Η καθαρά κινηματογραφική δομή του συγκλονιστικού μυθιστορήματος «ΚΙ ΑΣΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΝΑ ΓΥΡΙΖΕΙ» (Let the great world spin), του Δουβλινέζου συγγραφέα Colum McCann (Εκδ. Καστανιώτη, (σπιντάτη) μετάφρ. Α.Κορτώ, σελ.461), φέρνει στο μυαλό ταινίες σπονδυλωτές (όπως το «Crash» και η «Βαβέλ») όπου διάφορες ιστορίες με αφορμή πάντα κάποιον συνεκτικό ιστό ενώνονται μεταξύ τους με τυχαίο (ή και όχι τόσο τυχαίο τρόπο).

Ο συνεκτικός ιστός στην περίπτωση του βιβλίου του ΜακΚάν, είναι ένα αληθινό περιστατικό. Τον Αύγουστο του 1974, ο Γάλλος σχοινοβάτης και ισορροπιστής Φιλίπ Πετί, κατάφερε να περπατήσει πάνω σε ένα σχοινί που ένωνε τους Δίδυμους Πύργους, κοντά στα 500 μέτρα από το έδαφος. Το γεγονός συνέβη νωρίς το πρωί καθώς ο κόσμος πήγαινε στις δουλειές του και συγκλόνισε τον κόσμο που το παρακολούθησε ανυποψίαστος για το τι συνέβαινε, κινητοποίησε δε, τις αρχές της Ν.Υόρκης, θεωρούμενο ως «τρομοκρατική ενέργεια».


Βρισκόμαστε στην κορύφωση του σκανδάλου «Γουότεργκέητ» και μια ημέρα πριν την παραίτηση του Ρ.Νίξον από την Προεδρία των Η.Π.Α. Ο πόλεμος στο Βιετνάμ συνεχίζεται και η Ν.Υόρκη είναι ένα χάος. Ο συγγραφέας παράλληλα με την προσπάθεια του Πετί να ισορροπήσει πάνω σε ένα σχοινί που δεν είναι ορατό από τους ανθρώπους που τον παρακολουθούν (δια γυμνού οφθαλμού από τέτοια απόσταση, αυτό που βλέπεις είναι ένας άνθρωπος να περπατάει στον αέρα…), περιγράφει τις προσπάθειες απλών, καθημερινών ανθρώπων να «ισορροπήσουν» στην δύσκολη (και για ορισμένους φρικτή) πραγματικότητα της ζωής.

Ένας Ιρλανδός, ο Κόριγκαν που προσπαθεί να σώσει τον κόσμο, αληθινός «κοσμοκαλόγερος», διαμένοντας σε μια πολυκατοικία στο Μπρονξ με ανοιχτή τη πόρτα για να μπορούν οι πόρνες της περιοχής να χρησιμοποιούν την τουαλέτα του και ο οποίος μερικές μέρες της εβδομάδας πηγαίνει με ένα τρισάθλιο βανάκι να βγάλει βόλτα τους ενοίκους ενός γηροκομείου. Ο αδερφός του, ο Κίραν, που πηγαίνει στην Ν.Υόρκη μήπως καταφέρει να στεριώσει εκεί, απογοητευμένος από τις βόμβες που σκάνε παντού στην Ιρλανδία και βρίσκεται έν μέσω μιας κόλασης. Από τη μια ο αδερφός του, που ζει σε συνθήκες απόλυτης ένδειας, μοιράζοντας τα υπάρχοντά του δεξιά κι αριστερά και από την άλλη, πόρνες και νταβατζήδες να μπαινοβγαίνουν στο ετοιμόρροπο διαμέρισμα, ενώ η αστυνομία να κόβει βόλτες από κάτω. Δύο έγχρωμες πόρνες, η Τίλι και η Τζάζλιν, μάνα και κόρη, έρχονται πιο κοντά στους δύο άντρες. Χαμένες στον κόσμο τους, βουτηγμένες στα ναρκωτικά, παίζουν τη ζωή τους καθημερινά «κορώνα-γράμματα» και βλέπουν στον Κόριγκαν ένα αποκούμπι, είναι ο μόνος που τις ανέχεται και τους φέρεται ανθρώπινα προσφέροντάς τους μια σταλαγματιά ελπίδας.

5 γυναίκες, που τα παιδιά τους σκοτώθηκαν στο Βιετνάμ, μαζεύονται μια φορά τη βδομάδα να μιλήσουν για τον πόνο τους. Μεταξύ τους η μεγαλοαστή Κλερ που μένει σε ένα ρετιρέ στην Παρκ Άβενιου, απέναντι από το Σέντραλ Παρκ και η Γκλόρια, μια μαύρη με εξαιρετικές σπουδές, η οποία κατέρρευσε και αφέθηκε τελείως, όταν έχασε και τα τρία αγόρια της στο Βιετνάμ και τώρα διαμένει στην θλιβερή πολυκατοικία του Μπρονξ, το διαμέρισμά της απέναντι από του Κόριγκαν . Η μοναξιά τους και η χημεία που αναπτύσσεται μεταξύ τους θα ενώσει τις δύο (φαινομενικά και αντικειμενικά) αταίριαστες γυναίκες. Η Κλερ σε κατάθλιψη θέλει να μιλήσει για τον γιό της τον Τζόσουα και η Γκλόρια προσπαθεί ν’αντέξει την καθημερινότητα και τα χαστούκια που έχει φάει στη ζωή της.

Καθώς ο Πετί ισορροπεί πάνω στο συρματόσχοινο και δίνει ένα πραγματικό show, όπου μόνο κωλοτούμπες δεν κάνει διανύοντας την απόσταση μεταξύ των Πύργων, σε μερικά χιλιόμετρα απόσταση, ο Κόριγκαν, που έχει νιώσει τον έρωτα για πρώτη φορά στη ζωή του με την Λατινοαμερικάνα Αντελίτα, θα χάσει τη ζωή του οδηγώντας το φορτηγάκι. Δίπλα του η Τζάζλιν που μόλις έχει γλυτώσει τη φυλακή, αφού η μάνα της η Τίλι έχει πάρει την ευθύνη για μια μικροκλοπή. Θα συνθλιβεί κι αυτή στο παρμπρίζ του μοιραίου φορτηγού, και τα δύο της παιδιά θα μείνουν πεντάρφανα. Το ατύχημα προκαλούν δύο μαστουρωμένοι εκκεντρικοί καλλιτέχνες, ένα ζευγάρι, ο Μπλέην και η Λάρα που γυρίζουν στο εξοχικό πάνω στη λίμνη όπου έχουν επιλέξει να μονάσουν και να ασχοληθούν με την τέχνη τους. Λίγο αργότερα, μέσα στη μέρα, η Τίλι θα οδηγηθεί στη φυλακή, ο δικαστής θα ρίξει μια συμβολική ποινή στον Πετί για την επίδειξή του, δυο κοριτσάκια θα βρουν μια ζεστή αγκαλιά, η Κλερ και η Γκλόρια γίνονται κολλητές.

Σχεδόν ολόκληρο το μυθιστόρημα, διαδραματίζεται γύρω από εκείνη την ημέρα του Αυγούστου, του ’74. Στις έξοχες τελευταίες 35 σελίδες, μεταφερόμαστε στο 2006, 32 χρόνια μετά όταν η μία κόρη της Τζάζλιν αναζητώντας απαντήσεις, διευκρινίζει ορισμένα πράγματα και ενώνει κάποιους κρίκους. Έτσι κι αλλιώς η σύνδεση μεταξύ των χαρακτήρων του μυθιστορήματος είναι χαλαρή και η κάθε ιστορία (άλλη πιο δυνατή άλλη λιγότερο), είναι αυτόνομη και μπορεί να σταθεί από μόνη της δραματουργικά.

Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι ο πραγματικός ήρωας του βιβλίου είναι η Νέα Υόρκη. Η μεγαλούπολη της δεκαετίας του '70, βουτηγμένη στην εγκληματικότητα, με αρκετές από τις συνοικίες της, όπως το Μπρονξ και το Χάρλεμ, σχεδόν απαγορευτικές να τις περπατήσεις ή έστω να τις διασχίσεις, να έρχονται σε αντίθεση με το αριστοκρατικό περιβάλλον της Παρκ Άβενιου και των γύρω δρόμων. Οι Δίδυμοι Πύργοι, το καινούργιο σύμβολο της πόλης έχουν λίγο καιρό που χτίστηκαν, το ανυπέρβλητο θέαμα του Πετί που ισορροπεί θα δώσει μια εμπορική ώθηση στα κατά το πλείστον ξενοίκιαστα γραφεία των κτιρίων ενώ ο ΜακΚάν αποφεύγει τους εμφανείς συμβολισμούς, επανερχόμενος το 2006 όταν πλέον Δίδυμοι Πύργοι δεν υπάρχουν και η πόλη έχει αλλάξει μεν αλλά, το διαμέρισμα της Κλερ παραμένει ρατσιστικό, ο θυρωρός είναι στη θέση του και τους μαύρους συνεχίζουν να τους κοιτάνε με μισό μάτι.

Ο Πετί αισθάνεται ελεύθερος περπατώντας πάνω στο σχοινί, είναι αυτός κι ο ουρανός, οι ήρωες του ΜακΚαν ψάχνουν κι αυτοί για λίγη ελευθερία στους δρόμους της πόλης. Η ανθρωπιά, η αγάπη, η συντροφικότητα, η μοναξιά, η απώλεια, ο ρατσισμός, η αισιοδοξία για το αύριο, η πίστη στη ζωή, ο θάνατος που δεν κάνει διακρίσεις, το χτύπημα της μοίρας, οι στιγμές ευτυχίας που μπορούν να ξεπροβάλλουν όταν όλα γύρω σου είναι σκοτεινά. Όλα αυτά διαπερνάνε τις σελίδες του υπέροχου μυθιστορήματος, τόσο λυρικού και τόσο ρεαλιστικού ταυτόχρονα. Ο ικανότατος Ιρλανδός συγγραφέας, που ξαφνιάζει με το εκπληκτικό στυλ της γραφής του, ισορροπεί σαν άλλος σχοινοβάτης, με τα θέματα που αναπτύσσει και ασχέτως εάν κάποιος ενδέχεται να έχει τις αντιρρήσεις του ως προς την διαχείριση των πιο δραματικών ιστοριών όπως είναι αυτές της Τίνα και της Τζάζλιν, μπορεί οι ήρωες του να θυμίζουν χαρακτήρες βγαλμένους από άλλα βιβλία κυρίως Αμερικανών συγγραφέων, αλλά είναι τόσο ζωντανοί και τόσο ανθρώπινοι που αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της απολαυστικής ανάγνωσης του βιβλίου σου έρχονται δάκρυα στα μάτια και νιώθεις να συμπάσχεις μαζί τους αγωνιώντας για την μοίρα τους.





Leonard Cohen - Bird on the wire