Τετάρτη, Ιουλίου 18, 2018
posted by Librofilo at Τετάρτη, Ιουλίου 18, 2018 | Permalink
"Δεν είναι ζωή να μην αλλάζεις ποτέ τόπο" ("Χολέρα και Πανούκλα" του Πατρίκ Ντεβίλ)

Πολυβραβευμένο στην Γαλλία το βιβλίο του Patrick Deville (Loire, 1957) με τον χαρακτηριστικό τίτλο "ΧΟΛΕΡΑ ΚΑΙ ΠΑΝΟΥΚΛΑ" ("Peste & Cholera") - (εκδ. Τόπος, μετάφρ. Ά. Σπυράκου, σελ. 250), είναι η μυθιστορηματική βιογραφία του Ελβετού γιατρού, φυσικού και βακτηριολόγου Αλεξάντρ Γερσέν (1863 - 1943), ο οποίος έγινε μεν γνωστός επειδή ήταν ο πρώτος που απομόνωσε τον βάκιλο της βουβωνικής πανώλης, αλλά δεν έζησε μια ζωή απομονωμένος σε εργαστήρια, έζησε κυριολεκτικά μια ζωή σαν περιπέτεια και αυτήν ακριβώς περιγράφει ο συγγραφέας σε αυτή την ιδιαίτερα σαγηνευτική νουβέλα.

"Ξεδιπλώνουμε συχνά την ιστορία των επιστημών σαν μια λεωφόρο που οδηγεί ολόισια από την άγνοια στην αλήθεια, μα η εικόνα είναι απατηλή. Πρόκειται μάλλον για έναν λαβύρινθο από αδιέξοδα στενά όπου η σκέψη χάνεται και περιπλέκεται. Για μιαν ανθολογία από αποτυχίες οικτρές και ενίοτε κωμικές. Μπορεί ως προς αυτό να συγκριθεί με την ιστορία των αρχών της αεροπορίας και τις σύγχρονές της αρχές του κινηματογράφου. Μ' αυτές τις μαυρόασπρες ταινίες με την ακανόνιστη ροή όπου βλέπουμε τα ξύλα να σπάνε και το πανί να σκίζεται. Και ονειροπόλους Ικάρους με φτερά από τούλι και χέρια απλωμένα να τρέχουν σαν μπαλαρίνες προς την άκρη ενός γκρεμού, να ρίχνονται στο κενό και να πέφτουν σαν βότσαλα, για να κομματιαστούν στην παραλία."

Ο Ντεβίλ αναπαριστά μια εποχή ανακαλύψεων σε όλους τους τομείς και περιγράφει ανθρώπους που υπερέβησαν όρια και κανόνες για να ακολουθήσουν και να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Αγνοούσα την ύπαρξη του Γερσέν, αυτού του στιβαρού και συγκροτημένου επιστήμονα που η εσωτερική του φλόγα δεν τον άφησε ήρεμο στιγμή και το πάθος για ζωή και περιπέτεια τον οδήγησε σε δρόμους θαυμαστούς και επικίνδυνους. Στο βιβλίο (αλλά ουσιαστικά και στην εποχή που εκτυλίσσεται η δράση) δεν υπάρχουν στεγανά μεταξύ των ιδιοτήτων και των επαγγελμάτων, ο επιστήμονας μπορεί να είναι και τυχοδιώκτης, ο ποιητής μπορεί να είναι και έμπορος - οι προκλήσεις τους περίμεναν και η ζωή του Γερσέν κάπου έμοιαζε με αυτή του Αρθούρου Ρεμπώ όπως συχνά, πυκνά τονίζεται στην αφήγηση του βιβλίου.

Η αφήγηση ξεκινάει σχεδόν από το τέλος, και δεν ακολουθεί γραμμική μέθοδο καθώς είναι συνεχή τα μπρος-πίσω στον χρόνο. Ο Γερσέν πραγματοποιεί το τελευταίο του αεροπορικό ταξίδι καθώς τα Γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στο Παρίσι. Θα επιβιβαστεί στο αεροπλάνο που μετά από μεγάλο ταξίδι θα τον επαναφέρει σπίτι του, στην Γαλλική Ινδοκίνα, και πιο συγκεκριμένα σε έναν κάποτε τελείως απομονωμένο τόπο του σημερινού Βόρειου Βιετνάμ όπου ζούσε για περίπου 50 χρόνια από το τέλος του 19ου αιώνα.
Γεννημένος στην Ελβετία σε αστική οικογένεια, και προικισμένος ως μαθητής και φοιτητής, ο Αλεξάντρ Γερσέν ξεκίνησε να εργάζεται στο Ινστιτούτο Παστέρ στα 22 του χρόνια. Ήταν από τους πιο ελπιδοφόρους και ταλαντούχους ερευνητές της ομάδας του Λουί Παστέρ, αλλά η ατμόσφαιρα και οι περιορισμοί του Ινστιτούτου που άρχιζε να εξαπλώνεται παγκοσμίως τον έπνιγαν, και νεότατος έφυγε για να αναζητήσει την τύχη του στην θάλασσα, υπηρετώντας ως γιατρός σε διάφορα εμπορικά πλοία. Η αναζήτησή του για μακρινά μέρη τον έφερε σε δρομολόγια μεταξύ Σαϊγκόν και Μανίλας, μέχρι να βρει το λιμάνι του σε έναν τόπο που τον μάγεψε από την πρώτη στιγμή το Νχα Τρανγκ.

"Δεν είναι ζωή να μην αλλάζεις ποτέ τόπο."

Ο Γερσέν συνέχισε να συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Παστέρ, καταφέρνοντας να απομονώσει το 1894, εν μέσω μιας μεγάλης επιδημίας πανώλης, το βάκιλο της βουβωνικής πανώλης που προς τιμήν του ονομάστηκε "Yersinia pestis", ανακάλυψη που θα του απέφερε σίγουρα το βραβείο Νόμπελ αν υπήρχε τότε - η πρώτη βράβευση θα γίνει πέντε χρόνια αργότερα...Ο Γερσέν θα συνεχίσει να σώζει κόσμο στην Άπω Ανατολή, στην Αυστραλία, στην Ευρώπη που θα επιστρέφει συχνά, αρνούμενος να εγκατασταθεί ξανά στο Παρίσι ή να αναλάβει την διοίκηση του Ινστιτούτου Παστέρ. Μόνο σε ένα μέρος αισθάνεται ο εαυτός του, στο Νχα Τρανγκ που θα το μεταμορφώσει και θα το μετατρέψει σε βασίλειό του, εκπαιδεύοντας τους ντόπιους, βοηθώντας την τοπική κοινωνία. Πνεύμα ανήσυχο θα πειραματιστεί σε διάφορους τομείς, βοτανολογία, μηχανική, αυτοκίνητα, αεροπλοΐα, ενώ στο τέλος της ζωής του θα τον απασχολήσει η λογοτεχνία.

Θα μπορούσε να γίνει ένας άλλος "Συνταγματάρχης Κουρτς" σαν αυθεντικός ήρωας του Τζόζεφ Κόνραντ, θα μπορούσε να ακολουθήσει την μοίρα του Αρθούρου Ρεμπώ, του καταραμένου ποιητή που τα παράτησε όλα για να πεθάνει άδοξα από γάγγραινα κάπου στην Αφρική, αν δεν είχε ανακαλύψει τον βάκιλο της πανώλης θα είχε χαθεί κι αυτός χωρίς να ασχοληθεί κανείς με την περίπτωσή του. Αλλά ο Γερσέν ήταν ένας άνθρωπος, με ανεξάντλητη περιέργεια για όλα, που τα κατάφερνε με ότι καταπιανόταν, υλοποιούσε πάντα τους στόχους του, υπερέβαινε όλα τα εμπόδια, ένας απόλυτα μυθιστορηματικός "larger than life" ήρωας, λάτρης των "μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων".

"Ένας τάφος είναι ένα ρέκβιεμ. Η συγγραφή ενός Βίου είναι η ερμηνεία με το βιολί μιας παρτιτούρας. Ο ένας έζησε από τη Δεύτερη Αυτοκρατορία έως τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, ο άλλος έπεσε στα τριάντα εφτά του από το άλογο. Μοιράζονται όμως τη φρενίτιδα με την οποία έμαθαν κι ύστερα έφυγαν, εγκαταλείποντας την ομάδα των μαθητών του Παστέρ ή των παρνασσιστών. Μοιράζονται την αγάπη για την ηλιοφώτιστη αυγή και τη θάλασσα, για την βοτανική και την φωτογραφία.(...) Χαμένοι στο άλλο άκρο της γης, τούτοι οι δυο σού κατεβάζουν μια καινούργια ιδέα κάθε πέντε λεπτά. Να εισάγουν στην Αιθιοπία μουλάρια από τη Συρία ή νορμανδικές αγελάδες στην Ινδοκίνα. Μοιράζονται την περιπέτεια της επιστήμης: "Η νέα αριστοκρατία! Η πρόοδος. Ο κόσμος προχωρά!" Την αγάπη για τα μαθηματικά. Το άθροισμα των γωνιών κάθε τριγώνου ισούται με 180⁰. Έτσι θα έπρεπε να είναι η ποίηση. Ο αλεξανδρινός στίχος που του βγαίνει στο τέλος ενός γράμματος στη Φανί. Το δεύτερο ημιστίχιο όπου μπορούν να ταιριάξουν σχεδόν όλα τα ρήματα. Γιατί δεν παύει να ισχύει πως δεν είναι ζωή να μην..."


Το βιβλίο διαπερνούν απ' άκρη σ' άκρη η μορφή του Ρεμπώ και οι ιστορίες του Τζόζεφ Κόνραντ (ακόμα κι ένα κεφάλαιο όπου περιγράφεται το Νχα Τρανγκ έχει ως τίτλο "Ένα προκεχωρημένο φυλάκιο της προόδου" από την ομώνυμη νουβέλα του Κόνραντ). Οι περιπέτειες του Γερσέν στην Ινδοκίνα, η ζωή του εκεί, οι σκέψεις του θυμίζουν έντονα τους ήρωες του Κόνραντ. Στο βιβλίο υπάρχει ακόμα και το "φάντασμα του μέλλοντος", ένα συγγραφικό εύρημα που λειτουργεί σχολιαστικά στην αφήγηση χωρίς όμως να διαδραματίζει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο. Σε αυτό το ιδιοφυές μείγμα αφήγησης και σχολιασμού, ο συγγραφέας θίγει χωρίς να στέκεται ιδιαίτερα, την σχέση μητέρας και αδερφής (της Φανί) με τον Γερσέν και την απουσία γυναικείας συντροφιάς στην ζωή του, ενώ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του βιβλίου διαδραματίζουν οι κόντρες του Ινστιτούτου Παστέρ με τον Ρόμπερτ Κοχ.

Το γλαφυρό αφηγηματικό ύφος του Ντεβίλ παρασέρνει τον αναγνώστη σε αυτό το άκρως γοητευτικό περιπετειώδες ταξίδι, σε αυτήν την διαφορετική "Καρδιά του σκοταδιού". Ο Αλεξάντρ Γερσέν του βιβλίου, κορυφαίος επιστήμονας, δεινός εξερευνητής, ένας απόλυτα μυθιστορηματικός ήρωας, αλλά και τόσο γήινος και ζωντανός αποκαλύπτεται μπροστά μας σε ένα βιβλίο συναρπαστικό και ταυτόχρονα στοχαστικό, απολαυστικό και λυρικό που δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου.

Βαθμολογία 81 / 100



 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home