Μια
από τις διασημότερες (και ίσως εμβληματικότερες) φωτογραφίες του δεύτερου μισού
του 20ου αιώνα, είναι η απεικόνιση ενός ανθρώπου, που μάλλον ήταν
φοιτητής, να στέκεται μπροστά από ένα τανκ στην πλατεία Τιεν-Αν-Μεν του
Πεκίνου, τον Ιούνιο του 1989. Ένας άνθρωπος με σακούλες στο χέρι (που δεν τις παρατάει
ούτε στιγμή), σταματάει την πομπή των τανκ, πηγαίνοντας να σταθεί μπροστά στο
πρώτο από αυτά. Έχει προηγηθεί η εκκένωση της πλατείας, που ήταν γεμάτη από εξεγερμένους
φοιτητές, από τα τανκ και τον στρατό, μια εκκένωση που έγινε γνωστή ως «η σφαγή
της πλατείας Τιεν-Αν-Μεν» αφού ήταν ιδιαίτερα αιματηρή. Κανείς ποτέ δεν έμαθε
ποιος ήταν ο νεαρός (;) που στήθηκε μπροστά στο τανκ, καθώς μετά το περιστατικό
που δεν κράτησε και πολύ, αυτός εξαφανίστηκε από προσώπου γης εκμεταλλευόμενος
την γενική αμηχανία που επικράτησε. Στα γύρω κτίρια βρισκόντουσαν τηλεοπτικά
συνεργεία από όλο τον κόσμο, τα οποία αποθανάτισαν την σκηνή που έγινε διάσημη
για τον συμβολισμό της. Την αντίδραση του ατόμου απέναντι στην εξουσία, στο
αυταρχικό καθεστώς, την «κραυγή» τού: «δεν πάει άλλο» απέναντι στον
απολυταρχισμό και την βία.
Αυτό
το γεγονός δίνει την αφορμή στον Ισπανό συγγραφέα (και υπάλληλο του ΟΗΕ), Victor Sombra Maccaron (Salamanca, 1969), να γράψει ένα πολύ ιδιόμορφο και
σαγηνευτικό πολιτικό θρίλερ που υπερβαίνει το είδος, με τίτλο «Η ΧΙΜΑΙΡΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ-ΤΑΝΚ»
(«La Quimera del Hombre Tanque») – (εκδ. Carnivora, μετάφρ. Ασπ.
Καμπύλη, (ωραίος) πρόλογος Ν. Πρατσίνης, σελ. 264). Είναι ένα βιβλίο διαφορετικό,
από την πληθώρα της σύγχρονης βιβλιοπαραγωγής, το οποίο διαρκώς σε εκπλήσσει με
τις ανατροπές του και με το «απογειωμένο» του χιούμορ.
Ο
συγγραφέας στην ιστορία του, που εκτυλίσσεται το 2014, δεν στέκεται καθόλου
στην αναζήτηση του «ανθρώπου-τανκ», μας τον παραδίδει κατευθείαν στην πόρτα μας!
Είναι ένας παχουλός κύριος, που τα τελευταία 25 χρόνια, διαμένει στο Μπακού του
Αζερμπαϊτζάν, εργαζόμενος ως επιστάτης σε μια πετρελαϊκή πλατφόρμα για πολλά
χρόνια και πλέον ως διευθυντής σε ένα καμπαρέ! Τρέφει (με πολύ καμάρι) ένα
Μεξικάνικου στυλ μουστάκι και φοράει διαρκώς μπότες και έχει ως σήμα κατατεθέν,
ένα σομπρέρο που έχει κάνει ειδική παραγγελία από το Μεξικό. Κυκλοφορεί
παριστάνοντας τον Κινεζομεξικάνο και βρίσκεται υπό την προστασία ενός ανθρώπου
του καθεστώτος που διοικεί τη χώρα και είναι εκείνος που τον φυγάδευσε από την
Κίνα το 1989 μαζί με την κοπέλα που επρόκειτο να γίνει γυναίκα του.
«…σκεφτόταν
ότι η ακινησία ήταν που έκανε ανίκητο τον Άνθρωπο-Τανκ. Ο διαβάτης, καρφωμένος
πάντα μπροστά στο αναθεματισμένο τανκ, ακίνητος μπροστά στις ατσάλινες
ερπύστριες, φάνταζε τόσο εύθραυστος, ώστε μπορούσες σχεδόν ν’ ακούσεις τα
κόκαλά του να συνθλίβονται, αλλά εκείνος έμενε ασάλευτος, ώσπου το τανκ άλλαζε
πορεία πάλι και πάλι, ξανά και ξανά, μέχρι που άρχιζες ν’ αναρωτιέσαι ποιος
ήταν, στην πραγματικότητα, ο πιο εύθραυστος. Με τέτοιο υλικό δεν είχε
αποδειχτεί καθόλου δύσκολο να πλαστεί ένα έπος για την ελευθερία ενάντια στην
τυραννία, για τον Δαβίδ ενάντια στον Γολιάθ, για το άτομο ενάντια στον Μεγάλο
Αδελφό, ακόμα και για τον άνθρωπο ενάντια στη μηχανή, σαν μια Οδύσσεια του
Διαστήματος γυρισμένη πάνω στο επίπεδο στερέωμα της ασφάλτου.»
Οι
Κινεζικές αρχές για πρώτη φορά είναι σίγουρες, ότι έχουν ανακαλύψει τον άνθρωπο
που αναστάτωσε μια ολόκληρη χώρα το 1989 καθιστώντας την σύμβολο της καταπίεσης
και της ανελευθερίας. Δεν θέλουν όμως να τον σκοτώσουν – το αντίθετο. Επιθυμούν
να διοργανώσουν μια ιστορική συνάντηση μεταξύ του «Ανθρώπου-Τανκ», να δείξουν
για πρώτη φορά το πρόσωπό του και την ταυτότητά του, και του τότε Υπολοχαγού
που ήταν επικεφαλής στο πρώτο τανκ της φάλαγγας και ο οποίος έχει μόλις
συνταξιοδοτηθεί. Θέλουν στην επέτειο των 25 χρόνων από την εκκένωση της πλατείας
Τιεν-Αν-Μεν, οι δύο άντρες να αγκαλιαστούν μπροστά σε μια κάμερα ενός κινητού
τηλεφώνου που θα βιντεοσκοπεί το γεγονός ως ένδειξη ότι η Κίνα γυρίζει σελίδα,
βάζοντας τέλος στη λογοκρισία χρόνων. Για τον σκοπό τους αυτό, οι Κινέζοι
χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες ενός έμπειρου πράκτορά τους, ο οποίος δρα στο
εξωτερικό, του Ντάρι, ο οποίος βρίσκεται σε δυσμένεια από την υπηρεσία του και
ψάχνει να βρει έναν τρόπο να απεμπλακεί από αυτό που κάνει με επιτυχία για
χρόνια.
Η
κατάσταση μπερδεύεται σύντομα, καθώς οι μυστικές υπηρεσίες της Κίνας δεν είναι
πολύ θερμές με την συνάντηση αυτή, και στέλνουν μια γοητευτική νεαρή και
ικανότατη πράκτορα να προσέχει τον Ντάρι. Μπορεί όμως να ξαναγραφτεί η ιστορία;
Και πόσο «ηθικό» είναι αυτό; Στο Μπακού η συνάντηση μεταξύ του Υπολοχαγού και
του «Ανθρώπου-Τανκ» δεν εκτυλίσσεται σύμφωνα με το σχέδιο και οι ανατροπές
διαδέχονται η μία την άλλη σε μια ιστορία που όσο εξελίσσεται το μυθιστόρημα
γίνεται όλο και καλύτερη, για να οδηγηθεί σε ένα θεαματικό και έξοχο φινάλε.
Μπορεί
τυπικά να ακολουθεί τον ρυθμό και τις συνιστώσες ενός πολιτικού θρίλερ, το πυκνογραμμένο
μυθιστόρημα όμως του ευφυέστατου Sombra, χρησιμοποιεί την
μεταμφίεση του Κινεζομεξικάνου ήρωά του για να καλύψει τα πολλά επίπεδα που
υπάρχουν κάτω από την τυπική επιφάνεια μιας αστυνομικοπολιτικής ιστορίας. Σαν
το μουστάκι του «Βάτραχου» (αυτό είναι το ψευδώνυμο του «Ανθρώπου-Τανκ» στο πανεπιστήμιο
του Πεκίνου), όλα χρησιμεύουν ως μια κάλυψη, μια μεταμφίεση για ανθρώπους που
είναι στην πραγματικότητα, κάτι άλλο από αυτό που παρουσιάζονται. Ο Ντάρι είναι
ένας Κομμουνιστής πράκτορας, ψυχρός εκτελεστής – είναι όμως έτσι; Ή είναι ένας κουρασμένος
και απογοητευμένος άνθρωπος που παραπέμπει στους αρχετυπικούς ήρωες του Λε Καρέ
ή των Αμερικάνικων νουάρ; Ποιος είναι ο «Βάτραχος» και είναι αυτός που όλοι (ή
τουλάχιστον αυτοί που θυμούνται) νομίζουν ότι είναι; Πόσο ειλικρινής είναι η
προσπάθεια των Κινέζων να διοργανώσουν ένα show
αντάξιο των καλύτερων τηλεοπτικών στιγμών που θα τους δικαιώσει στα μάτια του
πλανήτη; Γιατί ο Υπολοχαγός που βρισκόταν στο μοιραίο τανκ, δεν είναι τόσο
σίγουρος για την συνάντηση; Τι κρύβεται πίσω από την διάσημη φωτογραφία που
συγκλόνισε τον κόσμο το 1989 – χρονιά τεράστιων πολιτικοκοινωνικών αλλαγών σε
παγκόσμιο επίπεδο;
Αν
δεν είχε διαστήματα (σελίδες) ακατάσχετης φλυαρίας που στριφογυρίζει διαρκώς
γύρω από το ίδιο θέμα, το βιβλίο θα ήταν εκπληκτικό! Τίποτα δεν επιλέγεται
τυχαία στην πολυδιάστατη ιστορία που αφηγείται ο Sombra
και αιωρείται διαρκώς η αίσθηση ότι τα φαινόμενα απατούν και όλα είναι σχετικά
σε αυτή την ιστορία. Το Μπακού τόπος σύγχρονου πλουτισμού και ανεξέλεγκτης
μαφίας, τα παιχνίδια με τους Τζιχαντιστές και η δεδομένη αφέλειά τους που οδηγεί
την κατάσταση σε μακελειό, η Κίνα με τα μυστικά της που δύσκολα ξεκλειδώνονται,
το κίνητρο του κέρδους και της εξουσίας που αποδεικνύονται ισχυρότερα απ’ όλα
είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία αυτού του αφοπλιστικού μυθιστορήματος με το
οποίο όχι μόνο μαθαίνεις πολλά για την Κίνα και την πολιτική της, θυμάσαι
πράγματα που ίσως έχεις ξεχάσεις (ή δεν είχες παρατηρήσει) και το κυριότερο
περνάς καλά – απαραίτητη προϋπόθεση για αναγνωστική απόλαυση.
Βαθμολογία
82 / 100
Δημοσίευση σχολίου