Με μεγάλη περιέργεια διάβασα ένα μυθιστόρημα που αποτελεί μία από τις μεγάλες εμπορικές επιτυχίες της χρονιάς, «Ο ΦΡΟΪΝΤ ΣΤΟ ΜΑΝΧΑΤΑΝ» (MANHATTAN FREUD), του νέου (γεν.1974) Γάλλου συγγραφέα Luc Bossi, (Εκδ.Καλέντης, μετάφρ.Γ.Καυκιάς, σελ.447). Αν και ήμουν «υποψιασμένος» για το τι θα διαβάσω (στο περίπου) οφείλω να ομολογήσω ότι το βιβλίο με μπέρδεψε αρκετά. Τα πολλά ετερόκλιτα υλικά που χρησιμοποίησε ο (ομολογουμένως ευφάνταστος) συγγραφέας μου έκατσαν στο στομάχι και παρά το «διαβαστερό» του πράγματος (το βιβλίο είναι κλασσικό page-turner), περισσότερο «μπούκωμα» έφεραν παρά αναγνωστική απόλαυση.

Ο πανέξυπνος Μποσί έγραψε ένα βιβλίο ουσιαστικά για τον κινηματογράφο (εξάλλου είναι και σεναριογράφος μάλλον μέτριων ταινιών), αφού οι σελίδες που προσπαθεί να εντυπωσιάσει είναι περισσότερες από αυτές που ουσιαστικά λέει κάτι. Πιάνεται από ένα αληθινό γεγονός. Την επίσκεψη των δύο κορυφαίων ψυχαναλυτών, του Φρόιντ και του Γιούνγκ στις Η.Π.Α., το 1909 , συνοδευόμενοι από τον Ούγγρο ψυχαναλυτή (και μαθητή του Φρόιντ, ο οποίος αργότερα έκανε καριέρα στις Η.Π.Α.), Σ.Φερέντζι. Ο Φρόιντ ήταν 53 ετών τότε, ήδη διάσημος και επιτυχημένος στην Ευρώπη αλλά ουσιαστικά άγνωστος στο ευρύ κοινό στις Η.Π.Α – ενδεικτικό είναι ότι «Η ερμηνεία των ονείρων» είχε ήδη εκδοθεί εκεί πριν από 8 χρόνια και είχε πουλήσει λιγότερα από 1000 αντίτυπα μέσα σ’αυτό το διάστημα. Πήγε λοιπόν για μια σειρά διαλέξεων αλλά ουσιαστικά για να προωθήσει τις ιδέες του – οι οποίες είχαν κυκλοφορήσει στον «νέο κόσμο» περισσότερο ως «πιπεράτες» και «σκαμπρόζικες» παρά για την επιστημονική τους αξία. Το ταξίδι χαρακτηρίστηκε ως απόλυτα επιτυχημένο παρά την γκρίνια του Φρόιντ μετά για την ποιότητα του φαγητού, το οποίο του προκαλούσε εντερικά και στομαχικά προβλήματα και για την έλλειψη κατανόησης της επιστήμης του.

Στο μυθιστόρημα παρακολουθούμε τους Φρόιντ και Γιουνγκ από την ώρα που φτάνουν στην Ν.Υόρκη. Την ημέρα της άφιξής τους βρίσκεται δολοφονημένος στο σπίτι του ένας από τους πλουσιότερους και ισχυρότερους ανθρώπους της πόλης, ο Όγκαστ Κόρντα, διάσημος αρχιτέκτονας και κατασκευαστής των περισσότερων εντυπωσιακών ουρανοξυστών του Μανχάταν. Στο δωμάτιο μαζί με τον νεκρό βρέθηκε λιπόθυμη η κόρη του Γκρέις, η οποία αφότου συνήλθε δεν θυμόταν τίποτα από τα γεγονότα. Η Γκρέις είναι το κλειδί στην δολοφονία αλλά οι συχνές κρίσεις αμνησίας που έχει την καθιστούν ιδανική ασθενή για το «ντιβάνι» του διάσημου ψυχαναλυτή. Όταν λοιπόν του ζητούν την βοήθεια για την περίπτωση της, εκείνος έλκεται από τα λεγόμενά της και αποφασίζει να προσπαθήσει να την θεραπεύσει μέσα στην εβδομάδα της προγραμματισμένης παραμονής του στην πόλη. Το ένα φέρνει όμως το άλλο και βρίσκεται μαζί με τον Γιούνγκ στη μέση μιας σειράς δολοφονιών που αποκαλύπτεται ότι έχουν διαπραχθεί πριν από τον φόνο του Κόρντα. Οι νεκροί που βρίσκονται όλοι σε διάφορα περίεργα μέρη δολοφονημένοι με κάποιο τελετουργικό / σαδιστικό τρόπο ήταν όλοι αρχιτέκτονες, μέλη μιας ιδιότυπης ομάδας αρχιτεκτόνων-οραματιστών που είχαν ως σκοπό την δημιουργία του Μανχάταν ως «πόλης του μέλλοντος» με μια σειρά από μοντέρνα κτίρια-πόλεις.

Ο Μποσί επιτυγχάνει στην δημιουργία ατμόσφαιρας αποδίδοντας πειστικά την εντυπωσιακή μεγαλούπολη με τις θεόρατες κατασκευές που φάνταζαν κάτι σαν επιστημονική φαντασία στον ευρωπαίο των αρχών του 20ου αιώνα. Χρησιμοποιεί αποσπάσματα από βιβλία του Φρόιντ για να διανθίσει την υπόθεση και την θεραπεία της Γκρέις, ενώ πολλοί από τους διαλόγους μεταξύ των δύο ψυχαναλυτών είναι πραγματικοί. Χρησιμοποιεί άλλοτε επιτυχημένα και άλλοτε αδιάφορα διάφορες μυθικές μορφές της εποχής, όπως ο ιδιοφυής παράφρων Ν.Τέσλα, ο Θ.Ρούζβελτ,ο J.P.Morgan, αλλά ανακατεύει στην δράση αρχιτεκτονική, ψυχανάλυση, αλχημιστές, κατά συρροή δολοφόνους, τεκτονικές στοές, αστυνομική διαφθορά, και ιλιγγιώδη δράση φτιάχνοντας ένα χαοτικό σύμπλεγμα καταστάσεων όπου ο αναγνώστης από τη μια προσπαθεί να κατανοήσει τις ψυχαναλυτικές προσπάθειες του Φρόιντ και από την άλλη το αστυνομικό μυστήριο.

Ο Φρόιντ στο βιβλίο μετατρέπεται σε έναν σούπερ-ήρωα, έναν Σέρλοκ Χολμς που έχει λύση για όλα με διάφορα (ωραία) αποφθέγματα – θεραπεύει σε χρόνο ρεκόρ την πανέμορφη Γκρέις, βρίσκει τον δολοφόνο (που ο προσεκτικός αναγνώστης τον έχει καταλάβει μετά τις πρώτες εκατό σελίδες), ενώ η μορφή του Γιούνγκ παρουσιάζεται τελείως γκροτέσκα και ως άλλος Γουώτσον βοηθάει τον ακαταμάχητο δάσκαλό του στην επίλυση των γρίφων.

Ο ουσιαστικός ήρωας όμως του μυθιστορήματος είναι το Μανχάταν και όχι η καρικατούρα του Φρόιντ που αναπαρέστησε ο Μποσί. Οι ουρανοξύστες ως άλλοι πύργοι της Βαβέλ, ως «φαλλικά σύμβολα», εντυπωσιακοί και εφιαλτικοί, γοητευτικοί και αποτρόπαιοι ταυτόχρονα είναι τα πεδία όπου διαδραματίζονται οι πιο θεαματικές σκηνές ενός βιβλίου-τσιχλόφουσκα που ενδύεται τον μανδύα του σοβαροφανούς για να δρέψει δάφνες «ποιότητας» αλλά στην πραγματικότητα είναι κενό και άψυχο ως κατασκευή – συγκρινόμενο δε με τον (κατά συρροή λοιδορούμενο) «Κώδικα Ντα Βίντσι» του «ακατανόμαστου» Ν.Μπράουν βρίσκεται σε μειονεκτική θέση. Ίσως στην (σχεδόν σίγουρη) κινηματογραφική του μεταφορά να ευτυχήσει (σε αντίθεση με τον «Κώδικα…»), εκεί όπου η εικόνα δεν σου πολυεπιτρέπει δεύτερες σκέψεις και το θεαματικό της ιστορίας σε συνδιασμό με τα ατελείωτα τσιτάτα που πετάγονται και το χιούμορ (το οποίο οφείλω να ομολογήσω είναι διάχυτο) να λειτουργήσουν αποτελεσματικά.

Υ.Γ. 1. Ψάχνοντας για το μυθιστόρημα του Μποσί στο διαδίκτυο «έπεσα πάνω» σε άλλο ένα αστυνομικό μυθιστόρημα (αμετάφραστο στα ελληνικά) με το ίδιο θέμα που φαίνεται περισσότερο ενδιαφέρον, είναι το «The Interpretation of Murder», του καθηγητή στο Yale και συγγραφέα Jed Rubenfeld. Μια διαφορετική ματιά στο «Φρόιντ στο Μανχάταν», εκφράζει μέσα από το blog της, η Alef. Επίσης για όποιον ενδιαφέρεται για την αρχιτεκτονική του Μανχάταν, το χτίσιμο ουσιαστικά της Ν.Υόρκης και το οικοδομικό (και οικονομικό) θαύμα που συνετελέσθη από τα τέλη του 19ου αιώνα και μετά, προτείνω ανεπιφύλακτα το αριστούργημα του μεγάλου E.L.Doctorow, «Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ», ένα εξαίσιο δείγμα ιστορίας και μυθοπλασίας όπως κάνει συνήθως ο συγγραφέας.


Υ.Γ. 2. Στην ανωτέρω φωτογραφία που τραβήχτηκε στο Clark University του Worcester των Η.Π.Α, τον Σεπτέμβριο του 1909 απεικονίζονται μεταξύ καθηγητών της σχολής, οι Σ.Φρόιντ (κάτω αριστερά), Κ.Γιούνγκ (κάτω δεξιά) και Σ.Φερέντζι (πάνω δεξιά).


Update..Συστηματικός αναγνώστης του blog μου επισήμανε πολύ ευγενικά ότι το μυθιστόρημα του Rubenfeld που αναφέρω παραπάνω έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά εδώ και κάποια χρόνια από τις εκδόσεις Λιβάνη με τίτλο "Η ερμηνευτική του φόνου". Ιδού και το link




Gershwin - 01 - Rhapsody in Blue by librofilo