Τρίτη, Ιουλίου 31, 2018
posted by Librofilo at Τρίτη, Ιουλίου 31, 2018 | Permalink
"Το αρχιπέλαγος μιας άλλης ζωής"

Ο Andrei Makine (Κράσνιογαρκ, Σιβηρία 1957), ο γεννημένος στην ΕΣΣΔ και από το 1987 κάτοικος Γαλλίας (και πολιτογραφημένος πλέον Γάλλος), συγγραφέας είναι ένας μεγάλος στυλίστας της γραφής, και η ανακάλυψή του, το 1997 με το αριστουργηματικό του μυθιστόρημα "Η κληρονομιά" αποτέλεσε μια προσωπική αποκάλυψη, αίσθηση που δεν μειώθηκε διαβάζοντας τα επόμενα βιβλία του που κυκλοφόρησαν στη χώρα μας (εξαντλημένα και δυσεύρετα τα περισσότερα δυστυχώς). Με το τελευταίο του θαυμάσιο μυθιστόρημα "ΤΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ ΜΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΖΩΗΣ" ("L'arhipel d'une autre vie") - (εκδ. Utopia, μετάφρ. Γ.Στρίγκος, σελ.262), ο Μακίν, μας υπενθυμίζει πόσο σπουδαίος συγγραφέας είναι σε ένα βιβλίο (με αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία), συναρπαστικό και ταυτόχρονα φιλοσοφικό.


"Εκείνη τη στιγμή της εφηβείας μου το ρήμα "ζω" άλλαξε έννοια. Τώρα πια σήμαινε τη μοίρα όσων είχαν κατορθώσει να φτάσουν ως τη θάλασσα των νήσων Σαντάρ. Για όλες τις εκφάνσεις ύπαρξης σε τούτον τον κόσμο το ρήμα "υπάρχω" θα μου ήταν πλέον αρκετό."

Μια περιπέτεια που διαδραματίζεται σε τρία χρονικά πλαίσια αλλά  κατά το μεγαλύτερο μέρος της στην Σταλινική περίοδο είναι το "Αρχιπέλαγος μιας άλλης ζωής". Ο αφηγητής θα γνωρίσει στην εφηβεία του έναν μυστηριώδη άνθρωπο που θα του διηγηθεί μια απίστευτη ιστορία καταδίωξης που συνέβη το 1952, εποχή του πολέμου της Κορέας και των πυρηνικών δοκιμών. Ο έφεδρος Πάβελ Γκάρτσεφ καλείται να συμμετάσχει σε μια άσκηση ετοιμότητας στην τάιγκα, στα δάση της Σιβηρίας. Από την αρχή πέφτει σε δυσμένεια και έτσι θα τοποθετηθεί ως υποψήφιος αποδιοπομπαίος τράγος σε μια ομάδα καταδίωξης ενός κατάδικου που απόδρασε από ένα γειτονικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η επιλογή του έγινε, ώστε σε περίπτωση αποτυχίας της αποστολής να θεωρηθεί υπεύθυνος γι' αυτήν. Τα στοιχεία για τον δραπέτη είναι λιγοστά, όπως και η γνώση της δύσβατης και παρθένας περιοχής - εκείνο που προείχε ήταν να συλληφθεί ζωντανός προτού πάει ακόμα βορειότερα σε ακόμα πιο άγριες περιοχές.

"Ολόγυρα στα στρατόπεδα που έκρυβε η τάιγκα, χιλιάδες πληγωμένες σκιές γέμιζαν παραπήγματα που διέθεταν ελάχιστα περισσότερες ανέσεις απ' όσες είχε το καταφύγιο μου. Τι έχει να προτείνει ένας φιλόσοφος σ' αυτούς τους φυλακισμένους; Την αποδοχή; Την εξέγερση; Την αυτοκτονία; Ή μήπως την επιστροφή προς μια ζωή...ελεύθερη; Όμως ποια ήταν για την ακρίβεια αυτή η "ελευθερία"; Να δουλεύεις, να τρέφεσαι, να διασκεδάζεις, να παντρεύεσαι, να αναπαράγεσαι; Και κατά καιρούς να κάνεις κι έναν πόλεμο, να ρίχνεις καμιά βόμβα, να μισείς, να σκοτώνεις, να σκοτώνεσαι...Καμία σοφία δεν ήταν σε θέση να απαντήσει σ' αυτή την πολύ απλή ερώτηση: πως μπορούμε να υπερβούμε το σώμα μας που είναι φτιαγμένο για να επιθυμεί και το μυαλό μας που έχει συλληφθεί για να νικά στο παιχνίδι του ανταγωνισμού; Τι κάνει κανείς μ' αυτό το ανθρώπινο, πονηρό, κυνικό ζώο, πάντοτε ανικανοποίητο και του οποίου η ύπαρξη δεν διέφερε και τόσο από' κείνο το μαχητικό πλήθος των εντόμων, που αλληλοεξοντώνονταν ανάμεσα στις χαραμάδες του καταφύγιού μου; Η "νομιμότητα της βίας", καθώς έγραφα στη διατριβή μου..."

Η μικρή ετερόκλητη ομάδα καταδίωξης των 5 ανδρών που αποτελείται από έναν διοικητή, ένα μέλος της αντικατασκοπείας, έναν φιλόδοξο νεαρό στρατιώτη, κι δύο έφεδρους, τον Πάβελ και έναν άνδρα μεγαλύτερό του, εκπαιδευτή ενός κυνηγετικού σκύλου σύντομα πέφτει στην παγίδα του δραπέτη, ο οποίος δείχνει να γνωρίζει καλά την λαβυρινθώδη τάιγκα μπερδεύοντας συνεχώς την πορεία, και στήνοντας παγίδες στους διώκτες του, οι οποίοι, καθώς περνάνε οι μέρες προσπαθούν να τον σκοτώσουν (ενώ οι διαταγή είναι σαφής ότι πρέπει να συλληφθεί ζωντανός) χωρίς όμως επιτυχία· αντίθετα, ένας ένας τραυματίζονται από την κόπωση και τις δυσκολίες της διαδρομής. Όταν δε διαπιστώνουν, ότι ο δραπέτης είναι γένους θηλυκού, η οποία τους προκαλεί κιόλας κάνοντας μπάνιο σε ένα ποτάμι, οι διώκτες γίνονται όλο και πιο απρόσεκτοι και βιαστικοί. Καθώς οι τραυματισμοί γίνονται πιο έντονοι υποχρεώνοντας τα μέλη της ομάδας να επιστρέψουν στο στρατόπεδο, στο τέλος μένει μόνο ο Πάβελ να καταδιώκει την φυγάδα που προσπαθεί να φτάσει στο Αρχιπέλαγος Σαντάρ, γνωρίζοντας ότι σε περίπτωση αποτυχίας η καταδίκη του είναι δεδομένη. Σύντομα θα διαπιστώσει ότι η επιβίωσή του εξαρτάται από τις προθέσεις της μυστηριώδους γυναίκας που κυνηγάει…


Η άγρια ομορφιά της τάιγκα, η ηρεμία της φύσης και οι πρωτόγονες συνθήκες, έρχονται σε αντίθεση στο μυθιστόρημα του Μακίν, με την βιαιότητα και την κτηνωδία της Σοβιετικής κοινωνίας. Η φυγάς ανήκει σε μια φυλή αυτόχθονων της Σιβηρίας, τους Νεγκιντάλτσι που το Σταλινικό καθεστώς προσπάθησε να εξολοθρεύσει κλείνοντάς τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως έκανε και με πολλές άλλες φυλές της περιοχής. Η φύση θα μεταμορφώσει τον Πάβελ, ο οποίος θα συνειδητοποιήσει ότι μπορεί με μια κίνησή του να αλλάξει την μοίρα του, να ζήσει μια ζωή ήρεμη, "μακριά από το αγριεμένο πλήθος".

Το μυθιστόρημα ξεκινάει το 1963 στην Σοβιετική Ρωσία με τον Ψυχρό πόλεμο να βρίσκεται στο αποκορύφωμά του, ενώ το μεγαλύτερο (και πιο ενδιαφέρον) μέρος του εκτυλίσσεται το 1952, με τον κόσμο να βρίσκεται σε προετοιμασία ενός Γ παγκόσμιου πολέμου, το Σταλινικό καθεστώς όσο πλησιάζει στο τέλος του να γίνεται όλο και πιο απάνθρωπο, και ολοκληρώνεται το 2003 με την περιοχή του Αρχιπελάγους των νήσων Σαντάρ να πέφτει θύμα της ξέφρενης τουριστικοποίησης και εκμετάλλευσης όλων των "παρθένων περιοχών" που μπορούσαν να βρεθούν.

Το εξαιρετικό αυτό βιβλίο, έχει υπέροχο στυλ και κινηματογραφικό ρυθμό, προσφέροντας στον αναγνώστη σελίδες εκπληκτικές και σκηνές ανεπανάληπτης ομορφιάς. Με υλικό που θα γέμιζε άνετα 1000 σελίδες, ο συγγραφέας με στιβαρό αφηγηματικό ύφος, υπαινικτικότητα και οικονομία λόγου, μεταφέρει εικόνες δύναμης και πίστης για την ζωή. Το μυθιστόρημα είναι πολιτικό, φιλοσοφικό και βαθιά ανθρωπιστικό με πολλά υπαρξιακά ερωτήματα που κυριαρχούν από την αρχή έως το τέλος του.


Ο Μακίν σε ένα βιβλίο που μοιάζει με την ρώσικη κούκλα, την μπάμπουσκα, ξετυλίγει με απαράμιλλη ικανότητα, την ιστορία του, συνδυάζοντας το προσωπικό ύφος με την γενική εικόνα. Ο αναγνώστης βρίσκεται συνεχώς μπροστά σε διλήμματα φιλοσοφικά περί της ανθρώπινης φύσης, της ελευθερίας, της δύναμης της εξουσίας, της δύναμης του χρήματος. Μπορεί η ιστορία που αφηγείται ο συγγραφέας να είναι συναρπαστική και να εστιάζει κάποιος εκεί κατά την διάρκεια της ανάγνωσης, αλλά όταν κλείνει το βιβλίο και το σκέφτεται, επιβεβαιώνει την υπόγεια δύναμή του και τους προβληματισμούς που συνεχώς θέτει συνειδητοποιώντας πόσο σπουδαία λογοτεχνία μόλις διάβασε.

Βαθμολογία: 84 / 100




 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home