ξεχνάς το πόσο ελάχιστα αληθοφανής είναι.

Ο ήρωας αγωνίζεται να ξαναζήσει στιγμές, να αναπαραστήσει μια «πραγματικότητα» που δεν ξέρουμε καν αν υπήρξε ή απλά την φαντάστηκε, αν οι μνήμες είναι δικές του ή είναι επιννοημένες. Ψάχνει την «αυθεντικότητα» αλλά που υπάρχει αυτή; Βαθειά φιλοσοφικό και υπαρξιακό μυθιστόρημα δοσμένο με πολύ χιούμορ, με σκηνές θεότρελλες και σπαρακτικές ταυτόχρονα, με διαλόγους που ισορροπούν μεταξύ της κωμωδίας και του δράματος, έτσι κι αλλιώς, όλο το μυθιστόρημα ισορροπεί πάνω σε μια λεπτή γραμμή, που όταν ο ήρωας την περνάει και η αναπαράσταση αρχίζει να τον κουράζει, τότε τα πράγματα κυριολεκτικά «ζορίζονται». Μπορεί το φινάλε του βιβλίου να θυμίζει κόμικ ή graphic-novel καλύτερα, γκροτέσκο μέσα στην κινηματογραφικότητά του αλλά η ανατροπή που επιφυλάσσει στον αναγνώστη τον ωθεί να σκεφτεί και να αναρωτηθεί περισσότερο για το μυθιστόρημα που μόλις διάβασε.

Υ.Γ. Η φανατική ενασχόληση του δαιμόνιου McCarthy με την INS, ενδέχεται να αποτελεί το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση αυτού του μάλλον σύνθετου (μέσα στην απλότητά του) βιβλίου. Όποιος θέλει να ψάξει λίγο περισσότερο το θέμα, ας διαβάσει προσεκτικά εδώ. Not my cup of tea, αλλά (ναι,τ’ομολογώ) έχει ενδιαφέρον…