Τετάρτη, Μαρτίου 23, 2016
posted by Librofilo at Τετάρτη, Μαρτίου 23, 2016 | Permalink
All that is
Ο άγνωστος
στην Ελλάδα Αμερικανός συγγραφέας, James Salter (Νέα Υόρκη, 1926 – 2015), θεωρείτο
από τους ομότεχνούς του, “Δάσκαλος” και αποκαλείτο από τους κριτικούς “ο
συγγραφέας των συγγραφέων”. Επηρέασε δημιουργούς όπως ο Ρ.Φορντ και ο Φ.Ροθ και
είχε να εκδώσει βιβλίο για περίπου 30 χρόνια. Το έκανε το 2013 με το τελευταίο
βιβλίο που έμελλε να γράψει, το αριστουργηματικό μυθιστόρημα “ΑΥΤΟ ΕΙΝ' ΟΛΟ” (“All that is”), το οποίο εκδόθηκε στην Ελλάδα,
από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σε ωραία μετάφραση της Αθ. Δημητριάδου (σελ.
387), πριν από ένα χρόνο και κάτι, και ως συνήθως πέρασε απαρατήρητο – όπως
άλλωστε και το “Θέλω μόνο να σου ανήκω” που είχε βγει στην χώρα μας το 2001,
από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Το “Αυτό
είν' όλο”, είναι ένα μεγαλειώδες και ελεγειακό μυθιστόρημα μαθητείας. Ένα
βιβλίο που συνοψίζει τη ζωή του μεγάλου συγγραφέα, καθώς το alter ego του, υπό μια έννοια, ο ήρωας του
βιβλίου, Φίλιπ Μπόουμαν, αφηγείται την ιστορία της ζωής του, υπό μορφή αποσπασματικών
αναμνήσεων με αποστασιοποιημένο και ήρεμο στυλ.
Ο Μπάουμαν
γεννιέται το 1925 σε ένα μικροαστικό σπίτι του Νιου Τζέρσεϋ και προλαβαίνει να
υπηρετήσει και να βρεθεί φάτσα με τον θάνατο, στην Οκινάουα λίγο πριν τελειώσει
ο Β παγκόσμιος πόλεμος. Γυρίζοντας εγγράφεται στο Χάρβαρντ, και σπουδάζει Φιλολογία,
όπου αισθάνεται αποξενωμένος. Τελειώνοντας μετά από διάφορες αποτυχημένες
προσπάθειες στη διαφήμιση και την δημοσιογραφία, προσλαμβάνεται σε έναν μικρό
αλλά αξιόλογο εκδοτικό οίκο ως αναγνώστης στην αρχή και μετά ως επιμελητής
εκδόσεων, δουλειά που θα κάνει για το υπόλοιπο της ζωής του.
Στο μυθιστόρημα
παρακολουθούμε επεισόδια απο τη ζωή του Μπάουμαν. Κυρίως τις ερωτικές του
περιπέτειες με διάφορες παρτενέρ που εναλλάσσονται όχι με ιδιαίτερη συχνότητα,
αλλά που καθορίζουν τις διαφορετικές περιόδους της ζωής του ήρωα. Ο Μπάουμαν
συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός γόη. Ωραίος άντρας που βγάζει
ευαισθησία και ερωτισμό, μορφωμένος με υψηλό διανοητικό επίπεδο, Νεοϋρκέζος
αστός, που συχνάζει στα μπαρ και στα καλά ρεστωράν του Μανχάταν, κοσμοπολίτης
αφού λόγω της δουλειάς του πηγαίνει σε εκθέσεις και συναναστρέφεται εκδότες
απ'όλο τον κόσμο, δεν έχει πρόβλημα να γοητεύσει μια γυναίκα. Όπως αναφέρει
χαρακτηριστικά προς το τέλος του βιβλίου: “ Είχε παντρευτεί μια φορά, με όλη
του τη ψυχή, και είχε πέσει έξω. Είχε ερωτευτεί τρελά μια γυναίκα στο Λονδίνο
και η σχέση αυτή, άγνωστο γιατί, είχε σβήσει. Ένα βράδυ, λες και ήταν της
μοίρας του, στο πιο ρομαντικό συναπάντημα της ζωής του γνώρισε μια γυναίκα κι
αυτή τον πρόδωσε.”
Ο Μπάουμαν,
ως έτερος Ντον Ντρέιπερ (ο πρωταγωνιστής της εξαιρετικής σειράς “Mad Men”), θα ερωτευτεί, θα προδώσει, θα
προδοθεί με σκληρό τρόπο. Η ζωή του περνάει χωρίς εντάσεις και μεγάλες
συγκινήσεις κι εκείνος είναι μάλλον απόμακρος, συμφιλιωμένος με την εγγενή του
μοναχικότητα και μελαγχολία. Η σχέση του με την μητέρα του, τον εκδότη του,
τους πιο κοντινούς του ανθρώπους, θα κρατιούνται πάντα σε ένα επίπεδο
ψυχρότητας και ειλικρίνειας, καλών τρόπων και κομψότητας.
Ο Salter περιγράφει με απαράμιλλο ύφος, τις
περιπέτειες του ήρωα, που μεταπηδά από σχέση σε σχέση, με τις ωραίες στιγμές να
επικρατούν των κακών. Ακόμα και το διαζύγιο με την πρώτη του σύζυγο, μια αριστοκράτισσα
της επαρχίας, προσκολλημένη στην ζωή της στο κτήμα, γίνεται κομψά και χωρίς
εντάσεις. Οι ερωτικές σκηνές είναι δυναμικές και αναπαριστώνται με ρομαντικό
τρόπο, όπως κάπως έτσι είναι και οι σκιαγραφήσεις των γυναικείων χαρακτήρων, οι
οποίες περιβάλλονται από μια αχλύ, σαν να τις παρακολουθείς πίσω από ένα τζάμι,
να κινούνται, να μιλάνε, να καπνίζουν.
Μπορεί η
προσωπικότητα και το στυλ του ήρωα, να τραβάνε την προσοχή του αναγνώστη, αλλά
οι δευτερεύοντες χαρακτήρες είναι εκπληκτικοί, σ'αυτό το έξοχο μυθιστόρημα. Οι
γυναίκες που περνάνε από τη ζωή του Μπάουμαν, είναι (ξεκινώντας από την μητέρα
του) πλήρεις μυθιστορηματικοί χαρακτήρες, που μένουν μεν στην σκιά του ήρωα,
αλλά οι περιγραφές απο τον συγγραφέα του κορμιού τους, των χαρακτηριστικών τους
γίνονται με έναν κινηματογραφικό τρόπο, σαν μια κάμερα να κινείται γύρω τους,
μην αφήνοντάς τες από τα μάτια του θεατή/αναγνώστη.
Το
"ΑΥΤΟ ΕΙΝ' ΟΛΟ", είναι ένα μυθιστόρημα γραμμένο από έναν τεχνίτη της
γραφής (κάτι που φαίνεται σε κάθε σελίδα), που κοιτάζει πίσω τη ζωή του, γεμάτο
αναμνήσεις και εξαίσιες εικόνες, σπιρτόζους διαλόγους που απηχούν τα ήθη κι
έθιμα των δεκαετιών 50 και 60 (κυρίως), με άντρες που σκέφτονται συνεχώς το σεξ
καθώς η Αμερική αναπτύσσεται και οι σχέσεις γίνονται όλο και πιο εύκολες. Ο Salter δημιουργεί μια μοναδική ατμόσφαιρα
που αντανακλά την εποχή της κοινωνικής ευμάρειας, την ανάπτυξη των προαστίων
(που απεικόνισε τόσο ωραίο ο Τσίβερ στα διηγήματά του), τις κοινωνικές σχέσεις,
τον εκδοτικό κόσμο. Το βιβλίο αυτό είναι μια μέγιστη λογοτεχνική απόλαυση,
υψηλή τέχνη, δείγμα σοφίας και συγγραφικής ωριμότητας.
Συγχαρητήρια για την κριτική σας. Το διάβασα κι εγώ προ καιρού και κατέγραψα τις σκέψεις μου.
"Έρχεται κάποτε η ώρα που συνειδητοποιείς ότι όλα είναι ένα όνειρο, και μόνο όσα διασώζονται επειδή κάποιος έγραψε γι' αυτά, έχουν πιθανότητες να θεωρηθούν αληθινά".
'Ενα μυθιστόρημα για την ''αξία '' της ζωής , σε γλώσσα καθημερινή, κοινότοπη , σε αντίθεση με προγενέστερα έργα του συγγραφέα. Μια παραχώρηση στον εαυτό του να μιλήσει για τις αναμνήσεις του ήρωά του, όπως θα μιλούσε για τις δικές του σ΄έναν φίλο.
Μια αφήγηση όπου την εξέχουσα θέση στη ζωή έχουν τα διαρκώς επαναλαμβανόμενα , όπου σκοπίμως υποβαθμίζονται τα εξαιρετικά. Μια καταγραφή της μεταπολεμικής περιόδου, των μεγάλων αλλαγών στις ζωές των ανθρώπων, όπου την πείνα για την τροφή υποκατέστησε η πείνα για το σεξ και την κάθε μορφής απόλαυση. 'Ενας εστιασμός στην διαφοροποίηση των σχέσεων των δυο φύλων. Ο κεντρικός ήρωας με το χαρακτηριστικό όνομα Μπόουμαν , τυπικό δείγμα της εποχής του, ήρωας πολέμου και απόφοιτος του Χάρβαρντ , επηρεασμένος βαθιά και ''ισόποσα'' από τις δύο αυτές περιόδους της ζωής του, συνάπτει αλλεπάλληλες σχέσεις χωρίς ουσιαστικό συναισθηματικό υπόβαθρο. Τον παρακολουθούμε να κινείται, να μετακινείται χωρίς διαμορφώνουμε σαφή άποψη για τον ίδιο. Χαρακτηριστικός τύπος Αμερικανού της εποχής εκείνης , δεν γέννα ούτε θετικά ούτε αρνητικά συνασθήματα. Ο χαρακτήρας του σηματοδοτεί το κενό που αρχίζει να κυριαρχεί στις ζωές των ανθρώπων, μετά το πρώτο θάμπος των απολαύσεων που στερήθηκαν στην διάρκεια του πολέμου, θυμίζοντας ήρωες του Μπέκετ.
Στο " Αυτό είν' όλο" πρωταγωνιστεί η μεταπολεμική Νέα Υόρκη , η άνοδος της οικονομίας, η τάση για πλουτισμό. Μεγάλη αναφορά κάνει ο συγγραφέας στον χώρο των εκδόσεων, επαγγελματική επιλογή του Μπόουμαν.
Η καθημερινότητα , το κοινότοπο, είναι η ζωή! Μια διαπίστωση που κάνει ο ήρωας του, προφανώς κι ο ίδιος ο συγγραφέας, που σε ηλικία 89 ετών έγραψε το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, καθώς αντιλαμβάνεται τις καθημερινές επιπτώσεις του χρόνου, που το φθοροποιό έργο του αφήνει σταδιακά κι ανελλιπώς σημάδια πάνω στο σώμα του και την ψυχή του. Ο Μπόουμαν αισθάνεται την ανάγκη να εναγκαλιστεί τις άλλοτε σκληρές , κι άλλοτε ιδιαίτερα απολαυστικές αναμνήσεις του να κρατηθεί στη ζωή απ΄αυτές. Ενα μυθιστόρημα για τις αναμνήσεις που η αξία τους ''θολώνει'', συρικνώνεται κι ωστόσο είναι η σωσίβια λέμβος, αντιπαράθεση στην πεζότητα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων μεγάλης ηλικίας. Ενα μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί !