Τετάρτη, Αυγούστου 13, 2014
posted by Librofilo at Τετάρτη, Αυγούστου 13, 2014 | Permalink
Χόμερ και Λάνγκλεϋ
"Είμαι ο Χόμερ, ο τυφλός αδερφός. Δεν έχασα την όρασή μου μονομιάς, έγινε λίγο όπως στις ταινίες, σαν αργό σβήσιμο."

Η εναρκτήρια πρόταση του εκπληκτικού μυθιστορήματος "ΧΟΜΕΡ & ΛΑΝΓΚΛΕΫ" ("Homer & Langley"), (Εκδ. Πατάκη, (θαυμάσια) μετάφρ. Μ.Ζαχαριάδου, σελ.285), του Αμερικανού συγγραφέα E.L.Doctorow (Νέα Υόρκη, 1931), μας εισάγει κατευθείαν στην ιστορία που αφηγείται αυτός ο μεγάλος συγγραφέας, μια ιστορία αληθινή και ιδιαίτερα μακάβρια, εμπλουτισμένη όμως,  με πολλά στοιχεία μυθοπλασίας.

Οι αδερφοί Κόλλυερ αποτέλεσαν έναν αστικό μύθο για την Αμερική του μεσοπολέμου. Ο τυφλός Χόμερ και ο σχιζοφρενικός Λάνγκλεϋ κληρονόμησαν το αρχοντικό των γονιών τους - οι οποίοι έπεσαν θύματα της ισπανικής γρίπης στη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα -  στην χλιδάτη 5η λεωφόρο, της Ν.Υόρκης, ένα εντυπωσιακό τετραόροφο κτίσμα στα όρια του Χάρλεμ. Τα δύο αδέρφια ζούσαν απομονωμένα από τον υπόλοιπο κόσμο χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, τηλέφωνο, με τα πατζούρια κλειστά. Υπήρχαν φήμες ότι κρύβουν μέσα στο σπίτι τεράστια χρηματικά ποσά παρ'ότι αρνούντο να πληρώσουν την υποθήκη του σπιτιού στο οποίο διέμεναν. Βρέθηκαν νεκρά το 1947, θαμμένοι μέσα σε τόνους σκουπιδιών, ο Χόμερ από ασιτία, λόγω του θανάτου του αδερφού του και προστάτη του Λάνγκλεϋ, ο οποίος πιάστηκε σε μια από τις  παγίδες  για τους αρουραίους που είχε γεμίσει το σπίτι.


Ο Ντοκτόροου παίρνει τη βασική δομή της ιστορίας των δύο εκκεντρικών αδερφών και την αναπλάθει προσθέτοντας χαρακτήρες στη πλοκή, γεγονότα που σημάδεψαν τον 20ο αιώνα ενώ η δράση εκτυλίσσεται μέχρι τη δεκαετία του 70 και τον πόλεμο του Βιετνάμ. Το βιβλίο λοιπόν μπορούμε να το θεωρήσουμε ως καθαρή μυθοπλασία και ως τέτοια θα πρέπει να διαβαστεί και να κριθεί. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον τυφλό αδερφό, τον Χόμερ ως αφηγητή της οικογενειακής (και όχι μόνο) ιστορίας, ο οποίος (υποτίθεται ότι) καταγράφει τα έργα και τις ημέρες των δύο αδερφών.

Τα δύο αδέρφια μεγαλώνουν στη μεγαλοαστική έπαυλη της 5ης Λεωφόρου, ο Χόμερ χάνει την όραση του σε μικρή ηλικία και αναπτύσσει ικανότητες στη διαίσθηση και στην ακοή, ενώ είναι πολύ καλός πιανίστας. Ο Λάνγκλεϋ θα επιζήσει του Α Παγκόσμιου πολέμου, αλλά θα γυρίσει μισότρελος από τα αέρια μουστάρδας που έχει εισπνεύσει στο μέτωπο. Τρέφει απέχθεια προς κάθε είδους εξουσία ενώ έχει αηδιάσει με τους ανθρώπους. Ο Χόμερ με δίψα για τη ζωή, θα επηρεαστεί από τον αδερφό του και προστάτη του και θα τον ακολουθήσει στον μοναχικό και εσωστρεφή δρόμο που έχει επιλέξει. Βεβαίως στην αρχή και όσο ήταν νέοι τα δύο αδέρφια πέφτουν με τα μούτρα στη νυχτερινή ζωή και τις διασκεδάσεις της ποτοαπαγόρευσης.

Ο Λάνγκλεϋ όμως μέσα στη παράνοιά του θα αναπτύξει τη "θεωρία περί αντικαταστάσεων". Σύμφωνα μ'αυτήν το κάθε τι αντικαθίσταται στη ροή της ζωής ώστε να υπάρχει συνέχεια, τα παιδιά αντικαθιστούν τους γονείς, η κάθε γενιά την προηγούμενη και η είδηση της επόμενης μέρας αυτή της προηγούμενης. Μελετά και συσσωρεύει καθημερινά όλες τις εφημερίδες, ώστε να αποδείξει ότι τίποτα ουσιαστικά δεν αλλάζει και η πρόθεσή του είναι να εκδώσει τη δικιά του άχρονη και χωρίς ημερομηνία λήξης εφημερίδα που θα περιέχει όλες τις ειδήσεις.

"Το σχέδιο του Λάνγκλεϋ συνίστατο στην καταμέτρηση και καταχώριση ειδήσεων ανά κατηγορίες: εισβολές, πόλεμοι, μαζικές δολοφονίες, αυτοκινητικά, σιδηροδρομικά και αεροπορικά ατυχήματα, ερωτικά σκάνδαλα, εκκλησιαστικά σκάνδαλα, ληστείες, φόνοι, λιντσαρίσματα, βιασμοί, πολιτικές ατασθαλίες, με ειδική υποκατηγορία για εκλογικές νοθείες, αστυνομική βία, ξεκαθαρίσματα λογαριασμών, επενδυτικές απάτες, απεργίες, πυρκαγιές σε λαϊκές πολυκατοικίες, αστικές δίκες, ποινικές δίκες και ούτω καθ'εξής. Υπήρχε ξεχωριστή κατηγορία για φυσικές καταστροφές, όπως επιδημίες σεισμούς και τυφώνες. Δεν τις θυμάμαι όλες τις κατηγορίες. Όπως μου έλγε στο τέλος - δεν διευκρίνιζε πότε - θα είχε αρκετά στατιστικά στοιχεία ώστε να περιορίσει τα ευρήματά του στα είδη εκείνα των γεγονότων που, εκ της συχνότητάς τους, συνιστούσαν πρωτογενείς ανθρώπινες συμπεριφορές. Έπειτα θα πραγματοποιούσε περαιτέρω στατιστικές συγκρίσεις, με σκοπό να αποκρυσταλλώσει τα πρότυπά του τόσο, ώστε να ξέρει ποιές ειδήσεις πρέπει να πάνε στην πρώτη σελίδα, ποιές στη δεύτερη και ούτω καθ'εξής. Επιλογή και σχολιασμός έπρεπε να γίνονται στις φωτογραφίες με βάση τα τυπικά τους χαρακτηριστικά, αναγνώριζε όμως ότι αυτό θα ήταν δύσκολο. Ισως και να μη συμπεριλάβανε φωτογραφίες. Το εγχείρημα ήταν τεράστιο και τον απασχολούσε για αρκετές ώρες κάθε μέρα. Κάθε πρωί έβγαινε για να πάρει όλες τις πρωινές εφημερίδες και το απόγευμα τις απογευματινές, ενώ ήταν και οι οικονομικές εφημερίδες, τα πορνογραφικά έντυπα και τα λοιπά. Ήθελε να βάλει επιτέλους την αμερικανική ζωή σε μια έκδοση, την αενάως επίκαιρη άχρονη εφημερίδα του Κόλλυερ, όπως την αποκαλούσε, τη μοναδική εφημερίδα που δεν θα χρειαζόταν ποτέ κανείς."

Ο Λάνγκλεϋ θα ασχολείται με αυτό το Μπορχεσικό δίλημμα ολόκληρη τη ζωή του, αλλά είναι ταυτόχρονα παθολογικά κλεπτομανής και συλλέκτης διαφόρων άχρηστων αντικειμένων, κάποια στιγμή δε, θα φέρει μέσα στο σπίτι ένα παλιό αυτοκίνητο, το οποίο θα βρίσκεται ως αξιοθέατο μέσα στο σαλόνι. Εν τω μεταξύ από το σπίτι παρελαύνουν, ένα ζεύγος καταθλιπτικών Ιαπώνων υπηρετών, μια τυφλή έγχρωμη μαγείρισσα με τον μουσικό γιό της, μια δεσποινίς της "καλής κοινωνίας", μια κοπελίτσα που μαθαίνει μουσική και την ερωτεύεται σφόδρα ο Χόμερ (αλλά και ο Λάνγκλεϋ). Γνωρίζοντας έναν γκάνγκστερ θα κινδυνεύσει η ζωή τους, ενώ την δεκαετία του '70 θα κατασκηνώσουν  μέσα στο σπίτι μια ομάδα από χίπις, με τους οποίους θα περάσουν υπέροχα.

Η απομόνωσή τους έρχεται σε αντίθεση με ολόκληρη την κοινωνία, η οποία στην αρχή κοιτάζει με ένα αποδοκιμαστικό βλέμμα τους δύο "τρελούς", ενώ στη συνέχεια θα σταθεί εχθρικά απέναντί τους, είτε με έμμεσο, είτε με άμεσο και σκληρό τρόπο. Τα δύο αδέρφια, βρίσκονται απέναντι σε ένα σύστημα αξιών και συμπεριφορών, δεδομένων και στερεοτύπων. Είναι τα μαύρα πρόβατα της μεγαλοαστικής κοινωνίας, η ντροπή της 5ης λεωφόρου και ως τέτοιοι πρέπει να εκμηδενισθούν, να εξοντωθούν.

"Είναι χάλασμα ο χαμός, πιο χθόνιος κι από βυθού χαράδρα..." (The Wonderer", W.H.Auden)

Ο Ντοκτόροου ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή συγγραφείς του καιρού μας, ένας ήδη κλασσικός αλλά και ταυτόχρονα μοντέρνος δημιουργός, αφοπλίζει τον αναγνώστη με την στιλάτη και ιδιαίτερα "κομψή" αφήγησή του. Χιούμορ και σπαραγμός εναλάσσονται από κεφάλαιο σε κεφάλαιο. Τα δύο αδέρφια, ο ευαίσθητος Χόμερ που αφήνεται να τον οδηγήσει ο παράφρων αλλά πανέξυπνος Λάνγκλεϋ, αναδεικνύονται σε εμβληματικούς αλλά και ταυτόχρονα συμβολικούς χαρακτήρες, κριτικάροντας την σύγχρονη αμερικανική κοινωνία, επισημαίνοντας τον θάνατο της έντυπης δημοσιογραφίας.

Το έξοχο μυθιστόρημα του Ντοκτόροου  (που δεν στέκεται βέβαια, στο ίδιο ύψος με την αριστουργηματική "Στρατιά" του), είναι μια ανατομία της Αμερικής του 20ου αιώνα με την μανία του χρήματος, τον στρατιωτικό επεκτατισμό, την γραφειοκρατία, τον καθωσπρεπισμό αλλά και την απώλεια, την αδυναμία επαφής. Ο συγγραφέας δεν χρησιμοποιεί ευκολίες, ούτε μεταφέρει την  (πολύ γνωστή στην αμερικάνικη κοινωνία) πραγματική ιστορία (που έχει διασκευασθεί ως μικρού μήκους ταινία στον κινηματογράφο ("Junk Palace"-2010), αλλά και ως τηλεοπτικό επεισόδιο της σειράς "Οι δρόμοι του Σαν Φρανσίσκο"), αλλά την απογειώνει με τρόπο δημουργικό και άκρως λειτουργικό. Αριστοτεχνικά γραμμένο, δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου, συμπάσχοντας με αυτό το φοβερό δίδυμο χαρακτήρων μέχρι το τραγικό τους τέλος.

"Είμαι εγώ, τι διάολο να κάνω!...Εγώ, ο βλοσυρός μελετητής των άχρηστων πραγμάτων." (Φ.Πεσόα)





 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home