Τετάρτη, Αυγούστου 28, 2019
posted by Librofilo at Τετάρτη, Αυγούστου 28, 2019 | Permalink
Eudora Welty ("Το μεγάλο δίχτυ και άλλες ιστορίες")

Σχετικά άγνωστη στη χώρα μας, η σπουδαία Αμερικανίδα συγγραφέας, (αλλά και ιδιαίτερα παραγωγική φωτογράφος) που ασχολήθηκε περισσότερο με το διήγημα, Eudora Welty (Τζάκσον, Μισισίπι 1909 – 2001), μια από τις μεγάλες δημιουργούς του Αμερικάνικου Νότου, παρέμενε ένα ουσιαστικά «βιβλιοφιλικό μυστικό», διότι, πέρα από κάποια διηγήματα ή μικρές νουβέλες που είχαν εκδοθεί με μεγάλες χρονικές αποστάσεις στη χώρα μας, και πήραν είδηση λίγοι αναγνώστες, οι περισσότεροι (ακόμα και στιβαροί αναγνώστες) την αγνοούσαν. Ο τόμος με τα διηγήματα της, που εκδόθηκε από τις εκδ. Καστανιώτη, με τίτλο «ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΔΙΧΤΥ και άλλες ιστορίες» (μετάφραση και επίμετρο Α. Δημητριάδου, σελ. 472), που περιέχει 15 (δεκαπέντε) ιστορίες από διάφορες συλλογές που εκτείνονται σε μια χρονική περίοδο 22 (εικοσιδύο) ετών, από το 1941 έως το 1963, μας δίνει μια σχετικά πλήρη εικόνα του ύφους, της εξαιρετικής συγγραφέως.


Στην έκδοση περιλαμβάνονται, διηγήματα από 4 (τέσσερις) συλλογές, καθώς και μια αυτόνομη ιστορία («Από πού έρχεται η φωνή»), το πιο δημοφιλές διήγημα της Γουέλτυ (με τον ίδιο τίτλο και με αυτό το διήγημα καθώς και άλλα, είχε κυκλοφορήσει και μια ωραία συλλογή από τις εκδόσεις «Ένεκεν» πριν μερικά χρόνια). Ιστορίες του Νότου, που απεικονίζουν σκηνές της καθημερινότητας, σε χωριά ή μικρές πόλεις, η ζωή στη φύση, ο χρόνος που κυλάει αργά, πολλές λεπτομέρειες σε εξαντλητικό βαθμό, λόγια του αέρα, άνθρωποι σε καλές και κακές στιγμές τους. Στα διηγήματα της Γουέλτυ, δεν υπάρχει ιδιαίτερη πλοκή, υπάρχουν όμως έντονες εικόνες που μένουν χαραγμένες στη μνήμη.

Οι έξι ιστορίες από την συλλογή «Ένα παραπέτασμα από πράσινο και άλλες ιστορίες», του 1941, μας εισάγουν στον κόσμο της συγγραφέως. Ιστορίες που επικεντρώνονται περισσότερο σε κωμικές (χιουμοριστικές) καταστάσεις, σε σκηνές από τη ζωή στη μικρή πόλη, δίνοντας έμφαση σε αδιόρατες κινήσεις και λεπτομέρειες, επικεντρώνοντας στα ήθη του Νότου. Εκεί όμως που νιώθεις χαλαρωμένος και διαβάζεις λίγο πολύ για τις ίδιες καταστάσεις, με γυναίκες που σχολιάζουν συμπεριφορές, με εικόνες που μεταφέρονται στον γραπτό λόγο, έρχεται το αριστουργηματικό διήγημα «Ο θάνατος ενός πλασιέ» να σε συνταράξει, με την λιτότητα και την δύναμή του, καθώς η συγγραφέας, περιγράφει την τελευταία ημέρα της ζωής, ενός κουρασμένου και άρρωστου πλασιέ, που περιοδεύει στον Νότο και καθώς οδηγεί ζαλισμένος και εξουθενωμένος, χάνεται στα χωράφια και αναζητάει βοήθεια στην απομονωμένη αγροικία ενός ζευγαριού. Η ζέστη και ο ήλιος που χτυπάει κατακέφαλα, η εσωτερική απελπισία του πλασιέ, η συνειδητοποίηση του τέλους που έρχεται, καθιστούν το συγκλονιστικό αυτό διήγημα αυτό ένα από τα ωραιότερα της συλλογής.

«Ο Ρ.Τζ. Μπόουμαν, που επί δεκατέσσερα χρόνια κάλυπτε όλη την περιοχή του Μισισίπι για λογαριασμό μιας υποδηματοποιίας, οδηγούσε την Φορντ του σ’ έναν χωματόδρομο οργωμένο από τα τροχοφόρα. Τελειωμό δεν είχε τούτη η μέρα. Η ώρα δεν έλεγε να ξεπεράσει το φράγμα του μεσημεριού, να καταλαγιάσει στο χαλαρό απόγευμα. Ο ήλιος, που σε τούτα τα μέρη σε βαράει ακόμη και τον χειμώνα, είχα κάτσει μισοούρανα, και κάθε φορά που ο Μπόουμαν έβγαζε το κεφάλι του από το σκονισμένο αυτοκίνητο για να αγναντέψει τον δρόμο, λες κι άπλωνε μακρύ χέρι κατά κάτω και του ζουλούσε την κορφή του κεφαλιού πάνω από το καπέλο – σαν την κασκαρίκα που σου σκάρωνε ο γερο-πλασιέ, αυτός που είχε φάει μια ζωή στους δρόμους. Τον θύμωνε αυτή η σκέψη, τον έκανε να αισθάνεται πιο ανήμπορος. Ένιωθε ότι είχε ακόμη πυρετό και δεν ήταν σίγουρος που πήγαινε.» («Ο θάνατος ενός πλασιέ»)

Το διήγημα «Το μεγάλο δίχτυ», που δίνει και τον τίτλο στον τόμο, προέρχεται από την ομώνυμη συλλογή ιστοριών του 1943, και είναι εντυπωσιακό ως προς την οικονομία και την σύλληψή του. Μια παρέα ετερόκλητων συγχωριανών ενώνεται για να εντοπίσουν το πτώμα μιας κοπέλας, της συζύγου του ενός, που δηλώνεται εξαφανισμένη από τον άντρα της και θεωρούν ότι έχει αυτοκτονήσει στο ποτάμι της περιοχής. Η ιστορία ξεκινάει δραματικά αλλά συνεχίζεται ανάλαφρα σαν εκδρομή στην άγρια φύση που παρασύρει τους εμπλεκόμενους με τη δύναμη της, τα χρώματα και το φως, μέχρι την κωμική αλλά πολύ ειρωνική κατάληξη της. Ενώ και στον «Ασφόδελο», το άλλο διήγημα της συλλογής, κυριαρχεί ο αταβισμός και οι θρύλοι σε μια ιστορία που περιέχει αρκετά ψυχολογικά στοιχεία και έναν υποδόριο σεξουαλισμό με την εμφάνιση του γυμνού άντρα ως μυθολογικού σάτυρου που ξαφνιάζει τις επαρχιώτισσες κυρίες.

Η συλλογή ιστοριών «Τα χρυσά μήλα» που κυκλοφόρησε το 1949, περιέχει τέσσερα ωραία διηγήματα, που έχουν όμως ένα κοινό στοιχείο. Διαδραματίζονται όλα στην (επινοημένη) πόλη της Μοργκάνα του Μισισίπι και έχουν ως κεντρικό ήρωα, πρωταγωνιστή, τον ασυγκράτητο και πληθωρικό Κινγκ Μακ Λέιν, με τις πολλές ερωτικές περιπέτειες, που ως άλλος Δίας ή Πάνας, βρίσκεται παντού, έτοιμος ανά πάσα στιγμή να εκμαυλίσει νεαρές παρθένες, να απιστήσει την σύζυγό του, να κοιμάται κάτω από τα δέντρα ή σε μεγάλες επαύλεις, αποτελώντας ένα συνεχές στοιχείο αναφοράς σε όλες τις ιστορίες.



«Μες στο κεφάλι της κυλούσε ολόκληρο το ποίημα όπως το είχε βρει στο βιβλίο. Έρεε άψογα, και καθώς προχωρούσε, εξαφανιζόταν, η μια αράδα παρέδιδε στην επόμενη, σαν λαμπαδηδρομία. Διάβηκε ολόκληρο μέσα από το κεφάλι της, μέσα από το σώμα της. Αποκοιμήθηκε, όμως σε μια στιγμή ανακάθισε και είπε δυνατά, «Γιατί μές στο κεφάλι μου υπήρχε μια φωτιά». Μετά έγειρε πίσω παραιτημένη. Δεν έβλεπε παρά μόνο στα όνειρά της πως ένα πρόσωπο την παρακολουθούσε▪ πως ήταν, για μια ακόμη φορά και για πάντα, το σοβαρό ανικανοποίητο και ακτινοβόλο πρόσωπο, το πρόσωπο μέσα στο ποίημα.» («Το ρεσιτάλ του Ιουνίου»)

Η συλλογή του 1955 με τίτλο «Η νύφη του Ινισφέλεν», που περιέχει το ομώνυμο διήγημα και το εκπληκτικό «Δεν είναι εδώ για σένα, αγάπη μου», έχει πολλές διαφορές με τις προηγούμενες. Καταρχάς και τα δύο διηγήματα διαδραματίζονται εκτός των γεωγραφικών ορίων των προηγουμένων ιστοριών της Γουέλτυ. Και μπορεί το «Δεν είναι εδώ για σένα...», να περιγράφει μια ιστορία του Νότου, αλλά το σκηνικό είναι διαφορετικό, καθώς εκτυλίσσεται στην Λουιζιάνα και πιο συγκεκριμένα τη Νέα Ορλεάνη και τις γύρω περιοχές της, αλλά το «Η νύφη του Ινισφέλεν» είναι μια ιστορία που εκτυλίσσεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της, στην διαδρομή Λονδίνο - Κορκ, που γίνεται αρχικά με τρένο για το Φίσγκαρντ της Ουαλίας και από εκεί με πλοίο για το Κορκ, πολυπρόσωπη και ιδιαίτερα υπαινικτική, όπου την κουβέντα και την παρατήρηση αγνώστων διανθίζει μια δραματική ιστορία στο υπόβαθρο.

Στο «Δεν είναι εδώ για σένα αγάπη μου», η Γουέλτυ περιγράφει υπαινικτικά την ιστορία δύο άγνωστων μεταξύ τους ανθρώπων, ενός άντρα και μιας γυναίκας, που βαριούνται κατά την διάρκεια ενός γεύματος σε μια χαλαρή μάζωξη φίλων σε ένα ακριβό ρεστωράν της Νέας Ορλεάνης και αποφασίζουν να πάνε μια βόλτα εξερευνώντας την περιοχή. Είναι καλοκαίρι, η ζέστη είναι αποπνικτική όπως και η υγρασία, ενώ ο δρόμος δεν φαίνεται να οδηγεί πουθενά. Θα καθήσουν για ποτό σε ένα χορευτικό κέντρο, το φλερτ όμως δεν οδηγεί πουθενά, άγνωστοι ήταν, άγνωστοι κατέληξαν.

«Το βέβαιο είναι ότι ακόμη κι αυτοί που δεν τους αγγίζει ο κόσμος, προς το παρόν, έχουν ανάγκη ο ένας τον άλλον, αλλιώς πάνε όλα στον βρόντο. Τα μπράτσα τους να ζώνουν τον άλλον, τα κορμιά τους να κάνουν κύκλους στα φρεσκοκαρφωμένα σανίδια μ' εκείνη τη χαρακτηριστική μυρωδιά, ήταν, επιτέλους, οι δυο τους η έννοια του ερμητικού εν κινήσει. Το είχαν βρει και τους είχε σχεδόν ξεφύγει: είχε χρειαστεί να χορέψουν. Ήταν αυτό που οι καρδιές τους χώρια είχαν ποθήσει εκείνη την ημέρα, για τον εαυτό τους και για τον άλλον.
Ήταν τόσο ωραίοι μαζί, ώστε σε μια στιγμή εκείνη σήκωσε το κεφάλι και μισοχαμογέλασε. "Για ποιανού το χατίρι χρειαζόταν αυτή η επίδειξη;"
Όπως στους ερωτευμένους γεννήθηκε και σ' εκείνους μια δεισιδαιμονία για τους εαυτούς τους, σχεδόν με το που σηκώθηκαν να χορέψουν, και δεν τολμούσαν να σκεφτούν τις λέξεις "ευτυχισμένος" ή "δυστυχισμένος", που θα μπορούσαν να τους χτυπήσουν η μία ή η άλλη σαν αστροπελέκι.» («Δεν είναι εδώ για σένα αγάπη μου»)

Το βιβλίο κλείνει με το δυνατότερο διήγημα που έχει γράψει η Γουέλτυ, το έξοχο «Από πού έρχεται η φωνή;», γραμμένο το 1963, και δημοσιευμένο στο περιοδικό New Yorker, είναι η ιστορία ενός ρατσιστικού εγκλήματος, που γράφτηκε εν θερμώ, με πρωτοπρόσωπη αφήγηση από τη μεριά του δολοφόνου. Η συγγραφέας μεταφέρει με λογοτεχνικό τρόπο, την δολοφονία του ακτιβιστή για τα δικαιώματα των μαύρων, Μέντγκαρ Έβανς, που πυροβολήθηκε έξω από το σπίτι του. Ζωντανή και αγχώδης αφήγηση, μοναδικό στυλ και εξαίρετος ρυθμός χαρακτηρίζουν αυτό το υποδειγματικό διήγημα που κλείνει με τον καλύτερο τρόπο αυτή την συλλογή.

«Το’ χα μαζί το τουφέκι μου, είχα στερεωμένη και τη διόπτρα. Τον είχα ήδη πετύχει, γιατί ήταν πια αργά και για κείνον και για μένα να στρίψουμε.
Κάτι πιο μαύρο από δαύτον, κάτι σαν φτερούγες πουλιού, ανοίχτηκε στη ράχη του και τον τράβηξε κάτω. Ίσα που κατάφερε μια φορά να στυλωθεί, σαν να τον είχαν γραπωμένο νύχια κακά, και σαν να ζύγιζε ένα τόνο μόνο το αίμα, έκανε λίγα βήματα κουβαλώντας το στην πλάτη του, κατά το φως. Δεν έφτασε πιο πέρα από τη πόρτα του. Κι εκεί σωριάστηκε μια για πάντα.
Στρωμένος κάτω. Ναι, κάτω, κι αν είχε στη ράχη του ένα τόνο τούβλα πιο ελαφριά θα του’ ρχονταν. Εκεί, στο ασφαλτοστρωμένο δρομάκι του, όπως μ’ ακούς.» («Από πού έρχεται η φωνή;»)


Η καθημερινότητα του Νότου, ζωντανεύει μέσα από τις ιστορίες της Γουέλτυ, που φανερά επηρεασμένη από τον (τεράστιο) William Faulkner, έχει ως τόπο δράσης την επινοημένη πόλη της Μοργκάνα και τις γύρω περιοχές. Μαύροι και Λευκοί που ζουν σε μια κοινωνία ρατσιστική περιγράφονται με ειλικρίνεια και καθαρή ματιά από την συγγραφέα. Εικόνες με πολλή ζέστη, την άγρια φύση που είναι διαρκώς παρούσα, πολλά έντομα παντού, σκόνη και λάσπη, και άνθρωποι σκληροί με πολλές αντιφάσεις, και γυναίκες που παλεύουν με (και για) τις οικογένειές τους, που μιλάνε πολύ και κινούνται διαρκώς. Είναι ένας κόσμος που περιγράφουν με τον δικό τους τρόπο, και οι Φλάνερι Ο’ Κόνορ, Κάρσον ΜακΚάλερς και Χάρπερ Λι, είναι ένας κόσμος χωρίς κανένα στοιχείο υπερβολής, όπου οι ήρωές της, βρίσκονται σε συνεχή διάλογο με το εξωτερικό περιβάλλον, με τα στοιχεία της φύσης, ανταλλάσσουν λιγοστές κουβέντες μεταξύ τους, και συνήθως μιλάνε μόνοι τους.

Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αλλαγές στο ύφος της Γουέλτυ, από τα πρώτα διηγήματά της που παρουσιάζονται σε αυτή τη συλλογή, έως το τελευταίο. Το (επιφανειακά βέβαια) ανάλαφρο και χιουμοριστικό στυλ, των πρώτων διηγημάτων της, διαδέχονται όπως ωριμάζει η γραφή της συγγραφέως, η υπαινικτικότητα, η λιτότητα και η υποδόρια ένταση που υποβόσκει και που είναι ευδιάκριτη στις ιστορίες της συλλογής «Η νύφη του Ινισφέλεν» όπου σε πρώτο επίπεδο, δεν συμβαίνει τίποτα, και όλα εκτυλίσσονται εκτός κειμένου, υπονοούνται, κάτι που θυμίζει έντονα Β.Γουλφ και Κ.Μπλίξεν.

Απαραίτητη προσθήκη στην βιβλιοθήκη, κάθε βιβλιόφιλου που σέβεται τον εαυτό του, «Το μεγάλο δίχτυ», είναι μια πολύτιμη συλλογή, γιατί συστήνει (ουσιαστικά) στο ελληνικό κοινό, μια εκπληκτική συγγραφέα, με τον ιδανικότερο τρόπο, καθώς πρόκειται για μια θαυμάσια έκδοση, όπου όλα από το εξώφυλλο έως την μετάφραση και το κατατοπιστικότατο επίμετρο της έμπειρης Αθηνάς Δημητριάδου (που καλύτερα να διαβαστεί μετά την ανάγνωση των διηγημάτων) είναι εξαιρετικά.

Βαθμολογία 84 / 100








 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home